Ekonomika codzienności. Strategie podtrzymywania codzienności w świecie zagęszczonym normatywnie
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.1/4Słowa kluczowe:
socjologia codzienności, ekonomika życia codziennego, zmiana, normy, konflikt normatywnyAbstrakt
Prezentowany tekst skupia się na analizie normatywnego porządku codzienności szczególnie na radzeniu sobie z sytuacjami konfliktu normatywnego. Jednym z narzędzi służących do osiągnięcia takiego celu jest ekonomika codzienności, która dotyczy kontekstualnego i sytuacyjnego miarkowania, wyważania oraz hierarchizowania wymagań normatywnych. Ekonomika życia codziennego ma charakter jakościowy i towarzyszą jej takie pojęcia, jak: „za dużo”, „za mało”, „mniej niż”, „więcej niż”, „podobnie”, „przynajmniej”. Miary takie mają charakter subiektywny i dokonywane są w określonym kontekście sytuacyjnym – w analizowanych przypadkach w momencie rozregulowania i kryzysu życia codziennego. W warstwie teoretycznej projekt opiera się przede wszystkim na perspektywie socjologii życia codziennego oraz teorii praktyk Davida Nicoliniego, a przede wszystkim idei skrzynki narzędziowej (ang. toolkit aproach). Teoretyczne tezy będą się opierały na kilku badaniach jakościowych, co wpisuje się projekt indukcji analitycznej Kaufmanna, czyli teorii budowanej na podstawie badań jakościowych oraz weryfikowanej przez kolejne badania. W pierwszej części tekstu będą opisane zasady ekonomiki codzienności w postaci pojęć: „lepiej więcej, niż mniej”, „lepiej mniej, niż więcej”, „lepiej nie ryzykować”, „przynajmniej”, „przy okazji”. Wszystkie one ukazują, jak jednostki definiują sytuację konfliktu normatywnego oraz jak wyważają i priorytetyzują sprzeczne zobowiązania. Nie jest to lista zamknięta i może zostać poszerzona w ramach dalszych badań empirycznych. Tekst kończy podsumowanie teoretyczne, w którym szczegółowo rozwijane jest pojęcie ekonomiki codzienności.
Bibliografia
Bauman Zygmunt. 2008. Płynna nowoczesność. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Zygmunt. 2013. Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Sic!.
Beck Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do nowej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
Berger Peter, Thomas Luckmann. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PIW.
Blau Peter. 2006. Wymiana społeczna. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.1, A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 82–92. Warszawa: Scholar.
Bloom Jonathan. 2010. American wasteland: How America throws away nearly half of its food (and what we can do about it). Cambridge: Da Capo Press.
Bourdieu Pierre. 2004. Męska dominacja. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Bourdieu Pierre. 2005. Dystynkcja: Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Scholar.
Clark Sue Campbell. 2000. “Work/family border theory: A new theory of work/family balance”. Human Relations 53(6): 747–770. https://doi.org/10.1177/0018726700536001.
Durkheim Emile. 2000. Zasady metody socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Drozdowski Rafał. 2010. „Socjologia codzienności, czyli jak przestać «być modną»?”. Kultura i Społeczeństwo 54(1): 3–15. https://doi.org/10.35757/KiS.2010.54.1.1.
Drozdowski Rafał. 2014. „Polska u progu drugiej fazy modernizacji. Czyli jak jednocześnie doganiać i uciekać”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2. https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.2.7.
Elias Norbert. 2011. O procesie cywilizacji: Analizy socjo- i psychogenetyczne. Warszawa: W.A.B.
Foucault Michel. 2006. Trzy typy władzy. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.1. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 512–537. Warszawa: Scholar.
Garfinkel Harold. 2006. Racjonalne cechy działalności naukowej. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.2. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 894–908. Warszawa: Scholar.
Gdula Maciej, Przemysław Sadura (red.). 2012. Style życia a porządek klasowy w Polsce. Warszawa. Scholar.
Gergen Keneth. 2009. Nasycone Ja: Dylematy tożsamości w życiu współczesnym. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość: „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Habermas Jürgen. 2002. Teoria działania komunikacyjnego. T.2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Habermas Jürgen. 2006. Tendencje kryzysowe w rozwiniętym kapitalizmie. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.2. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 975–984. Warszawa: Scholar.
Honneth Axel. 1995. The struggle for recognition. The moral grammar of social conflicts. Cambridge: Polity Press.
Jakubowska Honorata. 2017. Skill transmission, sport and tacit knowledge. A sociological perspective. London, New York: Routledge.
Kaufmann Jean-Claude. 2004. Ego – socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Kaufmann Jean-Claude. 2010. Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Latour Bruno. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Warszawa: Krytyka Polityczna.
Mills Charles Wright. 2007. Wyobraźnia socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mroczkowska Dorota, Małgorzata Kubacka. 2020. „Teorie pracy granicznej jako wyzwanie dla koncepcji work-life balance. Zarys perspektywy dla badania relacji praca-życie”. Studia Socjologiczne 4(239): 37–59. https://doi.org/10.24425/sts.2020.135146.
Modrzyk Ariel. 2019. Społeczeństwo marnotrawców? Funkcje i status normy niemarnowania żywności. Kraków: Nomos.
Modrzyk Ariel. 2020a. „Samoograniczająca się towarzyskość. Żywność, alkohol i kawa oraz trzy zasady ekonomiki codzienności”. Kultura i Społeczeństwo 64(1): 107–127. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.1.5.
Modrzyk Ariel. 2020b. „Normy średniego zasięgu i kwestia normatywnej integracji społecznej”. Studia Socjologiczne 2(237): 39–62. https://doi.org/10.24425/sts.2020.132461.
Modrzyk Ariel. 2023. „Ekonomika kryzysu codzienności: O tym, jak wielkomiejska klasa średnia próbowała zarządzać codziennością w czasie pandemii Covid-19”. Kultura i Społeczeństwo 67(4): 151–180. https://doi.org/10.35757/KiS.2023.67.4.8.
Nicolini Davide. 2012. Practice theory, work, and organization. Oxford: Oxford University Press.
Nicolini Davide. 2017. Practice theory as a package of theory, method and vocabulary: Affordances and limitations. In: Methodological reflections on practice-oriented theories. M. Jonas, B. Littig, A. Wroblewski (eds.), 19–34. Cham: Springer.
Parsons Talcott, Neil Smelser. 2006. Funkcjonalne zróżnicowanie społeczeństwa. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.1. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 390–403. Warszawa: Scholar.
Rogowski Łukasz, Łukasz Skrobacki, Dorota Mroczkowska. 2010. „Codzienność w kryzysie”. Kultura i Społeczeństwo 54(1): 35–47. https://doi.org/10.35757/KiS.2010.54.1.3.
Rosa Hartmut. 2020. Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej tożsamości. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
Russell Sharman. 2011. Głód. Historia nienaturalna. Warszawa: IW PAX.
Scott John. 2006. Władza. Warszawa: Sic!
Skowrońska Marta. 2013. „Minimalizm i chomikowanie. Jak radzić sobie z nadmiarem przedmiotów?”. Kultura Współczesna 1: 89–104.
Sawicka Maja. 2019. Sukcesy i porażki. W: Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany wartości Polaków w latach 1990–2019. M. Marody, J. Konieczna-Sałamatin, M. Sawicka, S. Mandes, G. Kacprowicz, K. Bulkowski, J. Bartkowski (red.), 107–121. Warszawa: Scholar.
Sztompka Piotr, Małgorzata Bogunia-Borowska. 2008. Socjologia codzienności. Kraków: Znak.
Turner R.H. 2006. Koncepcja siebie w interakcji społecznej. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.1. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 272–284. Warszawa: Scholar.
Weber Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ziółkowski Marek. 2006. Teoria socjologiczna początku XXI wieku. W: Współczesne teorie socjologiczne. T.1. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 15–32. Warszawa: Scholar.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.