Zmiany morfologiczne cofki zbiornika Jeziorsko na tle przemian dna doliny Warty między Woźnikami a Uniejowem w antropocenie

Abstrakt

W artykule przedstawiono najmłodsze zmiany morfologiczne w odcinku dna doliny Warty między miejscowościami Woźniki i Uniejów. Chociaż różne przejawy antropopresji zapisały się w rzeźbie i osadach co najmniej od epoki brązu, wyraźne nasilenie tych procesów nastąpiło od I połowy XIX wieku – w antropocenie. W tym czasie duże znaczenie miały wydarzenia: przebiegająca etapowo budowa i rozbudowa wałów przeciwpowodziowych oraz skonstruowanie zaporowego Zbiornika Jeziorsko wraz z towarzyszącymi konstrukcjami i urządzeniami hydrotechnicznymi. Wały przeciwpowodziowe na odcinkach dna poza zbiornikiem wpłynęły na radykalne rozdzielenie procesów morfogenetycznych w obszarze międzywala i w zewnętrznych dwóch pasach zawala. W otoczeniu Zbiornika Jeziorsko wytworzyły się charakterystyczne strefy morfodynamiczne o zmiennej dynamice procesów funkcjonujące w zależności od wahań poziomu wody i zmienności przepływu w korycie Warty: strefa wybrzeży i strefa delty zbiornika. Badania skoncentrowane na szczegółowej analizie zmian rzeźby delty pozwoliły dowieść, że jednorazowa powódź może zmienić stopień zamulenia zbiornika podobnie jak kilkadziesiąt lat stałej akumulacji. Stwierdzono także, że skutki powodzi można lepiej ocenić dopiero po kilku latach niż po kilku miesiącach od wystąpienia tego procesu.