Genderowa perspektywa w polityce społecznej i w pracy socjalnej. Próba rekonstrukcji głównych założeń i ich implikacji dla praktyki
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.2/1Słowa kluczowe:
feministyczna polityka społeczna, feministyczna praca socjalna, kobiecośćAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest genderowa perspektywa w analizie polityki społecznej i debatach o pracy socjalnej. Naszym celem jest pokazanie głównych argumentów wykorzystywanych przez przedstawicieli/przedstawicielki feministycznej krytyki polityki społecznej w krajach zachodnich w dyskusji na temat źródeł obserwowanego kryzysu współczesnych welfare states. Podejmujemy kwestie związane z płcią i jej wpływem na: (re)interpretację ról społecznych, kobiecość/męskość, pracę socjalną i opiekę społeczną. Nacisk kładziemy na sposób, w jaki interpretacje te odzwierciedlają rozumienie różnicy między pracownikami socjalnymi (przede wszystkim kobietami) a beneficjentkami/beneficjentami (kobietami i mężczyznami), opieką i władzą, polityką społeczną i ideologią, stylami komunikacji mężczyzn i kobiet oraz antyopresyjnymi tożsamościami i praktykami.
Bibliografia
Avis Judith Meyers. 1988. Deeping awareness. A private study guide to feminism and family therapy. In: Women, feminism and family therapy, L. Braverman (ed.), 15–46. New York–London: The Haworth Press.
Benhabib Seyla. 2003. Trzy modele przestrzeni publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Bihr Alain. 2008. Nowomowa neoliberalna. Retoryka kapitalistycznego fetyszyzmu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Brannon Linda. 2002. Psychologia rodzaju. Gdańsk: gdańskie wydawnictwo psychologiczne.
Brodie Janine. 2009. Polityka na granicach: Restrukturyzacja i ruch kobiet w Kanadzie. W: Gender i ekonomia opieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz (red.), 246–282. Warszawa: Fundacja Tomka Byry. Ekologia i Sztuka.
Charkiewicz Ewa, Anna Zachorowska-Mazurkiewicz. 2009. Wprowadzenie – kryzys opieki w Polsce i na świecie. W: Gender i ekonomia opieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz (red.), 7–21. Warszawa: Fundacja Tomka Byry. Ekologia i Sztuka.
Christie Alastair (red.). 2001. Men and social work. Theories and practices. New York: Palgrave.
Ciccia Rosella, Diane Sainbury. 2018. “Gendering welfare state analysis: Tensions between care and paid work”. European Journal of Politics and Gender 1(1–2): 93–100. https://www.ingentaconnect.com/content/bup/ejpg/2018/00000001/f0020001/art00006# [access:
02.2019].
Daly Mary, Jane Lewis. 2003. “The concept of social care and the analysis of contemporary welfare states”. The British Journal of Sociology 51(2): 281–298.
Dominelli Lena, Eileen McLeod. 1989. Feminist social work. London: Macmillan.
Dominelli Lena. 2002. Feminist social work theory and practice. New York: Palgrave.
Dybel Paweł, Szymon Wróbel. 2008. Granice polityczności. Warszawa: Aletheia.
Esping-Andersen Gosta. 1990. Three worlds of welfare capitalism. Princeton, New Jersey: University Press.
Fraser Nancy. 2005. Sprawiedliwość społeczna epoce polityki tożsamości: Redystrybucja, uznanie, uczestnictwo. In: Redystrybucja czy uznanie? Debata polityczno-filozoficzna, N. Fraser, A. Honneth (eds.), 7–23. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
Fraser Nancy. 2014. Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Friedan Betty. 2012. Mistyka kobiecości. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Germain Carel B., Alex Gitterman. 1980. The life model of social work practice. New York: Columbia University Press.
Godlewska-Szyrkowa Justyna. 2013. „Czy nauka o polityce społecznej potrzebuje krytyki feministycznej?”. Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje 22(3): 115–129. http://www. problemypolitykispolecznej.pl/images/czasopisma/22/115-129.pdf [dostęp: 16.01.2019].
Green Roberta R., Paul H. Ephross. 1991. Human behavior theory and social work practice. New York: Aldine de Gruyter.
Hacker Meyer Helen. 1982. Kobiety jako grupa mniejszościowa. W: Nikt nie rodzi się kobietą, T. Hołówka (red.), 37–56. Warszawa: Czytelnik.
Hollis Florence. 1972. Casework: A psychosocial therapy, 2nd ed. New York: Random House.
hooks bell. 2013. Teoria feministyczna. Od marginesu do centrum. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Hudson Annie. 1989. Changing perspectives: Feminism, gender and social work. In: Radical social work today, M. Langan, P. Lee (eds.), 70–96. London: Unwin Hyman.
Humm Maggie. 1993. Słownik teorii feminizmu. Warszawa: Semper.
Klimczak-Ziółek Jolanta. 2008. Przeciw wykluczeniu kobiet, czyli słów kilka o feministycznejpracy socjalnej. W: Praca socjalna wobec nowych obszarów wykluczenia społecznego,K. Wódz, S. Pawlas-Czyż (red.), 83–93. Toruń: Akapit.
Kurian Rachel. 2009. Globalizacja pracy domowej i usług opiekuńczych. W: Gender i ekonomiaopieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz (red.), 221–231. Warszawa: FundacjaTomka Byry Ekologia i Sztuka.
Kurowska Anna, Bartosz Pieliński, Ryszard Szarfenberg, Anna Wójtewicz. 2016. Perspektywagender w polityce społecznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kurowska Anna. 2016. Defamilializacja i degenderyzacja – substytucyjne czy komplementarne perspektywy w porównawczej polityce społecznej. W: Perspektywa gender w polityce społecznej,A. Kurowska, B. Pieliński, R. Szarfenberg, A. Wójtewicz (red.), 109–207. Toruń:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Laclau Ernesto, Chantal Mouffe. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek doprojektu radykalnej polityki demokratycznej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DolnośląskiejSzkoły Wyższej.
Lewis Jane. 1992. “Gender and the development of welfare regimes”. Journal of European SocialPolicy 2(3): 159–173.
Lister Ruth. 1997. Citizenship: Feminist perspectives. Basingstoke: Macmillan.
Meyer Carol H. 1976. Social work practice, 2nd editon. New York: The Free Press.
Michoń Piotr. 2004. „Płeć w modelach polityki społecznej”. Problemy Polityki Społecznej 7: 75–87.
Middleman Ruth R., Gale Goldberg Wood. 1974. Social service delivery: A structural approachto practice. New York: Columbia University Press.
Miley Krogsrud Karla, Michael W. O’Melia, Brenda L. DuBois. 1995. Generalist social workpractice. An empowering approach. Boston: Allyn & Bacon.
Mottier Veronique. 2004. “Feminist political theory”. European Political Science 4(3): 79–84.
Nadgrodkiewicz Sylwia, Seyla Benhabib. 2010. Feminizm i polityka. Wrocław: Atut.
Nelson Barbara. 1990. The origins of the two-channel welfare state: Workman’s compensationand mothers’ aid. In: Women, the state, and welfare, L. Gordon (ed.), 123–151. Madison:University of Wisconsin Press.
Orloff Ann Shola. 1993. “Gender and the social rights of citizenship: The comparative analysisof gender relations and welfare states”. American Sociological Review (58)3: 303–328.
Orme Joan. 2001. Gender and community care. Social work and social perspectives. New York:Palgrave.
Orme Joan, Lena Dominelli, Audrey Mullender. 2005. “Working with violent men froma feminist social work”. International Social Work 43(1): 89–105.
Lister Ruth. 2008. Od intymności do globalności: refleksje nad płciowym wymiarem obywatelstwa,tłum. M. Michnowicz. W: Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym,E.H. Oleksy (red.), 26–39. Warszawa: PWN.
Payne Malcolm. 1997. Modern social work theory, 2nd ed. Chicago, Illinois: Lyceum Books.
Perlman Harris Helen. 1957. Social casework: A problem – solving process. Chicago: University
of Chicago Press.
Peterson Spike V. 2009. Ekonomia reprodukcji, produkcji, ekonomia wirtualna – ujęcie globalne.W: Gender i ekonomia opieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz (red.),61–106. Warszawa: Fundacja Tomka Byry. Ekologia i Sztuka.
Pincus Allen, Anne Minahan. 1973. Social work practice: Model and method. Itasca, IL:F.E. Peacock Publishers, Inc.
Putnam Tong Rosemarie. 2002. Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Warszawa: WydawnictwoNaukowe PWN.
Razavi Shahra. 2007. “The political and social economy of care in a development. Context: conceptual issues, research questions and policy options”. Gender and Development Programme 3. http://www.unrisd.org/80256B3C005BCCF9/(httpAuxPages)/2DBE6A93350A7
C12573240036D5A0/$file/Razavi-paper.pdf [access: 16.01.2019].
Reid William J., Laura Epstein. 1972. Task-centred casework. New York: Columbia University Press.
Renzetti Claire M., Daniel J. Curran. 2005. Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rich Adrienne. 2000. Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja. Warszawa: Wyd. Sic!
Rymsza Marek. 2013. Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states? Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Sainsbury Diane (ed.). 1999. Gender and welfare state regimes. Oxford: Oxford University Press.
Sainsbury Diane. 2001. Gendering dimensions of welfare states. In: Rethinking European welfare, J. Fink, G. Lewis, J. Clarke (eds.), 115–130. London: Sage Publications.
Skocpol Theda. 1992. Protecting soldiers and mothers: The political origins of social policy in the United States. Cambridge, MA : The Belknap Press of Harvard University Press.
Szelewa Dorota. 2009. Gender w polityce społecznej: Teoria i praktyka. Warszawa: Friedrich--Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe CentrumBadań i A naliz (ICRA). http://www.feswar.org.pl/fes2009/pdf_doc/debaty4_szelewa. pdf [dostęp: 16.01.2019].
Szarfenberg Ryszard. 2016. O genderowej ślepocie i innych słabościach polskiej koncepcjiaktywnej polityki społecznej. https://www.academia.edu/22943088/O_genderowej_%C5%9Blepocie_i_innych_s%C5%82abo%C5%9Bciach_polskiej_koncepcji_aktywnej_
polityki_spo%C5%82ecznej [dostęp: 20.03.2020].
Ślęczka Kazimierz. 1999. Feminizm. Ideologie i koncepcje społeczne współczesnego feminizmu. Katowice: Książnica.
Środa Magdalena. 2003. Indywidualizm i jego krytycy: współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci. Warszawa: Aletheia.
Tanner Deborah. 2002. To nie tak! Jak styl konwersacyjny kształtuje relacje z innymi. Poznań: Zysk i S-ka.
Titkow Anna. 2007. Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Titmuss Richard M. 1974. Social policy: An introduction. In: Social policy: An introduction, B. A bel-Smith, K. Titmuss (eds.), 30–32. New York: Pantheon Press.
Twelvetrees Alan. 2002. Community work. London: Houndmills, Palgrave.
White Vicky. 2006. The state of feminist social work. New York: Routledge.
Widding Isaksen Lise. 2009a. Dynamika globalnego handlu opieką: Pielęgniarki migrantkiw Norwegii. W: Gender i ekonomia opieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz(red.), 107–121. Warszawa: Fundacja Tomka Byry. Ekologia i Sztuka.
Widding Isaksen Lise. 2009b. Upłciowienie Obcego. Wędrujące pracownice opieki: Polsko-włoski przykład. W: Gender i ekonomia opieki, E. Charkiewicz, A. Zachorowska-Mazurkiewicz(red.), 232–245. Warszawa: Fundacja Tomka Byry. Ekologia i Sztuka.
Wilensky Harold L., Charles N. Lebeaux. 1965. Industrial society and social welfare. New York: Free Press, London: Collier-Macmillan.
Williams Fiona. 2001. Race/ethnicity, gender, and class in welfare states: A framework for comparative analysis. In: Rethinking European welfare, J. Fink, G. Lewis, J. Clarke (eds.), 131–162. London: Sage Publications.
Wódz Kazimiera. 1998. Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Wódz Kazimiera. 2001. Praca socjalna w poszukiwaniu nowych podejść i modeli praktyki. W: Ku integracji rozwoju człowieka i społeczeństwa, A. Barska, T. Michalczyk, M.S. Szczepański (red.), 34–42. Katowice–Opole: Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Opolski.
Wódz Kazimiera. 2005. Kwestie społeczne – dialog – współrządzenie. Przyczynek do analizy dyskursu publicznego w Polsce. W: Kręgi integracji i rodzaje tożsamości. Polska Europa, Świat, W. Wesołowski, J. Włodarek (red.), 421–438. Warszawa: Scholar.
Wódz Kazimiera, Jolanta Klimczak-Ziółek. 2013. Feministyczna perspektywa (w) pracy socjalnej. W: Kobiety w pracy socjalnej, A. Kotlarska-Michalska (red.), 313–355. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Wódz Kazimiera. 2013. Instytucjonalne bariery rozwoju środowiskowej metody pracy socjalnej/ organizowania społeczności lokalnej w Polsce. Ekspertyza dla ISP. Warszawa: ISP.
