Wpływ obostrzeń sanitarnych na realizację badań terenowych w społeczności zróżnicowanej wyznaniowo

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.3/7

Słowa kluczowe:

metodologia badań terenowych, etyka badawcza, pandemia COVID-19, wielowyznaniowość, społeczność lokalna

Abstrakt

Prezentowany artykuł stanowi jeden z wielu głosów w dyskusji nad problemami metodologicznymi, praktycznymi i etycznymi związanymi z dostosowaniem terenowych projektów badawczych do dynamicznie zmieniających się i niestandardowych warunków ich realizacji w trakcie trwającej pandemii COVID-19. Autor, będący jednym z kierowników przedsięwzięcia naukowego zorientowanego na poznanie relacji wyznaniowych w wybranym środowisku lokalnym, dzieli się własnymi przemyśleniami i spostrzeżeniami dotyczącymi wprowadzonych modyfikacji do narzędzi oraz ich adaptacją do nowych okoliczności epidemicznych. Redefinicja planów badawczych była jedną z możliwych strategii metodologicznych, zakładających kontynuację projektu w czasie dotkliwych obostrzeń sanitarnych. Nie było to zadanie łatwe, szczególnie że istniało realne zagrożenie porażki, wynikające z niepowodzenia podjętych działań oraz całkowitego lub czasowego odstąpienia od powziętych zamiarów. Ostatecznie udało się stworzyć zespół, który zasilili m.in. studenci odbywający praktyki zawodowe, przez co eksploracja środowiska lokalnego doszła do skutku z zachowaniem obowiązujących zasad ostrożności. W kolejnych podrozdziałach zaprezentowano i omówiono problemy związane z realizacją badań terenowych przy wykorzystaniu wywiadów: indywidualnych pogłębionych, kwestionariuszowych i fokusowych oraz obserwacji uczestniczącej. Podsumowanie artykułu stanowi natomiast refleksja nad implementacją niestandardowych rozwiązań empirycznych, zmianą w postrzeganiu przedsięwzięć naukowych i ich stosowanym charakterem, a także edukacją etyczną adeptów socjologii.

Bibliografia

Babbie Earl. 2005. Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Batorski Dominik, Marta Olcoń-Kubicka. 2006. „Prowadzenie badań przez internet – podstawowe zagadnienia metodologiczne”. Studia Socjologiczne 3(182): 99–131.

Daniłowicz Paweł. 2007. Problemy akulturacji wywiadu zogniskowanego. W: Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą. J. Lisek-Michalska, P. Daniłowicz (red.), 33–48. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Dodds Sarah, Alexandra C. Hess. 2021. “Adapting research methodology during COVID-19: Lessons for transformative service research”. Journal of Service Management 32(2): 203–217. https://doi.org/10.1108/JOSM-05-2020-0153.

Drozdowski Rafał, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, Małgorzata Kubacka, Piotr Luczys, Ariel Modrzyk, Łukasz Rogowski, Przemysław Rura, Agnieszka Stamm. 2020. Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z drugiego etapu badań. Raport. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicz. https://socjologia.amu.edu.pl/images/pliki/Zycie_codzienne_w_czasach_pandemii._Raport_z_drugiego_etapu_badan_wersja_pe%C5%82na.pdf [dostęp: 3.01.2023].

Dz.U. z 2020 r. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 października 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. poz. 1845.

Grabowska Mirosława. 2016. Kondycja badań sondażowych – widziana z góry i z dołu. Prezentacja z XVI Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego w Gdańsku. https://www.cbos.pl/PL/wydarzenia/52_zjazd/Gdansk_2016_Grabowska_kondycja_badan_sondazowych.pdf [dostęp: 3.01.2023].

Grzeszkiewicz-Radulska Katarzyna. 2009. Respondenci niedostępni w badaniach sondażowych. Analizy i próby technik badawczych w socjologii XII. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Herman Aleksandra. 2007. „Pęknięta wspólnota. Analiza wybranych aspektów polityki lokalnej w dwuwyznaniowej wsi”. Kultura i Społeczeństwo 2(51): 137–169.

Kalinowska Katarzyna, Beata Bielska, Sylwia Męcfal, Adrianna Surmiak. 2022. „Czy badać? Co badać? Jak badać? Strategie badawcze w naukach społecznych i humanistycznych w pierwszej fali pandemii COVID-19”. Przegląd Socjologii Jakościowej 18/4: 34–59. https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.4.02.

Knowles Scott G. 2020. “Slow disaster in the anthropocene: A historian witnesses climate change on the Korean Peninsula”. Daedalus 149(4): 192–206. https://doi.org/10.1162/daed_a_01827.

Lisek-Michalska Jolanta. 2013. Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. http://dx.doi.org/10.18778/7525-896-7.

Lutyńska Krystyna. 1989. „Analiza odmów w polskich badaniach kwestionariuszowych w latach 1982–1985”. Przegląd Socjologiczny 37: 209–234.

Męcfal Sylwia, Adrianna Surmiak, Izabela Ślęzak, Beata Bielska, Katarzyna Dębska, Agnieszka Golczyńska-Grondas, Katarzyna Kalinowska, Inga Kuźma, Alicja Palęcka, Anna Wójtewicz. 2020. „Badania społeczne i humanistyczne w czasach pandemii – aspekty etyczno-metodologiczne. Dyskusja podczas «Spotkań Badaczek»”. Przegląd Socjologiczny 69/3: 203–214. https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/10.

Orzechowski Paweł. 2021. Badania fokusowe jako laboratorium wiedzy o społeczeństwie. Zogniskowany wywiad grupowy w społecznościach zróżnicowanych kulturowo. Kraków: Nomos.

Orzechowski Paweł. 2022a. „Niestandardowa analiza minigrupy fokusowej i triady na przykładzie społeczności wielowyznaniowej”. Przegląd Socjologii Jakościowej 18(2): 26–53. https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.2.02.

Orzechowski Paweł. 2022b. Obostrzenia związane z pandemią COVID-19 jako czynnik pogłębiający i generujący nierówności społeczne. Próba analizy zjawiska w lokalnej społeczności. W: Równouprawnienie. Księga Jubileuszowa dla Profesory Małgorzaty Fuszary. A. Krajewska, M. Rawłuszko (red.), 243–257. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323555087.

Rozkrut Dominik, Ewa Adach-Stankiewicz, Emilia Andrzejczak, Renata Bielak, Monika Bieniek, Mirosław Błażej, Ewa Kamińska-Gawryluk, Piotr Łysoń, Magdalena Mojsiewicz, Anita Perzyna, Dominika Rogalińska, Dorota Szałtys, Wojciech Szuchta, Katarzyna Walkowska, Małgorzata Węgłowska, Halina Woźniak, Anna Wróblewska, Agnieszka Zgierska. 2022. Mały rocznik statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.

Stehrenberger Cécile S. 2020. Disaster studies as politics with other means: COVID-19 and the legacies of cold war disaster research. Items. Social Science Research Council. https://items.ssrc.org/covid-19-and-the-social-sciences/disaster-studies/disaster-studies-as-politics-withother-means-covid-19-and-the-legacies-of-cold-war-disaster-research [dostęp: 11.04.2023].

Surmiak Adrianna, Beata Bielska, Katarzyna Kalinowska. 2022. “Social researchers’ approaches to research ethics during the COVID-19 pandemic: An exploratory study”. Journal of Empirical Research on Human Research Ethics 17(1.2): 213–222. https://doi.org/10.1177/15562646211055056.

Tremblay Stephanie, Sonia Castiglione, Li-Anne Audet, Michèle Desmarais, Minnie Horace, Sandra Peláez. 2021. “Conducting qualitative research to respond to COVID-19 challenges: Reflections for the present and beyond”. International Journal of Qualitative Methods 20: 1–8. https://doi.org/10.1177/16094069211009679.

Van Brown Bethany L. 2020. “Disaster research «methics»: Ethical and methodological considerations of researching disaster – affected populations”. American Behavioral Scientist 64(8): 1050–1065. https://doi.org/10.1177/0002764220938115.

Vindrola-Padros Cecilia. 2021. Rapid ethnographies: A practical guide. Cambridge: University Press. https://doi.org/10.1017/9781108623568.

Pobrania

Opublikowane

2023-09-15

Jak cytować

Orzechowski, P. (2023). Wpływ obostrzeń sanitarnych na realizację badań terenowych w społeczności zróżnicowanej wyznaniowo. Przegląd Socjologiczny, 72(3), 171–195. https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.3/7

Numer

Dział

ARTYKUŁY