Miejska wyspa ciepła w Kielcach w świetle pomiarów naziemnych i zobrazowań satelitarnych
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/117/1Słowa kluczowe:
atmosferyczna i powierzchniowa miejska wyspa ciepła, KielceAbstrakt
W pracy zbadano zmiany intensywności atmosferycznej miejskiej wyspy ciepła (MWC) w Kielcach w okresie 2010–2018 w przebiegu dobowym i rocznym, wykorzystując cogodzinne dane temperatury powietrza z dwóch stacji pomiarowych: miejskiej i pozamiejskiej. MWC zdefiniowano jako sytuację, w której temperatura powietrza na stacji miejskiej była wyższa niż na stacji pozamiejskiej. Określono też przestrzenny zasięg powierzchniowej wyspy ciepła (PWC) na podstawie analizy czterech zobrazowań satelitarnych LANDSAT 8. Stwierdzono, że średnia intensywność MWC w Kielcach wynosi 0,5°C, zaś maksymalna 8,3°C. Wyraźnie zaznacza się dobowy i roczny przebieg intensywności MWC, z największymi wartościami latem i w godzinach nocnych. W godzinach porannych MWC w Kielcach często zanika zastępowane przez „jezioro chłodu”, czyli sytuację, w której uprzywilejowany termicznie był teren pozamiejski. Roczna zmienność intensywności MWC jest w dużym stopniu efektem zmian zachmurzenia. PWC obejmowała 34–70% powierzchni miasta. Jej największą intensywność wykryto w obszarach z wielkopowierzchniowymi budynkami przemysłowymi, handlowymi i magazynowymi. Najniższą temperaturę powierzchni czynnej (LST) mają: zbiorniki wodne, kompleksy leśne i tereny zielone w dolinie rzeki Silnica.
Bibliografia
Avdan U., Jovanovska G. 2016. Algorithm for automated mapping of Land Surface Tempera-ture using LANDSAT 8 satellite data. Journal of Sensors 1480307.
Błażejczyk K., Kuchcik M., Milewski P., Dudek W., Kręcisz B., Błażejczyk A., Szmyd J., Degórska B., Pałczyński C. 2014. Miejska wyspa ciepła w Warszawie, uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. IGiPZ PAN, Wyd. Akademickie „Sedno”, Warszawa.
Bokwa A. 2009. Miejska wyspa ciepła na tle naturalnego zróżnicowania termicznego obszaru położonego we wklęsłej formie terenu (na przykładzie Krakowa). Prace Geograficzne 122: 111-132.
Conrad O., Bechtel B., Bock M., Dietrich H., Fischer E., Gerlitz L., Wehberg J., Wichmann V., Boehner J. 2015. System for Automated Geoscientific Analyses (SAGA) v. 2.1.4. Geoscientific Model Development 8: 1991-2007. DOI 10.5194/gmd-8-1991-2015
Dudek S., Kuśmierek-Tomaszewska R., Żarski J. 2010. Charakterystyka miejskiej wyspy ciepła na przykładzie Bydgoszczy. Ekologia i Technika 18(4): 180-185.
Earth Explorer (US Geological Service). 2023. Online: https://earthexplorer.usgs.gov/ (data ostatniego dostępu: 28.12.2023)
Filipiuk E., Kaszewski B.M., Zub T. 1998. Porównanie warunków termicznych w śródmieściu Lublina z obszarami pozamiejskimi. Acta Universitatis Lodziensis – Folia Geographica Physica. 3: 71-82.
Geoportal (Główny Urząd Geodezji i Kartografii). 2024. Online: https://mapy.geoportal.gov.pl/ (data ostatniego dostępu: 4.01.2024)
Google Earth. 2023. Online: https://earth.google.com/ (data ostatniego dostępu: 10.12.2023)
IMGW-PIB (Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy). 2023. Online: https://danepubliczne.imgw.pl/ data/dane_pomiarowo_obserwacyjne/ oraz https://danepubliczne.imgw.pl/pl/datastore/ (data ostatniego dostępu: 18.12.2023)
Jarzyna K., Żarnowiecki G. 2016. Warunki klimatyczne i bioklimatyczne terenów rekreacyjnych Kielc na tle klimatu centrum miasta w trakcie epizodów pogody gorącej. Acta Geographica Lodziensia 104: 181-192.
Kłysik K. 1998. Struktura przestrzenna miejskiej wyspy ciepła w Łodzi. Acta Universitatis Lodziensis – Folia Geographica Physica 3: 385-391.
Kłysik K., Fortuniak K. 1998. Dobowy i roczny cykl występowania miejskiej wyspy ciepła w Łodzi. Acta Universitatis Lodziensis – Folia Geographica Physica 3: 23-32.
Krawczyk E., Fortuniak K., Wilk S. 2022. Miejska wyspa ciepła w Łodzi w latach 2015–2018 na tle wcześniejszych badań. Przegląd Geofizyczny 1–2: 3-18. DOI: 10.32045/PG-2022-028
Kuchcik M., Milewski P. 2016. Miejska wyspa ciepła w Warszawie – próba oceny z wykorzy-staniem Local Climate Zones. Acta Geographica Lodziensia 104: 21-33.
Kuchcik M., Czarnecka K. 2023. Ogólna charakterystyka termiczna doliny Wisły w obszarze Warszawy. Przegląd Geograficzny 95(3): 313-334.
Majkowska A., Kolendowicz L., Półrolniczak M., Hauke J., Czernecki B. 2017. The urban heat island in the city of Poznań as derived from Landsat 5 TM. Theoretical and Applied Climatology. 128: 769-783. DOI 10.1007/s00704-016-1737-6
Niedźwiedź T. 2017. Kalendarz typów cyrkulacji atmosfery dla Polski południowej – zbiór komputerowy. Uniwersytet Śląski, Katedra Klimatologii, Sosnowiec.
Oke T.R. 1973. City size and the Urban Heat Island. Atmospheric Environment 7(8): 769-779. DOI 10.1016/0004-6981(73)90140-6
Olszewski J.L., Żarnowiecki G., Predygier K., Szałach G. 2003. Wstępne wyniki badań bioklimatu terenów rekreacyjnych Kielc w sezonie wiosennym. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 188: 303-315.
Półrolniczak M., Kolendowicz L., Majkowska-Juskowiak A. 2019. Stan badań klimatu Poznania ze szczególnym uwzględnieniem pola temperatury i zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Acta Geographica Lodziensia 108: 79-92. DOI 10.26485/AGL/2019/108/6
Przybylak R., Uscka-Kowalkowska J., Araźny A., Kejna M., Kunz M., Maszewski R. 2017. Spatial distribution of air temperature in Toruń (Central Poland) and its causes. Theoretical and Applied Climatology. 127: 441-463. DOI 10.1007/s00704-015-1644-2
Renc A., Łupikasza E., Błaszczyk M. 2022. Spatial structure of the surface heat and cold islands in summer based on Landsat 8 imagery in southern Poland. Ecological Indicators 142(12): 109181. DOI 0.1016/j.ecolind.2022.109181
Steinacke K. 1999. Urban climatological studies in the Reykjavik subarctic environment, Iceland. Atmospheric Environment 33(24–25): 4157-4162. DOI 10.1016/S1352-2310(99)00158-2
Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Wawer J., Grabowska K. 2011. Cykliczne zmiany miejskiej wyspy ciepła w Warszawie i ich przyczyny. Prace i Studia Geograficzne 47: 409-416.
Szyłobryt K., Bednorz E., Kolendowicz L. 2013. Występowanie miejskiej wyspy ciepła w mieście średniej wielkości na przykładzie Stargardu Szczecińskiego. Badania Fizjograficzne, Seria A – Geografia Fizyczna 64: 247-268.
Szymanowski M. 2004. Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu. Studia Geograficzne 77. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Wawer J. 1997. Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Prace i Studia Geograficzne 20: 145-197.
Yang X., Li Y., Luo Z., Chan P.W. 2016. The urban cool island phenomenon in a high-rise high-density city and its mechanisms. International Journal of Climatology 37(2): 890-904.
Żarnowiecki G. 2002. Zróżnicowanie bioklimatu Kielc w sezonie letnim. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3: 109-116.
Żarnowiecki G. 2003. Sultry weather characteristics in Kielce. Fifth International Conference on Urban Climate. 1–5 September 2003, Łódź, Poland, Book of Abstracts 2: 219-222.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
