When a Friend Leaves… How is a Non-Human Biography Possible?
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2023/66.1/20Keywords:
animal death; the companion species; farewell; euthanasia; mourningAbstract
The essay’s author considers the possibility of distinguishing the form of non-human biography (zoobiography) in contemporary literature. In the first part of the essay, the author reconstructs four paths researchers have followed so far in animal studies. In the following parts, however, he addresses the problem of the biography of companion animals as a form increasingly popular at a specific historical moment, characterized by a change in the treatment of non-human characters. Currently, animals cease to play the role of slaves and subordinates. In many narratives, their status is similar to that of children. They deserve care and attention because they are full members of families. The author’s intention of the essay was not so much to codify the rules of the model biography of the animal but to see several possible variants of its implementation. The increased knowledge about the dangers to which companion animals are exposed and health prevention causes people to remodel their relationship with animals. The moment of illness and later death turns out to be crucial to emphasize the importance of the encounter with non-human existence and the impact it has had on the person. The essay’s author noticed many narratives, the characters of which are companion animals. These narratives are prompted by moments of crisis (long-term illness or dying), but writers rarely give up on placing themselves in a projected story about the fate of an animal. The reflections undertaken in the analyzed narratives can be described as temporary (related to the death or illness of an animal) and leaning into the future (they concern the moment of losing one’s own health and fitness). Zoobiographies have multiple functions: they give animals immortality, relate the last stage of their lives and force writers to settle accounts with a being that passes (noting mistakes, abuses, and moments of happiness). The contemporary phenomenon of zoobiography will be associated with linguistic, moral and social changes. The imperative influences their popularity to immortalize companion animals. Their lives are worth commemorating, as are human family members. The practice of creating a zoobiography allows you to trace the individual characteristics of animals, their predispositions, advantages and disadvantages that make them individual, distinguishable, and unique beings.
Downloads
References
Animal Biography. Re-framing Animal Lives (2018), red. A. Krebber, M. Roschner, Palgrave Macmilian, Cham.
Bakke Monika (2011), Studia nad zwierzętami. Od aktywizmu do akademii i z powrotem?, „Teksty Drugie” nr 3.
Baratay Éric (2014), Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Baratay Éric (2017), Zwierzęta w okopach. Zapomniane historie, przeł. B. Brzezicka, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Baratay Éric (2022), Kocie sprawy. Koty tworzą swoją historię. XVIII–XXI wiek, przeł. K. Jarosz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Barcz Anna (2016), Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
Cichy Michał (2018), Szesnaście łap, trzydzieści lat [w:] O psach, red. M. Budzińska, ilustracje O. Niepsuj, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec [dokument elektroniczny].
Ficowski Jerzy (2002), Gorączka rzeczy, wyboru wierszy dokonał autor, posłowiem opatrzył J. Ekier, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Filipowicz Anna (2017), (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Grobliński Piotr (2018), Karma dla psów, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi/ Dom Literatury w Łodzi, Łódź.
Gzyra Dariusz (2018), Dziękuję za świńskie oczy. Jak krzywdzimy zwierzęta, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Haraway Donna (2012), Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. J. Bednarek [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Jarzyna Anita (2019), Post-koine. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Jarzyna Anita (2020), O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi, „Polonistyka Innowacje” nr 11.
Juchniewicz Andrzej (2022), Związani. Pisanie o zwierzętach jako wyzwanie dla wyobraźni, „Czas Kultury” nr 2.
Kończal Katarzyna (2022), Sygnatury Sebalda. Zwierzęta — Widma — Ruiny, Ossolineum, Wrocław.
Krupiński Piotr (2021), Co się śni zwierzętom? Eseje z pogranicza zoofilologii i psychoanalizy, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Mohnhaupt Jan (2022), Zwierzęta w Trzeciej Rzeszy, przeł. M. Kilis, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Moussaieff Masson Jeffrey (2022), Kiedy odchodzi przyjaciel. Refleksje o śmierci zwierząt domowych, przeł. A. Czechowska, Wydawnictwo Relacja, Warszawa [dokument elektroniczny].
Przyboś Julian (1970), Zapiski bez daty, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Roeske Małgorzata (2018), Paradoksy „dobrej śmierci”. Etyczne i społeczne aspekty eutanazji zwierząt towarzyszących, „Edukacja Etyczna” nr 15.
Rosenstein Erna (1976), Pies łańcuchowy [w:] E. Rosenstein, Spoza granic mowy, Czytelnik, Warszawa.
Sabela Bartek (2023), Wędrowka tusz, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Sontag Susan (2010), Widok cudzego cierpienia, przeł. S. Magala, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Stasiuk Andrzej (2019), Suka, „Tygodnik Powszechny” nr 3, wydanie specjalne [dokument elektroniczny].
Szymborska Wisława (2010), Łańcuchy, „Kwartalnik Artystyczny” nr 4.
Tabaszewska Justyna (2022), Humanistyka służebna. Negocjowanie pola i budowanie autonomii w dobie kryzysu, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Tokarczuk Olga (2004), Ostatnie historie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Varga Krzysztof (2018), Bogowie starości [w:] O psach, red. M. Budzińska, il. O. Niepsuj, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec [dokument elektroniczny].
Woolf Virginia (2015), O wiernym przyjacielu [w:] V. Woolf, Eseje wybrane, przeł. M. Heydel, wybór i oprac. M. Heydel, R. Sendyka, posłowie R. Sendyka, Wydawnictwo Karakter, Kraków [dokument elektroniczny].
Zajączkowska Urszula, Kubisiowska Katarzyna (2017), Piękno muchy, „Tygodnik Powszechny” nr 51–52; www.tygodnikpowszechny.pl/piekno-muchy-151364?fbclid=IwAR3VldNY7fAf-F0yNP-7ywT5yxVa74R8Z2B5tl32VLzGwczLcnijlDcxxZrQ [dostęp: 15.03.2023].
Downloads
Published
Versions
- 2023-09-14 (4)
- 2023-09-13 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe and authors
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.