Ewolucja opowiadania od storytellingu do storysellingu i z powrotem. Paradoksy i wstępne rozpoznania terminologiczne

Jarosław Płuciennik

doi:10.26485/ZRL/2024/67.2/26

Autor

Jarosław Płuciennik Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej, Katedra Teorii Literatury https://orcid.org/0000-0001-6984-7734

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2024/67.2/26

Słowa kluczowe:

storytelling; evolution of storytelling; tender narrator; media history; skaz; narrative; storyselling

Abstrakt

The article examines the evolution of the concept of “storytelling” in the context of the social history of media, showing how storytelling has changed from oral forms to contemporary digital forms and so called storyselling. The author undertakes a metatheoretical review of key concepts related to storytelling, examining both traditional narrative forms such as gossip and skaz, as well as modern concepts of “storyselling” and Olga Tokarczuk’s “tender narrator.” The paper focuses on the role of narrative in shaping political and media discourse, pointing to semantic changes that affect the contemporary way of understanding and presenting reality. The article emphasizes that storytelling is not only an integral element of culture, but also plays a key role in the processes of social communication, especially in the context of the convergence of media and digital narrative tools. In addition, the study explores how the rise of digital platforms has reshaped the dynamics of storytelling, allowing for new forms of interaction between creators and audiences. The author argues that the current media environment, through its fragmented and participatory nature, challenges traditional narrative structures, fostering more collaborative and decentralized forms of storytelling. Ultimately, the article suggests that understanding the evolution of storytelling is crucial for analyzing contemporary cultural phenomena and their impact on public discourse.

Liczba pobrań

Brak danych dotyczących pobrań.

Bibliografia

Alter Robert (2011), The Art of Biblical Narrative, Basic Books, Nowy Jork.

Anderson Benedict (1997), Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Znak, Kraków.

Banfield Ann (2008), Skaz [hasło] [w:] Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, red. D. Herman, M. Jahn, M.-L. Ryan, Routledge, Londyn–Nowy Jork.

Baroni Raphaël, Goudmand Anaïs, Ryan Marie-Laure (2023), Transmedial Narratology and Transmedia Storytelling [w:] The Palgrave Handbook of Intermediality, red. J. Bruhn, A. López-Varela, M. de Paiva Vieira, Springer International Publishing, Cham.

Bennett Ty, Yaeger Don (2013), The Power of StoryTelling, Sound Concepts Inc. [b.m.w.].

Benjamin Walter (1996), Narrator. Rozważania o twórczości Mikołaja Leskowa [w:] W. Benjamin, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wyb. i oprac. H. Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Benjamin Walter (2006), The Storyteller: Observations on the Works of Nikolai Leskov [w:] W. Benjamin, Selected Writings, red. H. Eiland, M.W. Jennings, przeł. E. Jephcott, H. Eiland i.in., The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge–MA–Londyn [pierwsze wyd.: 2002].

Biesenbach Rob (2018), Unleash the Power of Storytelling: Win Hearts, Change Minds, Get Results, Eastlawn Media [b.m.w.].

Boje David M., Tourani Nazanin (2012), Storytelling, czyli o materialności praktyk opowiadania, przeł. M. Höffner [w:] Badania jakościowe. Podejścia i teorie, t. 1, red. D. Jemielniak, przeł. M. Höffner, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Bruner Jerome S. (2003), Making stories: law, literature, life, Harvard University Press, Cambridge–Massachusetts–Londyn.

Bryan Alexander (2017), The New Digital Storytelling: Creating Narratives with New Media — Revised and Updated Edition, Praeger, Santa Barbara.

Bryman Alan (2004), The Disneyization of society, Thousand Oaks, Londyn.

Burzyńska Anna (2004), O zwrocie narratywistycznym w humanistyce, „Teksty Drugie” z. 1/2.

Cersosimo Giuseppina (2019), Digital storytelling [w:] SAGE Research Methods Foundations, red. P. Atkinson, S. Delamont i in., SAGE Publications, Londyn.

De Vos Gail, Harris Merle, Barker Lottridge Celia (2016), Telling Tales: Storytelling in the Family, t. 2, DesLibris, The University of Alberta Press, Edmonton, Alberta.

Dicks Matthew, Kennedy Dan (2018), Storyworthy: Engage, Teach, Persuade, and Change Your Life through the Power of Storytelling, New World Library [b.m.w.].

Dietz Karen, Silverman Lori L. (2013), Business Storytelling For Dummies, John Wiley&Sons Inc. [b.m.w.].

Dołowy Nicole (2007), Współczesna sztuka opowiadania we Francji [w:] Almanach Antropologiczny, t. 2: Oralność/Piśmienność, red. G. Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Dubourg Edgar, Thouzeau Valentin, Beuchot Thomas, Bonard Constant, Boyer Pascal, Clasen Mathias, Boon-Falleur Mélusine et al. [b.r.], The Cognitive Foundations of Fictional Stories, OSF Preprints, DOI: 10.31219/osf.io/me6bz [preprint].

Dudacek Oto (2015), Transmedia Storytelling in Education, „Procedia — Social and Behavioral Sciences” nr 197, DOI: 10.1016/j.sbspro.2015.07.062.

Dukaj Jacek (2019), Po piśmie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Filutowska Katarzyna (2018), Tożsamość narracyjna jako empiryczna podmiotowość: MacIntyre, Taylor, Ricoeur, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Fisher Walter R. (1984), Narration as a Human Communication paradigm: The Case of Public Moral Argument, „Communication Monographs” nr 51.

Forman Janis (2013), Storytelling in business: the authentic and fluent organization, Stanford University Press, Stanford.

Gasché Rudolphe (2018), Storytelling: The Destruction of the Inalienable in the Age of the Holocaust, „Literature in Theory”, State University of New York, Albany.

Gazda Grzegorz (red.) (2012), Słownik rodzajów i gatunków literackich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Godlewski Grzegorz (red.) (2003), Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Goody Jack, Watt Ian (2007), Następstwa Piśmienności, przeł. J. Jaworska, [w:] Almanach Antropologiczny, t. 2: Oralność/Piśmienność, red. G. Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Gottschall Jonathan (2013), The Storytelling Animal: How Stories Make Us Human, wyd. 1, Mariner Books, Boston.

Hall Kindra (2019), Stories That Stick: How Storytelling Can Captivate Customers, Influence Audiences, and Transform Your Business, HarperCollins Leadership, Nashville.

Han Byung-Chul (2024), Kryzys narracji i inne eseje, przeł. R. Pokrywka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Harari Yuval Noah (2018), 21 lekcji na XXI wiek, przeł. M. Romanek, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Harari Yuval Noah (2024), Nexus: A Brief History of Information Networks from the Stone Age to AI, Vintage/Penguin Random House, Londyn–Nowy Jork.

Herhuth Eric (2017), Pixar and the Aesthetic Imagination: Animation, Storytelling, and Digital Culture, University of California Press, Kalifornia.

Herman David, Jahn Manfred, Ryan Marie-Laure (red.) (2008), Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, Routledge, Londyn–Nowy Jork.

Hogan Patrick Colm (2003a), Cognitive Science, Literature and the Arts. A Guide to Humanists, Routledge, Nowy Jork–Londyn.

Hogan Patrick Colm (2003b), The Mind and Its Storries. Narrative Universals and Human Emotion, Cambridge University Press, Cambridge.

Hogan Patrick Colm (2011), Affective Narratology. The Emotional Structure of Stories, University of Nebraska Press, Lincoln–Londyn.

Hühn Peter, Pier John, Schmid Wolf, Schönery Jörg (red.) (2009), Handbook of Narratology, Walter de Gruyter, Berlin–Nowy Jork.

Jenkins Henry (2007), Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Jolles André (2017), Simple Forms: Legend, Saga, Myth, Riddle, Saying, Case, Memorabile, Fairytale, Joke, przeł. P.J. Schwartz, przedm. F. Jameson, Verso, Londyn–Nowy Jork.

Knaflic Cole Nussbaumer (2015), Storytelling with Data: A Data Visualization Guide for Business Professionals, wyd. 1, Wiley, Hoboken, New Jersey.

Krawczyk-Bocian Amelia (2021), Homo Narrator, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.

Larek Michał (2019), Storytelling. Studium o sztuce projektowania angażujących opowieści, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.

Leskow Nikołaj (1970), Utwory wybrane, przeł. J. Wyszomirski, J. Tuwim, N. Drucka, oprac. W. Jakubowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.

Leslie Esther (1998), Walter Benjamin: Traces of Craft, „Journal of Design History” nr 11(1).

Linde-Usiekniewicz Jadwiga, Lewandowska-Tomaszczyk Barbara i in. (red) (2005), PWN Oxford Wielki Słownik Angielsko-Polski. English-Polish Dictionary, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Lyotard Jean-François (1997), Kondycja ponowoczesna: raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Aletheia, Warszawa.

Łapiński Zdzisław, (2004), Tożsamość fabularna a tożsamość liryczna, „Teksty Drugie” z.1/2.

Małek Eliza (2012), Skaz [hasło] [w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Nietzsche Friedrich (2003), Wiedza radosna, przeł. L. Staff, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa.

Nussbaum Martha C. (1992), Love’s knowledge: essays on philosophy and literature, Oxford University Press, Oksford.

Nycz Ryszard, Łebkowska Anna, Dauksza Agnieszka (red.) (2015), Kultura afektu — afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Owczarek Bogdan (2001), Od poetyki do antropologii opowiadania [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, TAiWPN Universitas, Kraków.

Piwowarczyk Agnieszka (2007), O mówieniu do dziecka [w:] Almanach Antropologiczny, t. 2: Oralność/Piśmienność, red. G. Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Płuciennik Jarosław, Holmqvist Kenneth (2005), Compassion and Literature. Neo-Sentimentalism in Literary Theory, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. 48, z. 1, HANDLE:11089/44296.

Płuciennik Jarosław (2023), Antonomazja, aposiopoesis i apokaliptyka. Materiały do słownika figur dyskursu epoki postprawdy [w:] Teorie i praktyki komunikacji 2, red. A. Barańska-Szmitko, A. Filipczak-Białkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, HANDLE: 11089/47658.

Preston Alex (2019), The Science of Storytelling by Will Storr Review — the Lure of Novel Ideas, „The Guardian”, 16 kwietnia, www.theguardian.com/books/2019/apr/16/science-of-storytelling-will-storr-review [dostęp: 16.10.2024].

Randall William Lowell (2014), The Stories We Are: An Essay on Self-Creation, wyd. 2, University of Toronto Press, Scholarly Publishing Division, Toronto.

Ranke Kurt (1981), Problems of Categories in Folk Prose, przeł. C. Lindahl, „Folklore Forum” nr 14(1).

Rembowska-Płuciennik Magdalena (2012), Poetyka intersubiektywności: kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

Rid Thomas (2022), Wojna informacyjna, przekł. zbiorowy, Bellona, Warszawa.

Riggs Stephanie (2019), The End of Storytelling: The Future of Narrative in the Storyplex, red. M. Hustad, Beat Media Group, Londyn–Manchester.

Ryan Marie-Laure (2013), Transmedial Storytelling and Transfictionality, „Poetics Today” nr 34(3).

Ryan Marie-Laure (2016), Transmedia Narratology and Transmedia Storytelling, „Artnodes” nr 18.

Sherman Josepha (2015), Storytelling: An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Routledge, Nowy Jork.

Skrendo Andrzej (2004), Tożsamość w perspektywie konstruktywizmu, „Teksty Drugie” z. 1/2.

Storr Will (2020), The Science of Storytelling: Why Stories Make Us Human and How to Tell Them Better, Abrams Press, Nowy Jork.

Suvilehto Pirjo (2019), We Need Stories and Bibliotherapy Offers One Solution to Developmental Issues, „Online Journal of Complementary & Alternative Medicine” nr 1(5).

Tkaczyk Paweł (2017), Narratologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tokarczuk Olga (2020), Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Tracy Ann Hayes, Edlmann Theresa, Brown Laurinda (2019), Storytelling: Global Reflections on Narrative, seria: „At the Interface/Probing the Boundaries” nr 122, Brill, Leiden.

Truby John (2008), The Anatomy of Story: 22 Steps to Becoming a Master Storyteller, wyd. 1, Farrar, Straus and Giroux, Nowy Jork.

Trzebiński Jerzy (2001), Narracja jako sposób rozumienia świata [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, TAiWPN Universitas, Kraków.

Trzebiński Jerzy (2004), Narracyjne myślenie o innym człowieku [w:] Opowiadanie w perspektywie badań porównawczych, red. Z. Mitosek, TAiWPN Universitas, Kraków.

Walsh John (2014), The Art of Storytelling: Easy Steps to Presenting an Unforgettable Story, Moody Publishers, Chicago.

Wittmann Reinhard (2011), Was there a reading revolution at the end of the eighteenth century? [w:] The History of Reading, red. S. Towheed, R. Crone, K. Halsey, Routledge, Taylor & Francis Group, Londyn–Nowy Jork.

Wolicka Elżbieta (1993), Homo narrator, „Logos i Ethos” z. 2.

Zuboff Shoshana (2020), Wiek kapitalizmu inwigilacji, przeł. A. Unterschuetz, Zysk i S-ka, Poznań.