CRITIQUE OF MILITARY REASON. LEOPOLD BUCZKOWSKI AS AN ILLUSTRATOR

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/7

Keywords:

Leopold Buczkowski; visuality; book illustration; book cover; the Second World War, war trauma

Abstract

The article explores the thematic and technical diversity of images created by Leopold Buczkowski and used by him as illustrations of his own and other authors’ literary works. This diversity results from a general idea that informs his works and challenges the rigid distinction between the image and the word. In Buczkowski’s oeuvre, the proliferation of images corresponds to the proliferation of statements made by the characters of his literary works, and formulated using various conventions. In his artistic practice, he sometimes combined prose and visual expression, revealing the nature of the relationship between them. The article examines this connection – it comments on the “second-hand” nature of illustrations made by Buczkowski for his own texts and compares them with his illustrations made for texts of other authors and with his other visual works that are not related to any specific texts. It argues that Buczkowski’s images look as if they were borrowed from an image repository, thus resembling quotations.

Author Biography

Paweł Polit, Muzeum Sztuki w Łodzi, Dział Zbiorów Sztuki Nowoczesnej

Kustosz w Muzeum Sztuki w Łodzi, autor tekstów o sztuce. Publikował w katalogach wystaw i w pismach: „Afterall”, „ARTMargins”, „Er(r)go”, „Kresy”, „Magazyn Sztuki”, „Obieg”, „Piktogram”, „Szum”, „Blok”, Czas Kultury”, „Teksty Drugie”. Jest autorem książki Pojęcie jedności osobowości w twórczości filozoficznej i malarskiej Stanisława Ignacego Witkiewicza (2019). Był kuratorem wystaw w CSW Zamek Ujazdowski, m.in.: Peter Downsbrough (1994), Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Doświadczenia dyskursu: 1965–1975 (1999), Stanisław Ignacy Witkiewicz. Marginalia filozoficzne (2004), Martin Creed (2004), Silvia Kolbowski (2007), Bruce Nauman (2009), Hanna Łuczak (2010) oraz współkuratorem wystawy Ryszard Stanisławski. Muzeum otwarte (2006). W Muzeum Sztuki w Łodzi sprawował koncepcyjny i realizacyjny nadzór nad ekspozycjami: Themersonowie i awangarda (2013), Jeremy Millar (2014), Andrzej Czarnacki (2015), Stephen Kaltenbach (2017), Leopold Buczkowski. „Przebłyski historii, przelotne obrazki” (2021), Andrzej Łobodziński (2023); był także współtwórcą wystaw: DADA Impuls (2015), Montaże. Debora Vogel nowa legenda miasta (2017), Wielka Wojna (2018). Ponadto sprawował kuratorską opiekę nad wystawą Franciszka Themerson. Linie życia w CSW „Łaźnia” w Gdańsku (2019), a w roli współkuratora stworzył wystawy: Włodzimierz Borowski. Siatka czasu w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2010) oraz Witkacy. Sejsmograf epoki przyspieszenia w Muzeum Narodowym w Warszawie (2022).

References

Błażejewski Tadeusz. 1989. „Jesteśmy szczątkami tych czasów”. O „Doryckim krużganku” Leopolda Buczkowskiego. „Prace Polonistyczne”, ser. XLV. S. 163–184.

Buczkowski Leopold. [b.d.]. Dorycki krużganek [maszynopis]. Muzeum Literatury w Warszawie.

Buczkowski Leopold. 1957. Dorycki krużganek. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Buczkowski Leopold. 1959. Młody poeta w zamku. Opowiadania. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Buczkowski Leopold. 1976. Młody poeta w zamku. Opowiadania. Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Buczkowski Leopold. 1977. Dorycki krużganek. Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Buczkowski Leopold. 1986. Proza żywa. Wstęp Zygmunt Trziszka. Bydgoszcz: Wydawnictwo Pomorze.

Buczkowski Leopold. 2021. Jestem zwolennikiem sztuki interdyscyplinarnej. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 225–233.

Bula Danuta. 1981. „Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego. Struktura tekstu. „Język Artystyczny”, nr 2. S. 131–141.

Bukowiecka Marta. 2019a. Preparowanie mowy. „Uroda na czasie” Leopolda Buczkowskiego. „Teksty Drugie”, nr 3. S. 55–78.

Bukowiecka Marta. 2019b. [Abstrakt do artykułu: Preparowanie mowy. „Uroda na czasie” Leopolda Buczkowskiego. „Teksty Drugie” 2019, nr 3. S. 55–78] [online]. Protokół dostępu: https://tekstydrugie.pl/auth/marta-bukowiecka/ [24.03.2024].

Chamiec Jadwiga i Anna. 1965. Gniewko z Turoboi. Opowiadania z piastowskich czasów. Il. Leopold Buczkowski. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Derrida Jacques. 1993. Memoirs of the Blind. The Self-Portrait and Other Ruins. Trans. Pascale-Anne Brault, Michael Naas. Chicago–London: University of Chicago Press.

Derrida Jacques. 1998. Pamiętnik ślepca. Przeł. Valeria Szydłowska. „Pokaz. Pismo Krytyki Artystycznej”, nr 22. S. 21–31.

Dobkiewiczowa Kornelia. 1981. Ofka z Kamiennej Góry. Il. Leopold Buczkowski. Wyd. II. Warszawa: Nasza Księgarnia. Seria: Klub Siedmiu Przygód.

Falkiewicz Andrzej. 1982. Fragmenty o polskiej literaturze. Warszawa: Czytelnik.

Gautier Teofil. 1953. Kapitan Fracasse. Przeł. Wojciech Natanson. Il. Leopold Buczkowski. Red., wstęp i objaśn. Maciej Żurowski. Wyd. III skrócone. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Gogol Mikołaj. 1949. Martwe dusze. Przeł. Władysław Broniewski. Warszawa: Książka i Wiedza.

Grodzieńska Wanda. 1969. Śladami poety. Opowiadania o Mickiewiczu. Il. Leopold Buczkowski. Wyd. V. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Indykówna Maria. 1976. Szkatułkowy cytat: o narracji w „Czarnym potoku”. „Teksty”, nr 3. S. 119–132.

Karpowicz Agnieszka. 2007. Kolaż. Awangardowy gest kreacji. Themerson, Buczkowski, Białoszewski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Kowalski Władysław. 1951. Bestia. Projekt okładki Leopold Buczkowski. Inicjały i winiety Tadeusz Gronowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. 2021. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.

Malinowski Gościwit. 2014. Żółwie greckie w Warszawie 1941. W: Hellenopolonica. Greckie źródła do dziejów Rzeczypospolitej [online]. 22.08.2014. Protokół dostępu: http://hellenopolonica.blogspot.com/2014/08/zowie-greckie-w-warszawie-1941.html [24.03.2024].

Morcinek Gustaw. 1954. Pokład Joanny. Il. Leopold Buczkowski. Wyd. IV. Warszawa: Iskry.

Nycz Ryszard. 1977. Oko i dłoń pisarza. Próba interpretacji dzieła Leopolda Buczkowskiego. „Teksty”, nr 3. S. 34–49.

Owczarek Bogdan. 1999. Poetyka powieści niefabularnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Owens Craig. 1994. The Allegorical Impulse: Toward a Theory of Postmodernism. W: Beyond Recognition: Representation, Power, and Culture. Red. Scott Bryson, Barbara Kruger, Lynne Tillman, Jane Weinstock. Wstęp Simon Watney. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press. S. 52–69.

Polit Paweł. 2002. Punkty zaczepienia. O sztuce Jarosława Kozłowskiego. „Kresy”, nr 49. S. 205.

Polit Paweł. 2021. Przenikania, przecięcia, krystalizacje. Wielopłaszczyznowe struktury wizualne i tekstowe Leopolda Buczkowskiego. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 157–224.

Ruth Buczkowski Marian. 1947. Warszawski dowcip w walce 1939–1944. Wyd. II powiększone. Warszawa: Gebethner i Wolff.

Stecki Konstanty. 1970. Zbójeckie dukaty. Il. Leopold Buczkowski. Wyd. II. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Szarota Tomasz. 2023. Konspiracyjna broszura „Anegdota i dowcip wojenny” (1943) oraz jej twórcy. „Dzieje Najnowsze”, nr 2. S. 113–146.

Szermentowski Eugeniusz. 1959. Powieść niedługo napiszę prześliczną. Młode lata Henryka Sienkiewicza. Il. Leopold Buczkowski. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Szymański Edward. 1955. Zgaduj zgadula. Il. Leopold Buczkowski. Przedm. Roman Loth. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Wróbel Łukasz. 2015. „Ej, dzielny karabinie, któż by się domyślił, co się w tobie ukrywało”. O wielkim semiologu. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3. S. 123–131.

Published

2024-12-23

How to Cite

Polit, P. (2024). CRITIQUE OF MILITARY REASON. LEOPOLD BUCZKOWSKI AS AN ILLUSTRATOR. Prace Polonistyczne, 79, 153–182. https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/7