Structure of the Brzozówka River valley in the light of geophysical and geological study, NE Poland
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2021/111/5Keywords:
Brzozówka River, GPR prospecting, underfit river, Pleistocene, HoloceneAbstract
The meandering Brzozówka River, a left tributary of the Biebrza River, is located in the Podlasie Voivodship of north-eastern Poland. It flows in a wide, N–S-oriented glacial depression between Goniądz and the Suchowola-Janików Upland. The valley floor is filled with peat. GPR surveys were conducted to recognise the geological structure of the bottom of the depression, determining the peat thickness and the top of its mineral base. The GPR cross-section crossing the Brzozów-ka River valley in an E–W direction consists of 21 echograms with a total length of 3 525 m. Anomalies were recorded at different levels on the echograms. An undulated top of mineral basement covered by a layer of organic sediments was identified. Several segments of different age and structure can be distinguished within the valley bottom: the Vistulian sandy gravel terrace, the Holocene peat plain (peats lie on the undulated top of mineral sediments, which may be palaeochannel remnants of a Pleistocene braided system) and the Holocene alluvia of a meander belt. The last, fluvial segment comprises only 10% of the whole valley bottom width, which allows us to consider the Brzozówka River valley as an underfit valley.
References
Banaszuk H. 1980. Geomorfologia południowej części Kotliny Biebrzańskiej. Prace i Studia Geograficzne. Wyd. UW: 7-66.
Banaszuk H. 2001. Kotlina Biebrzańska. Aktualny stan, walory i główne zagrożenia środowiska przyrodniczego. W: C. Sadowska-Snarska (red.) Społeczno-gospodarcze aspekty funkcjonowania Biebrzańskiego Parku Narodowego. Studia Regionalne. Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 4: 9-53.
Banaszuk H. 2004a. Ogólna charakterystyka Kotliny Biebrzańskiej i Biebrzańskiego Parku Narodowego. W: H. Banaszuk (red.) Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Monografia przyrodnicza. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 19-25, 44-98.
Banaszuk H. 2004b. Geomorfologia Kotliny Biebrzańskiej. W: H. Banaszuk (red.) Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Monografia przyrodnicza. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 44-98.
Chwałek S., Kalicki T., Krupa J. 2016. Results of ground-penetrating radar (GPR) survey of Agora. International Symposium Paphos Agora Project „In the heart of ancient city – Five years of Krakow Archaeologists’ Research at the Paphos Agora on Cyprus (2011-2015).
Dury G.H. 1970. General theory of meandering valleys and underfit streams. W: G.H. Dury (ed.) Rivers and river terraces. Wyd. Macmillan, London: 264 -275.
Falkowski E. 1970. Historia i prognoza rozwoju układu koryta wybranych odcinków rzek nizinnych Polski. Biuletyn Geologiczny 12: 5-121.
Folk R.L., Ward W.C. 1957. Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters.
Jour¬nal of Sedimentary Petrology 27: 3-27.
Frączek M., Kalicki M., Wawrusiewicz A., Sanko A.F. 2018. Kontekst środowiskowy i stratygrafia stanowiska archeologicznego Lipowo w Kotli-nie Biebrzy (NE Polska). Acta Geographica Lodziensia 107: 25-37.
Frączek M., Bęben A., Żurek K., Kalicki T., Wawrusiewicz A., Szypul W., Kasprzyk P. 2020. New results of the palaeoenvironmental and archaeological research of the Subneolithic hunter-gatherer communities of the Niemen Culture case study for Lipsk site (NE Poland). Acta Geobalcanica 6-3: 37-144.
Kalicki T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalno-ści człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolu-cji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 204.
Kalicki Т., Sanko A.F, Trifonov Yu.Yu. 2019. Types of underfit stream valleys on the territory of Belarus. Journal of the Belarusian State Un-versity. Geography and Geology 2: 108-120 (in Russian) https://doi.org/10.33581/2521-6740-2019-2-108-120
Kalicki T., Chrabąszcz M., Chwałek S., Tsvirko D., Żurek K., Biesaga P., Przepióra P. 2021. New research results in the lower and middle section of the Łososina valley (Wierna Rzeka) Holy Cross Mountains, Poland. Acta Geobalcanica 7-1: 13-18.
Kondracki J. 2004. Geografia Polski: regiony fizycznogeograficzne. PWN, Warszawa.
Kozarski S. 1995. Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu (~20 ka→10 ka BP). Dokumentacja Geograficzna 1.
Kozłowski I. 2005. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski, arkusz Suchowola. PIG, Warszawa.
Lamparski P. 2004. Formy i osady czwartorzędowe w świetle badań georadarowych. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 194.
Lamparski P. 2020. Badania georadarowe kemów jako przykład możliwości zastosowania metod geofizycznych do badania form zbudowanych z drobnoziarnistych osadów klastycznych. Przegląd Geograficzny 92(3): 423-446.
Lindner L., Marks L. 2012. O podziale klimatostratygraficznym kompleksu środkowopolskiego w plejstocenie Polski. Przegląd Geologiczny 60(1): 36-45.
Mojski J.E. 1972. Nizina Podlaska. W: R. Galon (red.) Geomorfologia Polski. T. 2. Niż Polski. PWN, Warszawa: 318-373.
Mojski J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. PIG, Warszawa.
Musiał A. 1992. Studium rzeźby glacjalnej północnego Podlasia. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.
Przepióra P., Żurek K., Kalicki T., Frączek M., Wawrusiewicz A., Piasecki A., Piasecka K., Fularczyk K., Biesaga P., Malęga E. 2019a. Geoarchaeology of “Valley Forts”: case study at Jatwieź Duża (Podlasie, E-Poland) - first results. Proceedings Geobalcanica: 43-50.
Przepióra P., Kalicki T., Chwałek S., Houbrechts G. 2019b. Historyczny układ hydrotechniczny w Jędrowie (województwo świętokrzyskie) zachowany w formach i osadach – studium geoarcheologiczno-konserwatorskie. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica 18: 29-40.
Val’chik M.A. 1992. Razvitie dolinno-rechnoy seti Belorussii i Pribaltiki v sviazi s degradaciey valdayskogo lednikovogo pokrova W: L.M. Shirokov (red.) Gidrographicheskaya set’ Belorussii i regulirovanie rechnogo stoka. Wyd. Universitetskoye, Minsk: 3-10.
Walanus A., Goslar T. 2009. Datowanie radiowęglo-we. Wyd. AGH.
Wawrusiewicz A., Kalicki T., Przeździecki M., Frączek M., Manasterski D. 2017. Grądy-Woniecko. Ostatni łowcy-zbieracze znad środkowej Narwi. Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Białystok.
Weckwerth P., Wysota W., Piotrowski W., Adamczy-ka A., Krawieca A., Dąbrowski M. 2019. Late Weichselian glacier outburst floods in North-Eastern Poland: Landform evidence and palaeohydraulic significance. Earth-Science Reviews 194: 216-233.
Żurek K., Kalicki T., Niebieszczański J., Chwałek S., Przepióra P., Frączek M., Bahyrycz C. 2020. Preliminary results of the geophysical surveys of the network of defence settlements from the Bronze Age between the Biebrza and Narew (NE Poland). Acta Geobalcanica 6-2: 57-64.
