A Girl and Hermes. Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s "Posąg Hermesa" ("The Statue of Hermes")

Authors

  • Urszula Pilch Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Poland

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2023/78/5

Keywords:

Hermes; Pygmalion; sculpture; myth; poetry; Young Poland; Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Abstract

Posąg Hermesa (The Statue of Hermes), a poem by Kazimierz Przerwa-Tetmajer, features a myriad of references to the act of sculpting, the statue itself, the myth of Hermes, the myth of Pygmalion, images of fertility, female libido, and, last but not least, the possibility that the reader, the poet, and the girl in the text are ticked by Hermes. The symbols incorporated in the poem illuminate each other and, as a result, the myth is reenacted in the very act of reading the sonnet. At the same time, it is not possible to put forward a single interpretation of the text. The myth can only be actualized if all the interpretations or the poem are simultaneously combined.

Author Biography

Urszula Pilch, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Poland

Dr, literaturoznawca, adiunkt w Katedrze Historii Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek: Język czterech żywiołów. Kreacje obrazów w liryce Juliusza Słowackiego (2006), Kto jestem? O podmiocie w poetyckim dwugłosie Słowacki – Miciński (2010); współedytorka (t. II i IV) pism Tadeusza Micińskiego (T. Miciński, Pisma rozproszone, t. I–IV, red. M. Bajko, J. Ławski, Białystok 2017–2021). Współautorka grantu „Sensualność w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności” (http://sensualnosc.ibl.waw.pl/). Autorka licznych artykułów poświęconych literaturze Młodej Polski i romantyzmu. Przygotowuje książkę zatytułowaną Brak. Doznawanie i doświadczanie w liryce od Słowackiego do Leśmiana.

References

Bajda Justyna. 2003. Poezja a sztuki piękne. O świadomości estetycznej i wyobraźni plastycznej Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Bajda Justyna. 2010a. Poeci to są słów malarze… Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Bajda Justyna. 2010b. Współistnienie słowa i obrazu w literaturze i sztuce Młodej Polski. W: Z problematyki literatury i sztuki Młodej Polski. T. III: Młodopolska synteza sztuk. Red. Hanna Ratuszna, Radosław Sioma. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. S. 9–26.

Brzozowska Sabina. 2000. Klasycyzm i motywy antyczne w poezji Młodej Polski. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Czabanowska-Wróbel Anna. 2009. Miłość w posągach. Piękno efeba. W: Anna Czabanowska-Wróbel. Złotnik i śpiewak. Poezja Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana w kręgu modernizmu. Kraków: Universitas. S. 155–177.

Czabanowska-Wróbel Anna. 2013. Młodopolski heroizm – fantazmaty męskości. W: Anna Czabanowska-Wróbel. Sprzeczne żywioły. Młoda Polska i okolice. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 181–194.

Durand Gilbert. 1987. Wyobraźnia symboliczna. Przeł. Cezary Rowiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Durand Gilbert, Sun Chaoying. 2000. Mythe, themes et variations. Paris: Desclée De Brouwer.

Dziadek Adam. 2004. Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Filipkowska Hanna. 1972. Z problematyki mitu w literaturze Młodej Polski. W: Problemy literatury polskiej lat 1890–1930. Seria I. Red. Hanna Kirchner, Zbigniew Żabicki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. S. 220–252.

Filipkowska Hanna. 1978. Antyk w literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku na tle europejskim. W: Z polskich studiów slawistycznych. Seria I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. S. 117–123.

Floryńska Helena. 1980. Horyzont mityczny Młodej Polski. „Archiwum Filozofii i Myśli Społecznej”, nr 26. S. 117–160.

Głowiński Michał. 1990. Mity przebrane. Dionizos. Narcyz. Prometeusz. Marchołt. Labirynt. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Graves Robert. 1967. Mity greckie. Przeł. Henryk Krzeczkowski. Wstęp Aleksander Krawczuk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Gutowski Wojciech. 1992. Hedonizm, czyli absolut chwili. W: Wojciech Gutowski. Nagie dusze i maski. (O młodopolskich mitach miłości). Kraków: Wydawnictwo Literackie. S. 113–171.

Harrison Jane Ellen. 1912. Themis. A Study of Social Origins of Greek Religion. Cambridge: Cambridge University Press.

Honour Hugh. 1972. Neoklasycyzm. Przeł. Wiesław Juszczak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jakóbczyk Jan. 2001. Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Zbliżenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Jankowiak Mieczysław. 1972. Funkcja mitu w prozie Przybyszewskiego i Berenta. W: Problemy literatury polskiej lat 1890–1930. Seria I. Red. Hanna Kirchner, Zbigniew Żabicki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. S. 253–289.

Karwowska Marzena. 2011. Symbole Apokalipsy. Studia z antropologii wyobraźni.Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Karwowska Marzena. 2019. Transpozycja struktur mitycznych w „Dolinie Issy” Czesława Miłosza. „Prace Polonistyczne”, seria LXXIV. S. 53–69.

Karwowska Marzena. 2020. Świadomość rodząca obrazy. Studia z antropologii literatury. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kotula Adam, Krakowski Piotr. 1980. Rzeźba XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kuncewicz Piotr. 1982. Antyk zmęczonej Europy. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Kurkiewicz Michał. 2008. Bohaterowie antycznych mitów w poezji twórców Młodej Polski. W: Ateny, Rzym, Bizancjum. Mity śródziemnomorza w kulturze XIX i XX wieku. Red. Jarosław Ławski, Krzysztof Korotkich. Białystok: Trans Humana. S. 409–432.

Markiewicz Henryk. 1987. Literatura a mity. „Twórczość”, nr 10. S. 55–70.

Markowski Michał Paweł. 1999. Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza. „Pamiętnik Literacki”, z. 2. S. 229–236.

Mądra-Shalcross Bożena. 1987. Cień i forma. O wyobraźni plastycznej Leopolda Staffa. Szczecin: Glob.

Mit – człowiek – literatura. 1992. Red. Stanisław Stabryła. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Mulvey Laura. 2010. Do utraty wzroku. Wybór tekstów. Red. Kamila Kuc, Lara Thompson. Kraków: Korporacja Ha!art.

Nowakowski Andrzej. 1994. Przed obrazami mistrzów. W: Andrzej Nowakowski. Arnold Böcklin. Chwała i zapomnienie. Kraków: Universitas. S. 211–247.

Otto Walter Friderich. 1964. The Homeric Gods. The Spiritual Signifiance of Greek Religion. Trans. Moses Hadas. Boston: Beacon Press, first published as a Beacon Paperback.

Paglia Camille. 2006. Seksualne persony. Sztuka i dekadencja od Neferetiti do Emily Dickinson. Przeł. Maria Kuźniak, Magdalena Zapędowska. Poznań: Brama – Książnica Włóczęgów i Uczonych.

Podraza-Kwiatkowska Maria. 2001. Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Wyd. 3. Kraków: Universitas.

Ritz German. 1998. Niewypowiadalne pożądanie a poetyka narracji. W: Literatura wobec niewyrażalnego. Red. Włodzimierz Bolecki, Erazm Kuźma. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. S. 131–143.

Ritz German. 2002. Między histerią a masochizmem. Utopijne koncepcje ciała mężczyzny. W: Codzienne, przedmiotowe, cielesne. Języki nowej wrażliwości w literaturze polskiej XX wieku. Red. Hanna Gosk. Izabelin: Świat Literacki. S. 147–156.

Tetmajer Kazimierz. 1980. Poezje. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Trzeciak Katarzyna. 2018. Posągi i utopie. Rzeźba jako metafora nowoczesnej formy artystycznej, podmiotowości i politycznej wspólnoty. Kraków: Universitas.

Wodziński Cezary. 1993. Hermes i Eros. Impresja hermenutyczna. „Przegląd Filozoficzny”, R. 2, nr 4. S. 93–108.

Wysłouch Seweryna. 2001. Literatura i semiotyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Downloads

Published

2023-11-07

How to Cite

Pilch, U. (2023). A Girl and Hermes. Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s "Posąg Hermesa" ("The Statue of Hermes"). Prace Polonistyczne, 78, 77–90. https://doi.org/10.26485/PP/2023/78/5

Issue

Vol. 78 (2023)

Section

ARTICLES

License

Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.