Jaka socjologia moralności w XXI wieku?
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.2/2Słowa kluczowe:
socjologia moralności, badania interdyscyplinarne, ontologia, schematy analityczneAbstrakt
Artykuł przedstawia przegląd koncepcji wynikających z tezy o potrzebie rewitalizacji socjologii moralności w XXI wieku. Wyczerpanie się tradycji klasycznych w teorii socjologicznej pogrążyło subdyscyplinę w kryzysie, z którego wyjścia przywołani autorzy upatrują w kilku rozwiązaniach. Pierwsze, to rozwijanie socjologii moralności jako nauki uzupełniającej interdyscyplinarne badania z dziedziny neuronauk. Drugie, to różne warianty ujęć analitycznych, od indywidualistycznych po krok ku tworzeniu subdyscyplinowej teorii formalnej. Trzecie wiąże się z socjologiczną analizą „nadwyżki” powstającej w badaniach antropologicznych. Czwarte, przedstawione jako najbardziej obiecujące, rysuje przed socjologią moralności możliwość przełamania dualizmu między światem faktów i wartości w pojęciu zaangażowania w strategie oporu przeciwko krzywdzie i dominacji, a tym samym przywrócenie jej poczesnego miejsca w teorii socjologicznej jako takiej.
Bibliografia
Abend Gabriel. 2008. “Two main problems in the sociology of morality”. Theory and Society 37(2): 87–125. https://doi.org/10.1007/s11186-007-9044-y.
Abend Gabriel. 2010. What’s new and what’s old about the new sociology of morality. W: Handbook of the sociology of morality. S. Hitlin, S. Vaisey (eds.), 561–584. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6896-8_30.
Abend Gabriel. 2014. The moral background: An inquiry into the history of business ethics. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Berger Peter. 1999. Zaproszenie do socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bishop Russell. 2009. Kaupapa Māori. Przezwyciężyć neokolonializm w badaniach społecznych. W: Metody badań jakościowych. t. 1. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), 167–206. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Boudon Raymond. 2010. The cognitive approach to morality. W: Handbook of the sociology of morality. S. Hitlin, S. Vaisey (eds.), 15–34. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6896-8_2.
Bourdieu Pierre. 2004. Męska dominacja. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Bykov Andrey. 2019. “Rediscovering the moral: the «old» and the «new» sociology of morality in the context of the behavioural sciences”. Sociology 53(1): 192–207. https://doi.org/10.1177/0038038518783967.
Calhoun Craig. 1991. “Morality, identity, and historical explanation: Charles Taylor on the sources of the self”. Sociological Theory 9(2): 232–263.
Cooley Charles H. 1992. Jednostka i społeczeństwo. W: Cooley. J. Mucha, 31–39. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Firat Rengin, Chad Michael McPherson. 2010. Toward an integrated science of morality. W: Handbook of the sociology of morality. S. Hitlin, S. Vaisey (eds.), 361–384. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6896-8_19.
Foucault Michel. 2000. Szaleństwo i społeczeństwo. W: Foucault Michel. Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. D. Leszczyński, L. Rasiński (red.), 78–99. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Garfinkel Harold. 2007. Reguły podejmowania prawidłowych decyzji przez sędziów przysięgłych. W: Studia z etnometodologii. H. Garfinkel, 128–142. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Habermas Jürgen. 1999. Teoria działania komunikacyjnego, t. 1: Racjonalność działania a racjonalność społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hangsheng Zheng, Wang Wanjun (red.). 2011. Indygenizacja chińskiej socjologii w XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Heimer Carol A. 2003. Insurers as moral actors. W: Risk and morality. R. Ericson, A. Doyle (eds.), 284–316. Buffalo: University of Toronto Press.
Hitlin Steven, Stephen Vaisey (eds.). 2010. Handbook of the sociology of morality. New York: Springer.
Kiciński Krzysztof. 1984. Marii Ossowskiej socjologia moralności. Analiza wybranych problemów. W: Socjologia moralności. K. Kiciński (red.), 9–56. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Ladrière Paul. 2001. Pour une sociologie de l’éthique. Paris: Presses Universitaires de France.
Lamont Michèle. 2010. Introduction: The return of the moral. W: Handbook of the sociology of morality. S. Hitlin, S. Vaisey (eds.), v–vii. New York: Springer.
Liao S. Mattew. 2016. Moral brains: The neuroscience of morality. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199357666.001.0001.
Lukes Steven. 1973. Émile Durkheim, His life and work: A historical and critical study. London: Allen Lane.
Lupton Deborah. 1999. Risk and the ontology of pregnant embodiment. W: Risk and sociocultural theory: New directions and perspectives. D. Lupton (ed.), 59–85. New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511520778.004.
Mariański Janusz. 2008. Wstęp. W: Moralność a socjologia. Sens i wartości między naturą i kulturą. P. Pharo, 7–27. tłum. J. Stryjczyk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Ossowska Maria. 2000. Normy moralne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pharo Patrick. 1985. Le civisme ordinaire. Paris: Librairie des Méridiens.
Pharo Patrick. 2008. Moralność a socjologia. Sens i wartości między naturą i kulturą. tłum. J. Stryjczyk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Rancew-Sikora Dorota. 2009. Sens polowania. Współczesne znaczenia tradycyjnych praktyk na przykładzie analizy dyskursu łowieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rancew-Sikora Dorota. 2021. Gościnność – rozstanie z ideałem. Socjologiczna analiza znaczeń i praktyk przyjmowania gości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Roth Leslie T. 2010. The moral construction of risk. W: Handbook of the sociology of morality. S. Hitlin, S. Vaisey (eds.), 469–484. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6896-8_25.
Smoła Maria. 1984. Teoria i socjologia moralności Edwarda Westermarcka. W: Socjologia moralności. K. Kiciński (red.), 57–90. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Woroniecka Grażyna. 2018. Dokumenty osobiste – źródła, metody, dyscypliny. Zakończenie. W: Zanurzeni w codzienności. Analizy pogranicza literatury i biografii. W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (red.), 191–200. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
