Zakłócenia antropocentrycznej narracji. O relacjach człowieka z naturą

Abstrakt

Zmiany klimatyczne, których obecnie jesteśmy świadkami, nie są jedynie kwestią techniczną, której rozwiązań poszukuje nauka. Badaczki i badacze są zgodni, że mamy do czynienia z kryzysem kultury oraz wyobraźni. Narracje, na których opierają się współczesne społeczeństwa, doprowadziły nas do punktu, w którym Ziemia przestała być miejscem przyjaznym do życia. Celem artykułu jest przyjrzenie się, w jaki sposób narracje muzealne prezentują relacje człowieka z naturą. Przedstawiam argumenty, dlaczego socjologiczne spojrzenie na muzeum może być wartościowym poznawczo podejściem do analizy zagadnień kryzysu klimatycznego. W kolejnych częściach publikacji prezentuję moje podejście do narracji z perspektywy socjologicznej oraz naświetlam rolę muzeów historii naturalnej w produkowaniu i reprodukowaniu dominujących narracji na temat relacji człowieka z naturą. Sprecyzuję przy tym założenia metodologiczne badań. Materiał empiryczny stanowiły teksty towarzyszące dwóm wystawom w muzeach historii naturalnej – przyjrzenie się im przez pryzmat krytycznej analizy dyskursu miało na celu uchwycenie propagowanego obrazu świata. Analiza wykazała, że muzea podjęły wysiłek opowiadania o naturze w nowy sposób – nie tworzą jednak jeszcze nowego języka do opowieści o naszych powiązaniach z naturą i posiłkują się pojęciami ze słownika antropocentrycznego.