Społeczny wymiar adaptacji do zmian klimatu w środowisku miejskim na przykładzie Gdańska
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.3/8Słowa kluczowe:
zmiany klimatyczne, Gdańsk, miasto, postawy mieszkańców wobec środowiskaAbstrakt
Kwestie zmian klimatycznych przestały być przedmiotem zainteresowania jedynie wąskich grup specjalistów, a stały się problemem społecznym angażującym szerszą opinię publiczną. Wobec wzrastającego znaczenia problemów środowiskowych w społeczeństwach, głównie na przełomie XX i XXI wieku, władze centralne we współpracy z samorządami miejskimi zaczęły podejmować działania na rzecz wsparcia tzw. środowiskowej (zielonej) polityki. Artykuł poświęcony jest charakterystyce stanu świadomości ekologicznej mieszkańców Gdańska. Autorzy przedstawiają wnioski ze zrealizowanych badań na temat wybranych zagadnień związanych ze zmianami klimatycznymi. W pierwszej części tekstu przywołują opracowania dotyczące kwestii klimatycznej i jej obecności w dyskursie ekologicznym, który w ostatnich dwóch dekadach angażuje coraz więcej podmiotów podejmujących działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. W drugiej części skupiają uwagę na analizie empirycznej zachowań proekologicznych i ich uwarunkowań społecznych.
Bibliografia
Arnoldi Jakob. 2011. Ryzyko, przeł. B. Reszuta. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Badach Joanna, Małgorzata Dymnicka, Jarosław Załęcki, Maciej Brosz, Dimitri Voordeckers, Maarten Van Acker. 2021. “Exploring the institutional and bottom-up actions for urban air quality improvement: Case studies in Antwerp and Gdańsk”. Sustainability 13, 11790: 1–18.
Baker Susan. 2005. Sustainable development. London: Routledge.
Bańka Augustyn. 2016. Proaktywność a tryby samoregulacji. Podstawy teoretyczne, konstrukcja i analiza czynnikowa Skali Zachowań Proaktywnych w Karierze. Warszawa, Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i A rchitektura.
Beck Ulrich. 2012. Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. przeł. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Beck Ulrich. 2015. “Emancipatory catastrophism: What does it mean to climate change and risk society?”. Current Sociology 63(1): 73–88. https://doi.org/10.1177/0011392114559951.
Beck Ulrich, Edgar Grande. 2009. Europa kosmopolityczna. Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności, przeł. A. Ochocki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Biernacik Dawid, Ewa Jakusik, Anna Chodubska. 2019. Wrażliwość miasta Gdańska na zmianę klimatu na przykładzie wybranych zjawisk ekstremalnych. W: Współczesne problemy klimatu Polski. L. Chojnacka-Ożga, H. Lorenc (red.), 203–218. Warszawa: IMiGW Państwowy Instytut Badawczy.
Brosz Maciej, Jarosław Załęcki. 2017. Jakość życia w Gdańsku i jego społeczno-przestrzenne uwarunkowania. Studium socjologiczne. Gdańsk: Wyd. ZRBS Q&Q.
CBOS. 2015. Co różni zwolenników lewicy, centrum i prawicy. Komunikat z badań nr 139/2015. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
CBOS. 2016. Stan środowiska i zmiany klimatu. Komunikat z badań nr 39/2016. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
CBOS. 2018. Polacy wobec zmian klimatu. Komunikat z badań nr 158/2018. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
Cook Karen S., Jessica J. Santana 2018. Trust and rational choice. In: The Oxford Handbook of Social and Political Trust. E.M. Uslaner (ed.), 253–278. Oxford: Oxford University Press.
Dietz Thomas, Rachael L. Shwom, Cameron T. Whitley. 2020. “Climate change and society”. Annual Review Sociological 46: 135–158. https://doi.org/10.1146/annurev-soc-121919-054614.
Drake Frances. 2000. Global warming. The science of climate change. London: Routledge.
Dumieński Grzegorz, Alicja Lisowska, Andrzej Tiukało. 2019. Zagrożenie klimatyczne 44 miast w Polsce na podstawie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. W: Współczesne problemy klimatu Polski, L. Chojnacka-Ożga, H. Lorenc (red.), 24–48. Warszawa: IMiGW Państwowy Instytut Badawczy.
Dunlap Riley, Aaron M. McCright. 2008. “A widening gap: Republican and Democratic views on climate change”. Environment 50(5): 26–35. https://doi.org/10.3200/ENVT.50.5.26-35.
Echavarrena José M., Aistė Balžekienėb, Audronė Telešienėc. 2019. “Multilevel analysis of climate change risk perception in Europe: Natural hazards, political contexts and mediating individual effects”. Safety Science 120: 813–823. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.08.024.
Ekstremalne zjawiska pogodowe. Raport TNS Polska dla Ministerstwa Środowiska. 2015. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
Frankfort-Nachmias Chava, David Nachmias. 2001. Metody badawcze w naukach społecznych, przeł. E. Hornowska. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Glaeser Edward L., Jed Kolko, Albert Saiz. 2011. Consumers and cities. In: The city as an entertainment machine. Clark T.N. (ed.), 135–141. Lanham: Lextington Books.
Gulla Bożena, Kinga Tucholska, Agnieszka Ziernicka-Wojtaszek. 2020. Psychologia kryzysu klimatycznego. Kraków: Biblioteka Jagiellońska.
Heynen Nikolas C., Maria Kaïka, Erik Swyngedouw. 2006. Urban political ecology. Politicizing the production of urban natures. In: The nature of cities. Urban political ecology and the politics of urban metabolism. N.C. Heynen, M. Kaïka, E. Swyngedouw (eds.), 1–20. London: Routledge.
Indergaard Michael. 2013. After Wall Street? New York’s Green Economy imaginaries. In: Cities and crisis. K. Fujita (ed.), 113–146. Los Angeles: SAGE.
Jurczyński Zygfryd. 2000. „Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 4: 11–24.
Keast Robyn. 2017. Network governance. In: Handbook on Theories of Governance. Ch. Ansell, J. Torfing (eds.), 442–453. Cheltenham: Edward Elgar.
Kettle Nathan P., Kirstin Dow, Seth Tuler, Thomas Webler, Jessica Whitehead, Karly M. Miller. 2014. “Integrating scientific and local knowledge to inform risk-based management approaches for climate adaptation”. Climate Risk Management 4–5: 17–31. https://doi.org/10.1016/j.crm.2014.07.001.
Lockie Stewart. 2015. “What is environmental sociology?”. Environmental Sociology 1(3): 139–142.
Marquart-Pyatt Sandra T., Aaron M. McCright, Thomas Dietz, Riley E. Dunla. 2014. “Politics eclipses climate extremes for climate change perceptions”. Global Environmental Change 29: 246–257. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.10.004.
Miciukiewicz Konrad. 2011. „Urbanizacja natury: w stronę relacyjnej ekologii miejskiej”. Przegląd Socjologiczny 60(2–3): 167–186.
Moffitt Benjamin. 2020. Populism. Cambridge: Polity Press.
Nacher Anna. 2019. „Nie-ludzcy mieszkańcy miast”. Przegląd Kulturoznawczy 4 (42): 431–433.
Pająk-Patkowska Beata. 2010. „Wymiar lewica–prawica w Polsce – podziały ideologiczne w polskim społeczeństwie”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 1: 79–96.
Petelewicz Marta, Ewa Rokicka. 2018. Postawy wobec zmian klimatu w Europie. W: POLSKA–EUROPA. Wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego 2002–2016/17, P.B. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), 54–69. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Pietraś Marek. 2010. „Globalny problem zmian klimatu. Analiza politologiczna”. Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych PAN 5: 5–35.
Rancew-Sikora Dorota, Adam Konopka. 2020. „Potencjał sieciowej analizy dyskursu w badaniu debat o klimacie”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 22–35.
Rancew-Sikora Dorota, Łukasz Remisiewicz. 2020. „Zaproszenie do socjologicznej debaty o zmianie klimatu”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 67–84.
Reser Joseph, Janet Swim. 2011. “Adapting to and coping with the threat and impacts of climate change”. American Psychologist 66(4): 277–289. https://doi:10.1037/a0023412.
Schipper Lisa F., Navroz K. Dubash, Yacob Mulugetta. 2021. “Climate change research and the search for solutions: Rethinking interdisciplinarity”. Climatic Change 168/3–4: 18.
Seelinger Leanne, Ivan Turok. 2013. “Towards sustainable cities: Extending resilience with insights from vulnerability and transition theory”. Sustainability 5(5): 2108–2128. https://doi.org/10.3390/su5052108.
Sisco Matthew R., Sara M. Constantino, Yu Gao, Massimo Tavoni, Alicia D. Cooperman, Valentina Bosetti, Elke U. Weber. 2023. “Examining evidence for the finite pool of worry and finite pool of attention hypotheses”. Global Environmental Change 78: 1–20. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2022.102622.
Special Eurobarometr. 2017. Climate Change, European Commission.
Taylor Andrea L., Suraje Dessai, Wändi Bruine de Bruin. 2014. “Public perception of climate risk and adaptation in the UK. A review of the literature”. Climate Risk Management 4–5: 1–16. https://doi.org/10.1016/j.crm.2014.09.001.
Wczujmy się w klimat. Plan adaptacji Miasta Gdańska do zmian klimatu. 2019. Gdańsk: Urząd Miasta w Gdańsku.
Weber Elke U. 2015. “Climate change demands behavioral change: What are the challenges?”. Social Research (New York) 82(3): 561–580. https://doi:10.1353/sor.2015.0050.
Wiktor-Mach Dobrosława. 2021. „Od globalności do lokalności: przemiany ruchu klimatycznego w T urcji”. Przegląd Socjologiczny 70(4): 15–37. https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.4/2.
Witkowski Jędrzej. 2019. Ewolucja dialogu obywatelskiego w polskiej polityce rozwojowej w kierunku modelu governace. W: Falująca obywatelskość. Stare wzory – nowe tendencje. A. Kościański, W. Misztal (red.), 199–217. Warszawa: IFiS PAN.
Wrochna Przemysław. 2018. „Ryzyko ekologiczne jako ryzyko społeczne. Na ile «rzeczywista» jest katastrofa klimatyczna”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio I, 43: 194–213. https://doi. 10.17951/i.2018.43.1.193-213.
Załęcki Jarosław. 2020. Gdańsk w oglądzie socjologicznym. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
