“PRZECIW SWEMU ZWYCZAJOWI NOWINKAMI CIĘ BAWIĘ” (“AGAINST MY USUAL HABIT, I AMUSE YOU WITH NOVELTIES”). EMILIA WRÓBLEWSKA’S LETTERS TO HER SON TADEUSZ. REFLECTIONS ON THE MARGINS OF THE DIGITAL EDITION OF HER DIARIES
DOI:
https://doi.org/10.26485/PP/2025/80/8Keywords:
Emilia Wróblewska; nineteenth century; egodocuments; women’s diaries; letters; digital scholarly editingAbstract
The correspondence of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), to her son Tadeusz (specifically, 29 letters sent to the Warsaw Citadel in the early 1880s) has until recently been used mainly as a source of knowledge about the addressee and other male members of the Beniowski and Wróblewski families. However, according to the author of this article and other researchers of Emilia’s manuscripts, Wróblewska’s rich legacy warrants closer study in its own right. The egodocuments illuminate the ethos of a Polish mother (as patriot, Christian, teacher), while also serving as a testimony to women’s literary, social, and educational activities in the difficult period following two national uprisings. Despite holding traditional values and somewhat anachronistic views, Wróblewska, a noblewoman from Vilnius, emancipated herself in a way in spite of herself, which is expressed not only through some of her writings but, above all, through her multifaceted activity. Preserving and presenting Wróblewska’s “self-testimony” as faithfully as possible is crucial, yet adapting the source material to meet the needs of the modern reader is equally important. Digital scholarly editing offers some solution to both challenges, as demonstrated by the team behind the electronic edition of Wróblewska’s diaries. This approach allows researchers to provide the text in three formats (high-quality scans of the original manuscripts, transliteration, and transcription), along with linguistic and factual annotations and TEI coding. In this way, Wróblewska’s legacy can reach a wider audience and her-story can be revived from the depths of history.
References
Vrublevskienė Emilija. 1880–1886. [Laiškai] / Vrublevska (Wróblewska) Emilija – Tadui Vrublevskiui [online]. Protokół dostępu: https://elibrary.mab.lt/handle/1/8474 [25.07.2024]. S. 1–143.
Berkan-Jabłońska Maria. 2019. Weredyczki, sawantki, marzycielki, damy… W kręgu kobiecego romantyzmu. Studia i szkice z kultury literackiej kobiet okresu międzypowstaniowego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Chorążyczewski Waldemar, Rosa Agnieszka. 2015. Egodokumenty – egodokumentalność – analiza egodokumentalna – spuścizna egodokumentalna. W: Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze. Red. Waldemar Chorążyczewski, Arvydas Pačevicius i Stanisław Roszak. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. S. 11–21.
Chrostek Mariusz. 2008. Etos dziewiętnastowiecznych zesłańców. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Górnicka-Boratyńska Aneta. 2018. Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939). Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Griškaitė Reda. 2012. Emilijos Beniovskytės-Vrublevskienės (Emilia z Beniowskich Wróblewska, 1830-10-05–1886-12-23) dienoraščiai (1850-08-05–1886-09). „Archivum Lithuanicum”, t. 14. S. 227–308.
Griškaitė Reda. 2017. Dzienniki Emilii z Beniowskich Wróblewskiej. Tłum. Emilia Kolinko. „Pamiętnik Literacki”, r. 108, z. 1. S. 89–133.
Gruchała Janusz S. 2019. Listy w rękach edytora – refleksje metodologiczne. W: Listy jako wyzwanie dla edytora. Red. Janusz S. Gruchała. Kraków: Wydawnictwo Avalon. S. 59–85.
Hałaczkiewicz Joanna. 2017. Elektroniczne wydawanie zbiorów korespondencji – dokonania i perspektywy. „Napis”, t. 23. S. 253–280.
Janion Maria. 2006. Kobiety i duch inności. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Łopatyńska Lidia. 1950. Dziennik osobisty, jego odmiany i przemiany. „Prace Polonistyczne”, t. 15/2. S. 253–280.
Masojć Irena, Sawaniewska-Mochowa Zofia. 2024. Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku. „Poradnik Językowy”, nr 1. S. 24–44.
Mickiewicz Adam. 1989. Do Matki Polki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Monczka-Ciechomska Magda. 1992. Mit kobiety w polskiej kulturze. W: Głos mają kobiety. Teksty feministyczne. Zebrała Sławomira Walczewska, wstępem poprzedziła Anna Titkow. Kraków: Convivium. S. 95–101.
Nietyksza Maria. 1992. Kobiety w ruchu oświatowym. Królestwo Polskie na przełomie wieków. W: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. T. 1, cz. 2. Red. Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc. Warszawa: Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. S. 91–119.
Ossowska Maria. 1986. Ethos rycerski i jego odmiany. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918. Materiały do katalogu, t. I: Pamiętniki rękopiśmienne i drukowane. 2017. Red. nauk. Maria Domańska-Nogajczyk, Tomasz Wójcik, Wiesław Caban, Lidia Michalska-Bracha. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Rodak Paweł. 2011. Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Schulze Winfried. 1992. Ego-dokumente. Annäherung an den Menschen in der Geschichte? W: Von Aufbruch und Utopie: Perspektiven einer neuen Gesellschaftsgeschichte des Mittelalters. Red. Bea Lundt und Helma Reinmöller. Böhlau: Köln. S. 417–450.
Słoma Paulina. 2013–2018. Wróblewska, Emilia. Archiwum kobiet: Piszące [online]. Uzup. Weronika Rychta. Protokół dostępu: https://www.archiwumkobiet.pl/autor/wroblewska-emilia [25.07.2024].
Strzyżewski Mirosław. 2012. Współczesne edytorstwo to złożona całość. „Wielogłos”, nr 3 (13). S. 167–172.
Szerszunowicz Joanna. 2013. Lakunarność jednostki „Matka Polka” a jej dwujęzyczny opis słownikowy. „Prace Językoznawcze”, nr 15/2. S. 69–82.
Umińska Wanda. 2020. Wspomnienia Wandy z Wolskich Umińskiej (1841–1926). Oprac. Lidia Michalska-Bracha, Emil Noiński. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Walczewska Sławomira. 1992. O potrzebie historii kobiecej. W: Głos mają kobiety. Teksty feministyczne. Zebrała Sławomira Walczewska, wstępem poprzedziła Anna Titkow. Kraków: Convivium. S. 57–64.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Łódzkie Towarzystwo Naukowe

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.