„OTÓŻ WYOBRAŹ SOBIE, OD KILKU LAT RZEŹNIĘ W DREWNIE…”. RYSUNKI WOJENNE, „RZEŹNIONE” MONUMENTY I „ROZSTRZELANE” OBRAZY LEOPOLDA BUCZKOWSKIEGO

Luiza Nader

doi:10.26485/PP/2024/79/6

Authors

Luiza Nader Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich, Katedra Teorii Kultury https://orcid.org/0000-0002-9987-4992

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/6

Keywords:

Leopold Buczkowski; twientieth-century art; abstract art; painting; sculpture; subrealism; war drawings; art after the Holocaust; the Holocaust; trauma; observer

Abstract

The text is an attempt at an analysis of the wartime paintings from the 1940s, the wooden sculptures conceived from the end of the 1960s and the so called “abstract paintings” by Leopold Buczkowski from a perspective of violence, brutality and trauma. The article examines themes, motifs, and traces of the Holocaust. Reflecting on Buczkowski’s visual works, the author makes reference to his literary oeuvre, the shifting cultural and historical frame, as well as to the distinction between the mimetic and the anti-mimetic paradigms of thinking about trauma proposed by Ruth Leys. Analyzing Buczkowski’s drawings, sculptures, and paintings, the author differentiates between those created from the position of an observer’s liminal experience and those created from the depths of the traumatic wound.

Author Biography

Luiza Nader, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich, Katedra Teorii Kultury

Historyczka sztuki, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autorka książek Konceptualizm w Polsce (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009) oraz Afekt Strzemińskiego. „Teoria widzenia”, rysunki wojenne, „Pamięci przyjaciół – Żydów” (IBL PAN – Muzeum Sztuki w Łodzi, Warszawa – Łódź 2018). Jej badania koncentrują się na sztuce współczesnej (szczególnie na praktykach artystycznych lat 40., 60. i 70. XX wieku), metodologiach historii sztuki, metodach historii mówionej, teoriach feministycznych, dyskursie pamięci, teoriach afektu i traumy, relacji pomiędzy wydarzeniami/doświadczeniami granicznymi i polem kulturowym. Obecnie pracuje nad wizualnymi notacjami, artefaktami, rzeczami, raportami i świadectwami z Zagłady i po Zagładzie, a także nad problematyką podmiotowej pozycji świadka. W Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie zapoczątkowała i prowadzi Laboratorium Muzeum Kobiet: sieć seminariów, warsztatów, wykładów, wystaw i wydarzeń poświęconych ukierunkowanym feministycznie teoriom, praktykom i aktywizmowi.

References

Akta śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych w obozie zagłady w Bełżcu. Sprawozdanie z wyników dochodzenia w sprawie Obozu Śmierci w Bełżcu. 1945–1946. APMM [Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku], sygn. XIX-1284; OKBZHL [Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie], sygn. 1604/45.

Antropologia literatury – Leopold Buczkowski. 2015. Red. Sławomir Buryła, Agnieszka Karpowicz. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3.

Buczkowski Leopold. 1978. Pierwsza świetność. Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Buczkowski Leopold. 1984. Wszystko jest dialogiem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Buczkowski Leopold. 2001. Dziennik wojenny. Oprac. Sławomir Buryła, Radosław Sioma. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Grząski sad. S. 23–59.

Buczkowski Leopold. 2021a. Jestem zwolennikiem interdyscyplinarnej sztuki. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 225–233.

Buczkowski Leopold. 2021b. List do Mariana Kratochwila z 5 stycznia 1981 [ze zbiorów Archiwum Emigracji w Toruniu]. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 46–47.

Buryła Sławomir. 2012. Leopold Buczkowski. W: Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968). Red. Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich. S. 502–509.

Foster Hal. 2007. Powrót realnego. Przeł. Mariusz Bryl. „Artium Quaestiones”, t. XVIII. S. 277–328.

Franczak Jerzy. 2015. „Szczęśliwe połączenie śmieci i cmentarzy”. Powieść, archiwum i Miejsce Pamięci w Bełżcu. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3. S. 98–110.

Głowacka Dorota. 2016. Po tamtej stronie: świadectwo, afekt, wyobraźnia. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN. Płeć i Zagłada: wyobraźnia relacyjna i zapomniane zaułki pamięci. S. 160–193.

Karpowicz Agnieszka. 2021. „Pójść plastycznym wspomnieniem po tych trupach”. O rysowaniu historii. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 85–99.

Klekot Ewa. 2021. Imaginoskopy. O rzeźbach Leopolda Buczkowskiego. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 247–260.

Kuczyńska-Koschany Katarzyna. 2019. „Jeszcze”. Jeszcze jeden przypis do wiersza Wisławy Szymborskiej. „Pamiętnik Literacki”, z. 4. S. 161–171.

Kuwałek Robert. 2011. Obozy koncentracyjne i ośrodki zagłady jako miejsca pamięci. W: Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–1989. Red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej – Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma. S. 493–525.

Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. 2021. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.

Leys Ruth. 2000. Trauma. A Genealogy. Chicago–London: University of Chicago Press.

Mich Katarzyna A. 2018. Znaczenie i symbolika pszenicy (Triticum L.) w konsekracji chleba eucharystycznego. „Nurt SVD”, nr 2. S. 311–326.

Morawiec Arkadiusz. 2016. Janka Hescheles’ Locomotive (to Bełżec). „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 6. S. 161–178.

Pieśń ujdzie cało… Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką. 1947. Oprac. i wstęp Michał M. Borwicz. Warszawa–Łódź–Kraków: Centralna Żydowska Komisja Historyczna w Polsce.

Polit Paweł. 2022. Wypowiedź podczas seminarium online 24.01.2022 towarzyszącego wystawie Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Cz. 1: Logo-Grafie Leopolda Buczkowskiego: słowo, obraz, eksperyment. Scenariusz i prowadzenie: Agnieszka Karpowicz. Muzeum Sztuki w Łodzi.

Rothberg Michael. 2015. Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji. Przeł. Katarzyna Bojarska. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Sadzik Piotr. 2020. Traumatografie Leopolda Buczkowskiego. „Rana. Literatura – doświadczenie – tożsamość”, nr 1. S. 69–88.

Skrabek Dawid. 2007. Leopold Buczkowski – traumatyczna tkanka prozy. „Teksty Drugie”, nr 5. S. 177–190.

Sioma Radosław. 2022. Wypowiedź podczas seminarium online 31.01.2022 towarzyszącego wystawie Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Cz. 2: Psychogeo-Grafie Leopolda Buczkowskiego: miejsce, obraz, mapa. Scenariusz i prowadzenie: Agnieszka Karpowicz. Muzeum Sztuki w Łodzi.

Staroń Justyna. 2021. Leopolda Buczkowskiego życie sztuką. W: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Red. Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. S. 287–300.

Śniecikowska Beata. 2022. Wypowiedź podczas seminarium online 24.01.2022 towarzyszącego wystawie Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki. Cz. 1: Logo-Grafie Leopolda Buczkowskiego: słowo, obraz, eksperyment. Scenariusz i prowadzenie: Agnieszka Karpowicz. Muzeum Sztuki w Łodzi.

Tomczok Marta. 2018. Syreni śpiew i narodziny alternatywy: literatura Edmona [sic! – LN; Edmonda] Jabésa, Leopolda Buczkowskiego i Haliny Birenbaum wobec Zagłady. „Ruch Literacki”, R. LIX, z. 2. S. 193–212.

Trziszka Zygmunt. 1978. Pisarz o sobie. Leopold Buczkowski. „Nadodrze”, nr 1. S. 8.

Wygodzki Stanisław. 1948. Pamiętnik miłości. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka”. Lokomotywa. S. 19.

“WELL, IMAGINE, I’VE BEEN SLAUGHTERING IN WOOD FOR SEVERAL YEARS…”. WAR DRAWINGS, “SLAUGHTERED” MONUMENTS AND “EXECUTED” PAINTINGS BY LEOPOLD BUCZKOWSKI

Authors

DOI:

Keywords:

Abstract

Author Biography

Luiza Nader, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich, Katedra Teorii Kultury

References

Downloads

Published

How to Cite

Issue

Section

License

Language

Information