Niezmienna polityka wobec zmian klimatu. Odpowiedzialność i partycypacja obywateli, a polityka antykryzysowa w Japonii

Abstrakt

W związku ze zmianami klimatu współczesne klęski żywiołowe są gwałtowniejsze, a ich skala oraz rozmiar paraliżują systemy reagowania, obnażając tym samym niezdolność władz do skutecznego zarządzania ryzykiem. Sytuacja ta stwarza szansę na zmianę w sposobie projektowania polityki antykryzysowej poprzez włączanie mieszkańców terenów zagrożonych klęskami żywiołowymi w planowanie systemu reagowania. Tymczasem aktorzy polityczni zdają się wykorzystywać techniki włączania i partycypacji aktorów społecznych raczej do umocnienia swojej pozycji niż dzielenia się wiedzą, doświadczeniem i władzą w podejmowaniu decyzji. Wprawdzie istnieją badania ukazujące mniej lub bardziej skuteczne projekty partycypacyjne w politykach publicznych, to jednak odczuwa się niedosyt studiów nad tym, w jaki sposób mechanizmy partycypacji są kształtowane w sferze zarządzania kryzysem, w jaki sposób obywatele są włączani lub wykluczani z procesu kształtowania polityki antykryzysowej oraz w jaki sposób dystrybuowana jest odpowiedzialność za podejmowane decyzje i działania. Artykuł prezentuje analizę procesu angażowania mieszkańców terenów zagrożonych powodziami w projektowanie polityki przeciwpowodziowej. Opierając się na materiale empirycznym z badań etnograficznych, obserwacji uczestniczącej, wywiadach pogłębionych, dokumentach rządowych i materiałach prasowych, przedstawię, w jaki sposób japońskie władze zarządzają zmianą w kształtowaniu polityki związanej z zapobieganiem i radzeniem sobie z katastrofami, która de facto służy zachowaniu jej dominującej pozycji. Kwestia odpowiedzialności za podjęte decyzje jest szczególnie istotna, gdyż planowana polityka przeciwpowodziowa wpłynie na życie obywateli oraz funkcjonowanie ekosystemów wodnych.