CZY MOŻLIWA JEST MAPA "CZARNEGO POTOKU?"

Autor

  • Radosław Sioma Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Humanistyczny, Instytut Literaturoznawstwa Katedra Antropologii Literatury i Nowych Mediów https://orcid.org/0000-0001-5422-5991

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/3

Abstrakt

The article considers the possibility of drawing a map of the lands depicted in Leopold Buczkowski’s novel Black Torrent. The analysis focuses on issues that make the task complicated or difficult. While geographic details of local topography are very palpable in the fictional narrative, their rendering remains very subjective and varied due to a number of voices present in Black Torrent. The novel’s affective personalized narrative turns the local topography into a complex expressionistic structure in which real placenames are interspersed with fictional ones, which are yet derived from real geographical names. The article offers a comprehensive list of names whose locality is rooted in existing maps. It argues that the novel explores the opposition between real and verifiable cartography, and internal spaces, which are the cornerstone of literary fiction.

Biogram autora

Radosław Sioma - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Humanistyczny, Instytut Literaturoznawstwa Katedra Antropologii Literatury i Nowych Mediów

Pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Jako badacz polskiej literatury XX wieku zajmuje się m.in. twórczością Zbigniewa Herberta, Jerzego Szaniawskiego i Leopolda Buczkowskiego. Jest autorem książek: Niewinność i doświadczenie. O komediopisarstwie Jerzego Szaniawskiego (Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2009) oraz Krzesło i zmięta serweta. Szkice o twórczości Zbigniewa Herberta (Instytut Myśli Józefa Tischnera – Wydawnictwo JMR Trans-Atlantyk, Kraków 2017). Współredagował publikacje: Krótkie formy dramatyczne (z Hanną Ratuszną, Wydawnictwo UMK, Toruń 2007), „...zimą bywa się pisarzem...“. O Leopoldzie Buczkowskim (ze Sławomirem Buryłą i Agnieszką Karpowicz, Universitas, Kraków 2008), Między nami a światłem. Bóg i świat w twórczości Zbigniewa Herberta (z Grażyną Halkiewicz-Sojak i Józefem Marią Ruszarem, Wydawnictwo JMR Trans-Atlantyk, Kraków–Toruń 2012), Kobiece dwudziestolecie 1918–1939 (Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2018).

Bibliografia

Bąkowski Władysław. [b.d.]. Szkic odręczny byłej wsi Huty Pieniackiej spalonej 28 lutego 1944 r. przez oddz. „SS Galizien” (z zasobów Oddziałowego Archiwum IPN w Poznaniu – materiały przekazane przez Franciszka Bąkowskiego; akta o sygn. IPN Po 1323/2) [online]. Protokół dostępu: https://ipn.gov.pl/dokumenty/zalaczniki/85/85-556816.jpg [12.07.2023].

Bereza Henryk. 1978. Możny powinowaty. W: Henryk Bereza. Związki naturalne. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. S. 155–165.

Brody dawniej i dziś. [b.d.] [online]. Koło Przyjaciół Brodów. Protokół dostępu: http://www.brodzianie.pl/pdf/dawniejidzis.pdf [7.08.2024].

Buczkowski Leopold. 1947. Wertepy. Warszawa: Gebethner i Wolff.

Buczkowski Leopold. 1978. Pierwsza świetność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Buczkowski Leopold. 1994. Czarny potok. Wyd. VIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Buczkowski Leopold. 2001. Dziennik wojenny. Wstęp i posłowie Sławomir Buryła. Opracowanie tekstu dziennika Sławomir Buryła, Radosław Sioma. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2001.

Fałtyn Arkadiusz Patryk. 2008. „Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego jako wypowiedź literacka i filozoficzna. W: „...zimą bywa się pisarzem...”. O Leopoldzie Buczkowskim. Red. Sławomir Buryła, Agnieszka Karpowicz, Radosław Sioma. Kraków: Universitas. S. 83–99.

Komański Henryk, Siekierka Szczepan. 2004. Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim w latach 1939–1946. Wrocław: Wydawnictwo Nortom.

Konończuk Elżbieta. 2011. Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury. „Teksty Drugie”, nr 5.

Koprowska Karolina. 2020. Klucz do domu, którego nie ma. Czarny potok Leopolda Buczkowskiego jako studium oikocydu. „Teksty Drugie”, nr 3.

Kościów Zbigniew. 1993. Brody. Przypomnienie kresowego miasta. Opole: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emanuela Smołki.

Kuzmany Börries. 2011. Brody. Eine galizische Grenzstadt im langen 19. Jahrhundert. Wien – Köln – Weimar: Böhlau Verlag.

Leopold Buczowski [biogram]. W: Spis powstańczych biogramów [online]. Protokół dostępu: https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/leopold-buczkowski,4857.html [12.07.2023].

Libura Hanna. 1990. Percepcja przestrzeni miejskiej. Warszawa: Stanisław Kryciński.

Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. 1924–1939. Arkusz: Brody (Z.5 K.XXXII). Data wydania: 1924. W: Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego 1919–1939 [online]. Protokół dostępu: http://maps.mapywig.org/m/WIG_maps/series/100K/A48_B40_(5-XXXII)_BRODY_1924_APP_Sygn._M.top.100-424-1.jpg [12.07.2023].

McHale Brian. 2012. Powieść postmodernistyczna. Przeł. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Parwari Józef (Leiner). [b.d.] Map of Brody [online]. Protokół dostępu: https://www.jewishgen.org/Yizkor/brody/bro000.html [17.08.2024].

Sadzik Piotr. 2019. Marańskie montaże Leopolda Buczkowskiego. „Teksty Drugie”, nr 4. S. 89–111.

Sioma Radosław. 2012. „Pewien zakątek ziemi”. Geografia „Czarnego potoku” Leopolda Buczkowskiego – rekonesans. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Elżbieta Konończuk, Elżbieta Sidoruk. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. S. 229–251.

Sławek Tadeusz, Kunce Aleksandra, Kadłubek Zbigniew. 2013. Oikologia – nauka o domu Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych ziem słowiańskich. 1880–1914 [t. I – 1880; t. III – 1882; t. 10 – 1889]. Red. Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Filip Sulimierski, Warszawa: Nakład Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.

Słownik języka polskiego. Red. Witold Doroszewski [online]. Protokół dostępu: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/sapisko;5495146.html [12.07.2023].

Stempowski Jerzy. 1992. Listy do Leopolda Buczkowskiego. „Regiony”, nr 3/4. S. 23–26.

Stempowski Jerzy. 2001. Szkice literackie. T. 2: Klimat życia i klimat literatury. Wybór i oprac. Jerzy Timoszkiewicz. Warszawa: Czytelnik. Kaprysy kosmiczne i ich konsekwencje literackie. Trzy powieści Leopolda Buczkowskiego. S. 145–158.

Taranienko Zbigniew. 1986. Tygiel. Rozmowa z Leopoldem Buczkowskim. W: Zbigniew Taranienko. Rozmowy z pisarzami. Warszawa: Wiedza Powszechna. S. 163–194.

Trziszka Zygmunt. 1984. Dialog mówiony i pisany. W: Leopold Buczkowski. Wszystko jest dialogiem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. S. 63–93.

Waldenfels Bernard. 2002. Topografia obcego. Studia z fenomenologii obcego. Przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa Terminus.

Wilkoń Aleksander. 1970. Nazewnictwo własne w utworach Stefana Żeromskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Wyka Kazimierz. 1989. Książki o wsi. W: Kazimierz Wyka. Pogranicze powieści. Proza polska w latach 1945–1948. Wyd. 3 (wyd. 1: 1948). Warszawa: Czytelnik. S. 313–320.

Pobrania

Opublikowane

2024-12-23

Jak cytować

Sioma, R. (2024). CZY MOŻLIWA JEST MAPA "CZARNEGO POTOKU?". Prace Polonistyczne, 79, 51–71. https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/3