Looking for a place for sociology. Between persistence in change and the emancipatory potential of immutability
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.1/1Keywords:
sociology, social change, modernity, social modernisation, immutabilityAbstract
We would like to draw attention to the fetishisation of change in sociology and identify its sources, tracing this imbalance as symptomatic of how we think about and study social reality. We will also consider the possible consequences of preferring this kind of one-sided perspective, noting that one of the paradoxical consequences of its practice is the loss of the significant cognitive potential inherent in the category of immutability. To recover it, we would like to determine how immutability can be apprehended and identify its possible aspects, dimensions and forms. We are also interested in showing what it gives us to look at social reality from the perspective of this concept by looking at such critical categories in sociology as action or causality. We are also interested in the ambivalent nature of immutability, meaning, that it is at the same time a basis, a foundation, but also something not eliminated; something that gives security, a sense of continuity, but also something over which we have no influence; something that offers a basis for action, but also means rigidity, difficulty in adaptation. An essential aspect of our article is also the question of whether looking at social reality from the perspective of immutability necessarily pushes researchers toward reactionary, conservative and universalist positions.
References
Bal Mieke. 2012. Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Bauman Zygmunt. 1992. Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Beck Ulrich. 2005. Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Boltanski Luc, Ève Chiapello. 2022. Nowy duch kapitalizmu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Bourdieu Pierre. 2006. Reprodukcja: Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burawoy Michael. 2009. O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004. W: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów. A. Manterys, J. Mucha (red.), 525–561. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Clark Nigel, Bohdan Szereszynski. 2020. Planetary social thought: The Anthropocene challenge to the social sciences. New York: Polity Press.
Connell Raewyn. 2018. Teoria z globalnego Południa. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Drozdowski Rafał, Marek Krajewski. 2008. Zakończenie. W: Wyobraźnia społeczna. Horyzonty – źródła – dynamika. R. Drozdowski, M. Krajewski (red.), 615–630. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Durkheim Émile. 1968. Zasady metody socjologicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Durkheim Émile. 1999. O podziale pracy społecznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Enfield Nicholas James, Paul Kockelman (eds.). 2017. Distributed agency. New York: Oxford University Press.
Friedel Robert. 2007. A culture of improvement: Technology and the Western millennium. Cambridge: MIT Press.
Gago Veronica, Sandro Mezzadra. 2017. “A critique of the extractive operations of capital: Toward an expanded concept of extractivism”. Rethinking Marxism 29(4): 574–591.
Garfinkel Harold. 1964. “Studies of the routine grounds of everyday activities”. Social Problems 11(3): 225–250.
Giddens Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goffman Erving. 2010. Analiza ramowa. Warszawa: Nomos.
Graeber David. 2018. Dług. Pierwsze pięć tysięcy lat. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Graeber David. 2019. Praca bez sensu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Habermas Jurgen. 1997. Modernizm – niedokończony projekt. W: Postmodernizm. Antologia przekładów. R. Nycz (red.), 25–47. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Huberman Jennifer. 2023. Transhumanizm od przodków do awatarów. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Ingold Tim. 2018. Splatać otwarty świat: Architektura, antropologia, design. Warszawa: Instytut Architektury.
Kondratiew Nicolai D. 2010. The long waves in economic life. Whitefish: Kessinger Publishing.
Krajewski Marek. 2018. „Nowość (w fasie sztuki)”. Biuro 17: 18–22.
Latour Bruno. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Lawrence Michael. 2024. “Polycrisis in the Anthropocene: An invitation to contributions and debates”. Global Sustainability 7(5). https://doi.org/10.1017/sus.2024.2.
Lawrence Michael, Thomas Homer-Dixon, Scott Janzwood, Johan Rockstöm, Ortwin Renn,
Jonathan F. Donges. 2024. “Global polycrisis: The causal mechanisms of crisis entanglement”. Global Sustainability 7(6). https://doi.org/10.1017/sus.2024.1.
Lefebvre Henri. 2007. Rhythmanalysis: Space, time and everyday life. London: Continuum.
Lepenies Wolf. 1997. Trzy kultury: Socjologia między literaturą a nauką. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Lyon Dawn. 2019. What is rhythmanalysis? London: Bloomsbury.
Mieczkowska Małgorzata. 2014. „Transformacja czy tranzycja? Szkice definicyjne”. Acta Politica 30: 71–80.
Miessen Marcus. 2013. Koszmar partycypacji. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
Nicolini Davide. 2012. Practice theory, work, and organization: An introduction. Oxford: Oxford University Press.
North Michel. 2015. Novelty: A history of the new. Chicago: The University of Chicago Press.
Parsons Talcott. 2009. System społeczny. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Podgórecki Adam. 1966. Zasady socjotechniki. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Rabinbach Anson. 1990. The human motor: Energy, fatigue, and the origins of modernity. New York: Basic Books.
Rasmussen Bolt Mikkel. 2022. Late capitalist fascism. Cambridge: Polity Press.
Reckwitz Andreas. 2002. “Toward a theory of social practices: A development in culturalist theorizing”. European Journal of Social Theory 5(2): 243–263.
Rioux Sébastien. 2022. Slavery, capitalism, and imperialism. In: The Oxford handbook of economic imperialism. Z. Cope, I. Ness (eds.), 171–194. Oxford: Oxford University Press.
Ritzer Georg. 2004. Klasyczna teoria socjologiczna. Poznań: Zysk i S-ka.
Schatzki Theodore. 2002. The site of the social: A philosophical account of the constitution of social life and change. University Park: Penn State University Press.
Schulz Kathryn. 2020. Being wrong: Adventures in the margin of error. London: Granta Books.
Shahzad Farid. (eds.). 2024. Social reproduction in theory and practice. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
Sloterdijk Peter. 2014. Musisz życie swe odmienić: O antropotechnice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Smart Alan, Josephine Smart. 2017. Posthumanism: Anthropological insights. Toronto: University of Toronto Press.
Spengler Oskar. 2014. Zmierzch Zachodu: Zarys morfologii historii powszechnej. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Srnicek Nick. 2023. Kapitalizm platform. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Stiegler Bernard. 2023. Konieczna bifurkacja. „Nie ma alternatywy”. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Sztompka Piotr. 2005. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Znak.
Taleb Nassim Nicholas. 2023. Antykruchość: Jak żyć w świecie, którego nie rozumiemy. Poznań: Zysk i Spółka.
Tönnies Ferdinad. 1988. Wspólnota i stowarzyszenie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Touraine Alain. 1965. Sociologie de l’Action. Paris: Les Éditions du Seuil.
Touraine Alain. 1992. Critique de la Modernité. Paris: Fayard.
Vale Lawrence J. 2013. “The politics of resilient cities: Whose resilience and whose city?”. Building Research & Information 42(2): 191–201. https://doi.org/10.1080/09613218.2014.850602.
Vullierme Jean-Lois. 2016. Lustro Zachodu. Nazizm i cywilizacja zachodnia. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Weber Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Welsch Wolfgang. 1998. Nasza postmodernistyczna moderna. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Ziółkowski Marek. 2015. Teoria socjologiczna a transformacja społeczeństwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Ziółkowski Marek, Rafał Drozdowski, Mariusz Baranowski. 2022. Utowarowienie w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zuboff Shoshana. 2020. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Poznań: Zysk i S-ka.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Łódzkie Towarzystwo Naukowe

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.