Polish women farmers in the 21st century – between conservatism and unarticulated emancipation
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.2/8Keywords:
feminism, Polish women farmers, agriculture, rural areasAbstract
The aim of this article is to identify structural and cultural barriers in the process of empowering women in Polish agriculture, as well as the main systemic challenges faced by Polish female farmers. The methodological framework of the conducted research is built on the concept of feminist agrifood systems theory (FAST). Based on their own qualitative research and available secondary data, the authors reconstruct the process of transformation of the situation of women in agriculture in the 21st century. The changes that have occurred during this time are characterised by a pursuit of equality and a high degree of dynamism; however, cultural conditions mean that traditional constraints still pose a barrier for female farmers in Poland.
References
Bank Danych Lokalnych. https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start [dostęp: 10.04.2025].
Blajer, Paweł. 2012. „Definicja i status rolnika indywidualnego w świetle nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego”. Studia Iuridica Agraria 10: 473–488.
Blumberg, Renata. 2022. “Engendering European alternative food networks through countertopographies. Perspectives from Latvia”. Anthropology of Food 16. https://doi.org/10.4000/aof.12865.
Borys, Monika. 2013. „Rasa, klasa, płeć i wieś. Feministyczne epistemologie marginesu”. Praktyka Teoretyczna 10(4): 41–64. https://doi.org/10.14746/prt.2013.4.3.
Brandth, Berit. 2002. “Gender identity in European family farming: A literature review”. Sociologia Ruralis 42(3): 181–200. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00210.
CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej). 2019. Które zawody poważamy? (Komunikat z badań nr 157/2019). https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_157_19.PDF [dostęp: 20.04.2024].
CBOS. 2022. Zaufanie społeczne (Komunikat z badań nr 37/2022). https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_037_22.PDF [dostęp: 20.04.2024].
Dentzman, Katherine, Ryanne Pilgeram, Falin Wilson. 2023. “Applying the feminist agrifood systems theory (FAST) to U.S. organic, value-added, and non-organic non-value-added farms”. Agriculture and Human Values 40: 1185–1204. https://doi.org/10.1007/s10460-023-10413-x.
Dobrowolski, Kazimierz. 1958. „Chłopska kultura tradycyjna”. Etnografia Polska 1: 19–56.
Domański, Henryk. 2018. Zaufanie do ludzi i systemu politycznego. W: Wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego 2002–2016, P.B. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), 70–85. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Drąg, Zbigniew, Krzysztof Gorlach. 2019. „Polskie rolniczki jako menadżerki”. Studia Socjologiczne 4(235): 129–156. https://doi.org/10.5604/16448340.1123041.
Drygalska, Ewa. 2014. „Od centrum do marginesów szkoły w Birmingham: Czarny feminizm bell hooks w kontekście studiów kulturowych”. Kultura Popularna 1(39): 120–126. https://doi.org/10.5604/16448340.1123041.
EIGE (European Institute for Gender Equality). 2018. Consolidated annual activity report. https://eige.europa.eu/about/documents-registry/consolidated-annual-activity-reporteige-2018 [dostęp: 24.04.2024].
FAO (Food and Agriculture Organization). 2019. TAPE Tool for Agroecology Performance Evaluation 2019 – Process of development and guidelines for application. Test version. Rome.
Fedyszak-Radziejowska, Barbara. 2020. Sytuacja społeczno-ekonomiczna, postawy i wartości mieszkańców wsi. W: Polska wieś 2020: Raport o stanie wsi, J. Wilkin, A. Hałasiewicz (red.), 57–73. Warszawa: Scholar.
Fernandez-Gimenez, Maria E., Elisa Oteros-Rozas, Federica Ravera. 2021. “Spanish women pastoralists’ pathways into livestock management: Motivations, challenges and learning”. Journal of Rural Studies 87: 1–11. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2021.08.019.
Fidelis, Małgorzata. 2020. Równouprawnienie czy konserwatywna nowoczesność? Kobiety pracujące. W: Kobiety w Polsce 1945-1989: Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm, K. Stańczak-Wiślicz, P. Perkowski, M. Fidelis, B. Klich-Kluczewska (red.), 103–164. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.
Focus Group Konsorcjum Badawcze Albert Terelak, Centrum Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Sp. z o.o. 2012. Sytuacja kobiet w rolnictwie i na obszarach wiejskich: Specyfika, standardy, parytety i oczekiwania. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/15944/Sytuacja_kobiet_w_rolnictwie_i_na_obszarach_wiejskich.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 24.04.2024].
Goldin, Claudia, Pekkala Kerr, Sari, Claudia Olivetti, Erling Barth. 2017. “The expanding gender earnings gap: Evidence from the LEHD-2000 Census”. American Economic Review: Papers & Proceedings 107(5): 110–114. https://doi.org/10.1257/aer.p20171065.
Goldin, Claudia. 1990. Understanding the gender gap: An economic history of American women. New York, Oxford: Oxford University Press.
Goldin, Claudia. 2006. “The quiet revolution that transformed women’s employment, education, and family”. American Economic Review 96(2): 1–21.
Goldin, Claudia. 2021. Career & family: Women’s century-long journey toward equity. Princeton, Oxford: Princeton University Press.
GUS (Główny Urząd Statystyczny). 2018. Życie religijne w Polsce. Wyniki badania spójności społecznej 2018. Warszawa: GUS.
GUS. 2022. Powszechny spis rolny 2020. Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2020 roku. Warszawa: GUS.
Harasimowicz, Julia. 2019. “Natural born farmer. Rural childhood and farm work in eastern Poland”. Anthropology of East Europe Review 36(1): 40–58.
Instytut Finansów. 2023. Zaufanie Polaków w życiu prywatnym i zawodowym (Informacja Sygnalna z badań Instytutu Finansów nr 6/2023). https://infin.gov.pl/wp-content/uploads/2023/08/BR-IS-6-Zaufanie-Polakow-w-zyciu-prywatnym-i-zawodowym.pdf [dostęp: 13.05.2024].
Kiger, Michelle E., Lara Varpio. 2020. “Thematic analysis of qualitative data: AMEE Guide No. 131”. Medical Teacher 42(8): 846–854. https://doi.org/10.1080/0142159X.2020.1755030.
Kluba, Jolanta, Barbara Szczepańska, Aneta Uss-Lik. 2021. „(Re)konstrukcja społeczno-kulturowych uwarunkowań zarządzania gospodarstwem rolnym przez kobiety”. Kultura Współczesna 4(116): 40–58. https://doi.org/10.26112/kw.2021.116.04.
Knieć, Wojciech. 2019. Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej – perspektywa społeczna. W: Struktura polskiego rolnictwa na tle Unii Europejskiej, W. Poczta, J. Rowiński (red.), 317–342. Warszawa: CeDeWu.
Krzyworzeka, Amanda. 2014. Rolnicze strategie pracy i przetrwania. Studium z antropologii ekonomicznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Krzyworzeka, Amanda. 2021. „«Do obory nie wejdę». Cicha rewolucja wśród kobiet wiejskich w Polsce w początkach XXI wieku”. Kultura Współczesna 4(116): 28–39. https://doi.org/10.26112/kw.2021.116.03.
Kuźma, Inga. 2003. „Świat kobiet”. Etnografia Polska 47(1–2): 103–127.
Łapniewska, Zofia. 2016. “Reading Elinor Ostrom through a gender perspective”. Feminist Economics 22(4): 129–151. https://doi.org/10.1080/13545701.2016.1171376.
Matysiak, Ilona. 2013. Źródła i zasoby kapitału społecznego sołtysów i sołtysek w wybranych kontekstach lokalnych. W: Rynek pracy na obszarach wiejskich Mazowsza – perspektywa gender, J. Sawicka (red.), 71–91. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Michalska, Sylwia. 2013. „Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich”. Wieś i Rolnictwo 159(2): 124–139.
Michalska, Sylwia. 2019. Rodzina wiejska w genderowej perspektywie, czyli o sytuacji kobiet. W: Ciągłość i zmiana: Sto lat rozwoju polskiej wsi (T.1), M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), 287–321. Warszawa: IRWiR PAN, WN Scholar.
Milczarek-Andrzejewska, Dominika, Ruta Śpiewak. 2015. „Organizacje rolnicze i ich wpływy na otoczenie – podejście teoretyczne z perspektywy socjologicznej i ekonomicznej”. Wieś i Rolnictwo 4(169): 67–76.
Nerć, Piotr. 2022. „Tożsamość polskich kobiet wiejskich w XXI w. Jak stereotypy i system patriarchalny wpływają na tożsamość”. Archive of Social Sciences and Humanities 2(2): 69–81.
Olejarczyk, Katarzyna. 2022. „Ile wiemy o mieszkankach wsi? Krytyczny przegląd stanu badań nad kobietami wiejskimi w Polsce”. Zeszyty Wiejskie 28(2): 101–124. https://doi.org/10.18778/1506-6541.28.15.
Pięta, Paweł, Anna Skierska-Badura, Katarzyna Skierska-Pięta. 2013. Identyfikacja i charakterystyki warunków życia i pracy kobiet-rolniczek. W: Rynek pracy na obszarach wiejskich Mazowsza – perspektywa gender, J. Sawicka (red.), 226–245. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Polska wieś i rolnictwo. 2022. Raport z badań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Sachs, Carolyn E., Mary E. Barbercheck, Kathryn J. Braiser, Nancy Ellen Kiernan, Anna Rachel Terman. 2016. The rise of women farmers and sustainable agriculture. Iowa City: University of Iowa Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt20p57gr.
Saugeres, Lise. 2002. “Of tractors and men: Masculinity, technology and power in a French farming community”. Sociologia Ruralis 42(2): 143–159. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00207.
Shahbaz, Pomi, Shamsheer ul Haq, Azhar Abbas, Zahira Batool, Bader Alhafi Alotaibi, Roshan K. Naya. 2022. “Adoption of climate smart agricultural practices through women involvement in decision making process: Exploring the role of empowerment and innovativeness”. Agriculture 12(8):1161. https://doi.org/10.3390/agriculture12081161.
Shortall, Sally, Lee-Ann Sutherland, Annie McKee, Jonathan Hopkins. 2017. Women in farming and the agriculture sector. Final report for the environment and forestry directorate, rural and environment science and analytical services (RESAS) Division, Scottish Government. Edinburgh: The Scottish Government. https://www.gov.scot/binaries/content/documents/govscot/publications/research-and-analysis/2017/06/women-farming-agriculture-sector/documents/00521489-pdf/00521489-pdf/govscot%3Adocument/00521489.pdf [dostęp: 05.08.2024].
Sikorska, Alina. 2013. „Obrót ziemią a przemiany agrarne w indywidualnym rolnictwie”. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 1(334): 8–21.
Silvasti, Tiina. 2003. “Bending borders of gendered labour division on farms: The case of Finland”. Sociologia Ruralis 43(2): 154–166.
Sobiesiak-Penszko, Paulina. 2023. Zielona transformacja polskiego rolnictwa: Gdzie jesteśmy? Co dalej? Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Stegner, Tadeusz. 2003. Miejsce kobiety w społeczeństwie w opinii środowisk katolickich i ewangelickich w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX w. W: Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, M. Nietyksza, A. Szwarc, K. Sierakowska, A. Janiak-Jasińska (red.), 109–118. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Szojda, Barbara. 2012. „Feminizm w narracjach kobiet pochodzących ze środowisk wiejskich”. Edukacja Dorosłych 67(2): 117–128.
Szynkiewicz, Sławoj. 1976. Rodzina. W: Etnografia Polski. T. 1, Przemiany kultury ludowej, M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka (red.), 477–501. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tarkowski, Maciej. 2017. Kapitał społeczny i ludzki jako niematerialny zasób rozwoju lokalnego w świetle badań ankietowych mieszkańców wsi województwa pomorskiego. W: Społeczne i indywidualne zasoby obszarów wiejskich, K. Czapiewski (red.), 131–148. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN.
Tryfan, Barbara. 1987. Kwestia kobieca na wsi. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tryfan, Barbara, Andrzej Rosner, Beata Pięcek. 2003. Kobiety wiejskie wobec przemian systemowych. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa.
Tsiaousi, Alexanda, Maria Partalidou. 2023. “How FAST are women farmers in Greece transforming contested gender identities in a (still) male-dominant sector?”. Sociologia Ruralis 63(2): 249–267. https://doi.org/10.1111/soru.12427.
Winton, Bradley G., Misty A. Sabol. 2022. “A multi-group analysis of convenience samples: Free, cheap, friendly, and fancy sources”. International Journal of Social Research Methodology 25(6): 861–876. https://doi.org/10.1080/13645579.2021.1961187.
Wojewodzic, Tomasz. 2019. Wykorzystanie koncepcji kosztów likwidacji gospodarstwa rolnego w rozważaniach nad barierami poprawy struktury agrarnej w województwie małopolskim. W: Struktura polskiego rolnictwa na tle Unii Europejskiej, W. Poczta, J. Rowiński (red.), 297–315. Warszawa: CeDeWu.
Wright, Wynne, Alexis Annes. 2020. “FASTing in the mid‑west?: A theoretical assessment of feminist agrifoods systems theory”. Agriculture and Human Values 37: 371–382. https://doi.org/10.1007/s10460-019-09994-3.
Zegar, Józef Stanisław. 2019. „Perspektywy gospodarstw rodzinnych w Polsce”. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 3(360): 31–53.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Author
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
