Kolonizacja przyszłości: Orientacje przyszłościowe w narracjach młodych dorosłych studiujących w Warszawie

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.1/6

Słowa kluczowe:

socjologia edukacji, socjologia młodzieży, kolonizacja przyszłości, orientacje przyszłościowe, młodzi dorośli, trajektorie edukacyjne

Abstrakt

Dyskusja pomiędzy zwolennikami rozszerzonej teraźniejszości a orędownikami koncepcji życia jako projektu, tocząca się na przecięciu socjologii edukacji i socjologii młodzieży, skupiła się na badaniu perspektywy czasowej, w jakiej młode osoby postrzegają swoją przyszłość. Jednakże w ostatnich latach coraz częściej wskazuje się, że takie podejście utrudnia badanie orientacji przyszłościowych, które mogą być szczegółowo zaplanowane w jednym obszarze, a nieprzemyślane w innym. Potencjał do pogodzenia obu podejść wykazuje przedstawiona w artykule koncepcja kolonizacji przyszłości A. Giddensa. Analiza narracyjna trzech wybranych przypadków spośród przeprowadzonych 45 wywiadów narracyjnych z listą poszukiwanych informacji ze studentami i studentkami pierwszego roku studiów I stopnia wybranych uczelni warszawskich pozwoliła na odtworzenie trajektorii edukacyjnych osób badanych oraz sposobów postrzegania przez nie przyszłości w odniesieniu do podejmowania decyzji o pójściu na studia wyższe. Wyniki analizy wskazują, że w badaniach orientacji przyszłościowych należy poszukiwać trzech komponentów: świadomości dyskursywnej, świadomości praktycznej oraz bezpieczeństwa ontologicznego, które pozwalają interpretować orientacje przyszłościowe młodych dorosłych w kontekście ich trajektorii edukacyjnych. Praktyczne wykorzystanie tych wyników w polityce publicznej w szkolnictwie wyższym polegałoby na umożliwieniu młodym dorosłym eksploracji pokrewnych ścieżek edukacyjnych.

Bibliografia

Adams Matthew. 2003. “The reflexive self and culture: A critique”. British Journal of Sociology 54(2): 221–238. http://doi.org/10.1080/0007131032000080212.

Anderson Michael, Frank Bechhofer, David McCrone, Lynn Jamieson, Yaojun Li, Robert Stewart. 2005. “Timespans and plans among young adults”. Sociology 39(1): 139–155. http://doi.org/10.1177/0038038505049006.

Beck Ulrich. 1992. Individualization, institutionalization and standardization: Life situations and biographical patterns. In: Risk society: Towards a new modernity, 127–138. London: Sage Publications.

Beck Ulrich, Anthony Giddens, Scott Lash. 1994. Reflexive modernization: Politics, tradition and aesthetics in the modern social order. Stanford, California: Stanford University Press.

Brannen Julia, Ann Nilsen. 2002. “Young people’s time perspectives: From youth to adulthood”. Sociology 36(3): 513–137. http://doi.org/10.1177/0038038502036003002.

Brannen Julia, Ann Nilsen. 2007. “Young people, time horizons and planning: A response to Anderson et al”. Sociology 41(1): 153–160. http://doi.org/10.1177/0038038507072288.

Brooks Rachel, Glyn Everett. 2008. “The prevalence of «life planning»: Evidence from UK graduates”. British Journal of Sociology of Education 29(3): 325–337. http://doi.org/10.1080/01425690801966410.

Brooks Rachel, Achala Gupta, Sazana Jayadeva, Jessie Abrahams. 2021. “Students’ views about the purpose of higher education: A comparative analysis of six European countries”. Higher Education Research & Development 40(7): 1375–1388. http://doi.org/10.1080/07294360.2020.1830039.

Cybal-Michalska Agnieszka. 2006. Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Cybal-Michalska Agnieszka. 2013. „Podmiot i struktura społeczna w teorii A. Giddensa – rekonstrukcja i krytyka”. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja 62(2): 7–31.

Devadason Ranji. 2008. “To plan or not to plan?: Young adult future orientations in two European cities”. Sociology 42(6): 1127–1145. http://doi.org/10.1177/0038038508096937.

Domański Henryk, Michał Federowicz, Artur Pokropek, Dariusz Przybysz, Michał Sitek, Marek Smulczyk, Tomasz Żółtak. 2016. „Ścieżki edukacyjne a zdolności i pozycja społeczna”. Studia Socjologiczne 1(220): 67–98.

Du Bois-Reymond Manuela. 1998. “«I don’t want to commit myself yet»: Young people’s life concepts”. Journal of Youth Studies 1(1): 63–79. http://doi.org/10.1080/13676261.1998.10592995.

Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, Marcin Gońda. 2019. „Instrumentalizacja i kapitalizacja edukacji w postawach wielkomiejskich młodych dorosłych”. Przegląd Socjologii Jakościowej 15(4): 62–83. http://doi.org/10.18778/1733-8069.15.4.04.

Dziwańska Kinga. 2007. „Cele i plany życiowe młodzieży a rozwój perspektywy przyszłościowej: wyniki badań”. Psychologia Rozwojowa 12(4): 75–84.

Gdula Maciej. 2012. Na luzie totalnym. Analiza biografii osoby zdeklasowanej. W: Style życia i porządek klasowy w Polsce, M. Gdula, P. Sadura (red.), 324–350. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Gibbs Graham. 2012. Analyzing oualitative data. Repr. Los Angeles: SAGE Publications.

Giddens Anthony. 2012. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hejnicka-Bezwińska Teresa. 1991. Orientacje życiowe młodzieży. Bydgoszcz: WSP.

Kanclerz Bożena. 2015. „Orientacje życiowe młodzieży – ich uwarunkowania i przemiany”. Studia Edukacyjne 36: 143–164. http://doi.org/10.14746/se.2015.36.9.

Kanclerz Bożena. 2016. „Orientacje zawodowe młodzieży akademickiej będącej w okresie tranzycji z edukacji na rynek pracy”. Studia Edukacyjne (38): 109–124.

Kanclerz Bożena. 2017. Orientacje życiowe młodzieży akademickiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Karolak Mateusz, Adam Mrozowicki. 2017. “Between normalisation and resistance. Life strategies of young precarious workers”. Warsaw Forum of Economic Sociology 8(15): 7–32.

Kaźmierska Kaja. 2016a. „Od redaktora: Proces transformacji w doświadczeniach biograficznych”. Przegląd Socjologii Jakościowej 12(2): 6–16. http://doi.org/10.18778/1733-8069.12.2.01.

Kaźmierska Kaja. 2016b. Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne. W: Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów, R. Dopierała, K. Waniek (red.), 61–72. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

King Anthony. 1999. “Legitimating post-fordism: A critique of Anthony Giddens’ later works”. Telos 115: 61–77.

Koseła Krzysztof. 2011. Młodzi Europejczycy na progu dorosłego życia. W: Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności. Z prac Sekcji Socjologii Edukacji i Młodzieży PTS. Tom II, K. Szafraniec (red.), 81–115. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Krasowska Agata, Aleksandra Drabina-Różewicz. 2017. “Biographical experience of work by young precarious workers in Poland”. Warsaw Forum of Economic Sociology 8(15): 33–50.

Kvale Steinar, Svend Brinkmann. 2009. InterViews. Learning the craft of qualitative research interviewing. Thousand Oaks, California: SAGE Publications.

Kwiecińska-Zdrenka Monika. 2008. Zaangażowanie a neutralność: Postawy obywatelskie młodzieży. W poszukiwaniu pola badawczego. W: Młodość i oświata za burtą przemian, K. Szafraniec (red.), 187–196. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kwiek Marek. 2018. Building a new society and economy: High participation higher education in Poland. In: High participation systems of higher education, B. Cantwell, S. Marginson, A. Smolentseva (eds.), 334–357. Oxford: Oxford University Press.

Laughland-Booÿ Jacqueline, Peter Newcombe, Zlatko Skrbiš. 2017. “Looking forward: Career identity formation and the temporal orientations of young Australians”. Journal of Vocational Behavior 101: 43–56. http://doi.org/10.1016/j.jvb.2017.04.005.

Leccardi Carmen. 2005. “Facing uncertainty: Temporality and biographies in the new century”. YOUNG 13(2): 123–146. http://doi.org/10.1177/1103308805051317.

Leccardi Carmen. 2008. “New biographies in the «risk society»? About future and planning”. Twenty-First Century Society 3(2): 119–129. http://doi.org/10.1080/17450140802062078.

Leppert Roman. 2005. Tożsamość młodzieży w społeczeństwie naśladowcznym. W: Młodzież wobec niegościnnej przyszłości, R. Leppert, Z. Melosik, B. Wojtasik (red.), 87–101. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.

Leyk Aleksandra, Joanna Wawrzyniak. 2020. Cięcia. Mówiona historia transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Liamputtong Pranee. 2009. “Qualitative data analysis: Conceptual and practical considerations”. Health Promotion Journal of Australia 20(2): 133–139. http://doi.org/10.1071/HE09133.

Liberska Hanna. 2008. Tożsamość młodzieży i jej orientacja temporalna – ogólny model rozwoju. W: Oblicza tożsamości: perspektywa interdyscyplinarna, B. Zimoń-Dubowik, M. Gamian-Wilk (red.), 47–61. Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.

Lundqvist Catarina. 2020. “Time horizons in young people´s career narratives – strategies, temporal orientations and imagined parallel futures negotiated in local settings”. Education Inquiry 11(4): 379–396. http://doi.org/10.1080/20004508.2019.1601000.

Mrozowicki Adam, Mateusz Karolak, Agata Krasowska. 2018. “Lost in transitions? Biographical experiences and life strategies of young precarious workers in Poland”. Kultura i Społeczeństwo 62(4): 69–89. http://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.4.4.

Nowotny Helga. 1994. Time: The modern and postmodern experience. Cambridge: Polity Press.

Pais Jose´ Machado. 2003. “The multiple faces of the future in the labyrinth of life”. Journal of Youth Studies 6(2): 115–126. http://doi.org/10.1080/1367626032000110264.

Pallas Aaron. 2003. Educational transitions, trajectories, and pathways. In: Handbook of the life course, handbooks of sociology and social research, J.T. Mortimer, M.J. Shanahan (eds.), 165–184. Boston, MA: Springer US.

Piorunek Magdalena. 2011. „(Bez)sens planowania przyszłości... Refleksje o adolescencyjnym projektowaniu przyszłości edukacyjno-zawodowej”. Studia Edukacyjne 18: 133–150.

Sadura Przemysław. 2017. Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Sheridan Joanna, Kerry Chamberlain, Ann Dupuis. 2011. “Timelining: Visualizing experience”. Qualitative Research 11(5): 552–569. http://doi.org/10.1177/1468794111413235.

Silverman David. 2018. Doing qualitative research. 5 ed. London: SAGE Publications.

Stachyra-Sokulska Anna. 2019. „Strategie konstruowania własnej przyszłości i orientacja życiowa a planowanie perspektywy zawodowej u progu dorosłości”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia 31(3): 177–194. http://doi.org/10.17951/j.2018.31.3.177-194.

Szacki Jerzy. 2012. Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szafraniec Krystyna. 2005. „«Porzucona generacja»: Młodzież polska wobec wyzwań «społeczeństwa ryzyka»”. W: Przetrwanie i rozwój jako niezbywalne powinności wychowania, M. Dziemianowicz, B. D. Gołębniak, R. Kwaśnica (red.), 1–8. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.

Szafraniec Krystyna. 2011. Orientacje życiowe uczącej się młodzieży. W: Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności. Z prac Sekcji Socjologii Edukacji i Młodzieży PTS. Tom II, K. Szafraniec (red.), 31–52. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Szafraniec Krystyna. 2022. Pokolenia i polskie zmiany. 45 lat badań wzdłuż czasu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Timoszyk-Tomczak Celina. 2003. Strategie konstruowania własnej przyszłości. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Trempała Janusz, Lars-Erik Malmberg. 1998. “The anticipated transition to adulthood: Effects of culture and individual experience on Polish and Finnish adolescents’ future orientations”. The Journal of Psychology 132(3): 255–266. http://doi.org/10.1080/00223989809599165.

Waniek Katarzyna. 2016. “Paradoxes of Liaison work in individual experiences and their socio-biographical implications”. Przegląd Socjologiczny 65(4): 9–32.

Waniek Katarzyna. 2019. “The precarious life situation trap. The case of «Zealous» Julia – A proponent and a victim of neoliberal reality”. Qualitative Sociology Review 15(4): 164–193. http://doi.org/10.18778/1733-8077.15.4.08.

Woodman Dan. 2009. “The mysterious case of the pervasive choice biography: Ulrich Beck, structure/agency, and the middling state of theory in the sociology of youth”. Journal of Youth Studies 12(3): 243–256. http://doi.org/10.1080/13676260902807227.

Woodman Dan. 2011. “Young people and the future: Multiple temporal orientations shaped in interaction with significant others”. YOUNG 19(2): 111–128. http://doi.org/10.1177/110330881001900201.

Pobrania

Opublikowane

2023-03-15

Jak cytować

Zalewski, P. (2023). Kolonizacja przyszłości: Orientacje przyszłościowe w narracjach młodych dorosłych studiujących w Warszawie. Przegląd Socjologiczny, 72(1), 129–156. https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.1/6

Numer

Dział

ARTYKUŁY