Konflikt upłciowiony. Spór zbiorowy i strajk z perspektywy liderów i liderek organizacji związkowych
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.3/4Słowa kluczowe:
płeć, upłciowione zawody, spór zbiorowy, strajk, zbiorowe stosunki pracyAbstrakt
W artykule omówiono przejawy upłciowienia konfliktu zbiorowego pracy z perspektywy liderów i liderek organizacji związkowych. Bazując na 36 wywiadach z osobami, które prowadziły spory zbiorowe i strajki, analizie poddano konflikt w miejscu pracy w kontekście płci jego uczestników i uczestniczek oraz upłciowienia wykonywanego zawodu. Analiza zebranego materiału miała na celu odpowiedzieć na pytania, czy i jak płeć uczestniczek oraz uczestników sporów zbiorowych wpływa na przebieg tych procesów, ze szczególnym uwzględnieniem strajku. Biorąc pod uwagę kategorie takie jak żądania, emocje i sytuacja rodzinna, refleksji poddano kwestię wpływu płci i upłciowienia zawodu na sposoby protestowania, nastawienie do konfliktu i skłonność do eskalacji, relacje z kolegami i koleżankami z pracy, w tym zarządzanie emocjami podczas konfliktu oraz wpływ relacji rodzinnych na możliwość prowadzenia protestu. Artykuł uzupełnia dotychczasowe badania nad rolą płci w zbiorowych stosunkach pracy, szczególnie wypełnia lukę w analizie konfliktów zbiorowych pracy z uwzględnieniem płci. Przeprowadzona analiza sugeruje, że praktyki płciowe w organizacjach wpływają na praktykę sporu zbiorowego, jednak kontekst konfliktu pracy dominuje w wielu aspektach nad potencjalnymi wpływami reżimu płciowego.
Bibliografia
Acker Joan. 1991. “Hierarchies, jobs, bodies: A theory of gendered organizations”. Gender and Society 4(2): 139–158.
Acker Joan. 2010. Od ról płciowych do upłciowionych instytucji. Ekologia i sztuka. Think Tank Feministyczny. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0088acker.pdf [dostęp: 11.01.2023].
Ali Alhaji, Sani Garba Wakili, Fatima Shehu Liberty. 2021. “Women empowerment in trade union movements: A strategy for national and economic development”. Journal of Economic Info 8(3): 130–145. https://doi.org/10.31580/jei.v8i3.2057.
Allinger Bernadette, Georg Adam. 2021. Mixed impacts of COVID-19 on social dialogue and collective. https://www.eurofound.europa.eu/publications/article/2021/mixed-impacts-of-covid-19-on-social-dialogue-and-collective-bargaining-in-2020 [dostęp: 22.11.2022]. https://doi.org/10.2806/80520.
Bates Trudy. 2022. “Rethinking how we work with Acker’s theory of gendered organizations: An abductive approach for feminist empirical research”. Gender, Work & Organization 29(4): 1041–1064. https://doi.org/10.1111/gwao.12795.
Blanc Eric. 2019. Red state revolt: The teachers’ strike wave and working-class. Brooklyn: Verso.
Bieniecka Sabina, Krzysztof Piątek. 2022. „Empowerment” w polityce społecznej. Koncepcja „women’s empowerment” jako kategoria wyjaśniająca aktywność kobiet w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bolden Richard, Jean Moscarola. 2000. “Bridging the quantitative-qualitative divide. The lexical approach to textual data analysis”. Social Science Computer Review 18(4): 450–460. https://doi.org/10.1177/089443930001800408.
Borowska-Beszta Beata, Urszula Bartnikowska, Katarzyna Ćwirynkało. 2017. „Analiza wtórna jakościowych danych zastanych: Przegląd założeń teoretycznych i aplikacji metodologicznych”. Jakościowe Badania Pedagogiczne II(1): 5–25.
Briskin Linda. 2011. “The militancy of nurses and union renewal”. Transfer: European Review of Labour and Research. 17(4): 485–499. https://doi.org/10.1177/1024258911419761.
Briskin Linda. 2012. “Resistance, mobilization and militancy: Nurses on strike”. Nursing Inquiry 19(4): 285–296. https://doi.org/10.1111/j.1440-1800.2011.00585.x.
Briskin Linda. 2013. “Nurse militancy and strike action”. Workers of the World 1(2): 105–134.
Britton Dana M., Laura Logan. 2008. “Gendered organizations: Progress and prospects”. Sociology Compass 2(1): 107–121. https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2007.00071.x.
CBOS. 2018. Kobiety i mężczyźni w domu. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_127_18.PDF [dostęp: 11.01.2023].
CBOS. 2021. Związki Zawodowe w Polsce. Komunikat z badań. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_140_21.PDF [dostęp: 11.01.2023].
Connell Raewyn. 2005a. “Glass ceilings or gendered institutions? Mapping the gender regimes of public sector worksites”. Public Administration Review 66(6): 837–849.
Connell Raewyn. 2005b. Masculinities. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Connell Raewyn. 2019. Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Corradini Viola, Lorenzo Lagos, Garima Sharma. 2022. “Collective bargaining for women: How unions can create female-friendly jobs”. IZA DP 15552. https://docs.iza.org/dp15552.pdf [dostęp: 11.01.2023].
Dickens Linda. 2000. “Collective bargaining and the promotion of gender equality at work: Opportunities and challenges for trade unions”. Transfer: European Review of Labour and Research 6(2): 193–208. https://doi.org/10.1177/102425890000600205.
EIGE. 2021. Essential workers. European Institute for Gender Equality. https://eige.europa.eu/covid-19-and-gender-equality/essential-workers [dostęp: 11.01.2023].
Erikson Josefina. 2021. “Class and gender in conflict? Exploring intersectionality in practice in Swedish gender equality bargaining”. Politique Europeenne 74(4): 190–214. https://doi.org/10.3917/poeu.074.0190.
Franzway Suzanne. 2000. “Women working in a greedy institution: Commitment and emotional labour in the union movement”. Gender, Work and Organization 7(4): 258–268. https://doi.org/10.1111/1468-0432.00113.
Gibbs Graham R. 2013. Using software in qualitative analysis. In: The SAGE handbook of qualitative data analysis. U. Flick (ed.), 277–295. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: Sage Publications.
Gottfried Heidi. 2013. Gender, work, and economy: Unpacking the global economy. Cambridge, Malden: Polity Press.
Gray Lois S. 1993. The Route to the top. Female union leaders and union policy. In: Women and unions: forging a partnership. D.S. Cobble (ed.), 378–393. Ithaca: ILR Press.
Grinyer Anne. 2009. The ethics of the secondary analysis and further use of qualitative data. Social Research UPDATE 56. https://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU56.pdf. [dostęp: 11.01.2023].
GUS. 2014. Kobiety i mężczyźni na rynku pracy. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek- pracy/opracowania/kobiety-i-mezczyzni-na-rynku-pracy-2014,1,5.html [dostęp: 11.01.2023].
GUS. 2019. Partnerzy dialogu społecznego – organizacje pracodawców i związki zawodowe w 2018 r. (wyniki wstępne). https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/partnerzy-dialogu-spolecznego-zwiazkizawodowe-i-organizacje-pracodawcow-wyniki-wstepne,16,1.html [dostęp: 11.01.2023].
GUS. 2021. Rocznik statystyczny pracy. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2021,7,7.html [dostęp: 21.03.2023].
Gwartney-Gibbs Patricia A., Denise H. Lach. 1994. “Gender and workplace dispute resolution: A conceptual and theoretical model”. Law & Society Review 28(2): 265–296. https://doi.org/10.2307/3054147.
Hayward Sarah, Elizabeth Fee. 1995. “More in sorrow than in anger: The british nurses’ strike of 1988”. International Journal of Social Determinants of Health and Health Services 22(3): 397–415. https://doi.org/10.2190/CKJC-UGCX-DTFN-W9AK.
Hochschild Arlie R. 1983. The managed heart: Commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
Hong Alain P.C.I., Per J. van der Wijst. 2013. “Women in negotiation: Effects of gender and power on negotiation behavior”. Negotiation and Conflict Management Research 6(4): 273–284. https://doi.org/10.1111/ncmr.12022.
Irwin Sarah. 2013. “Qualitative secondary data analysis: Ethics, epistemology and context”. Progress in Development Studies 13(4): 295–306. https://doi.org/10.1177/1464993413490479.
Jaume David, Alexander Willén. 2019. “The long-run effects of teacher strikes: Evidence from Argentina”. Journal of Labour Economics 37(4): 1097–1139. https://doi.org/10.1086/703134.
Kamińska-Berezowska Sławomira. 2013. Kobiety w wybranych segmentach polskiego ruchu związkowego a równość płci. Studium z zastosowaniem teorii Pierre’a Bourdieu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kamińska-Berezowska Sławomira. 2014. Znaczenie emocji w analizie aktywności związków zawodowych i ruchów feministycznych. W: Studia nad ruchami społecznymi. A. Wojtaszak (red.), 177–192. Szczecin: volumina.pl Daniel Krzanowski.
Kamińska-Berezowska Sławomira. 2015. Znaczenie pracy emocjonalnej w wypowiedziach liderek Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych. W: Praca – więź – integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa. Monografia poświęcona pamięci prof. zw. dr. hab. Władysława Jachera. T. 1: Praca, przedsiębiorczość, gospodarka oparta na wiedzy. U. Swadźba, B. Pactwa, M. Żak (red.), 125–142. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Karkowska Marta, Magdalena Bielińska. 2019. „Po co nam «stare wywiady»? O ponownym wykorzystaniu danych z badań jakościowych (rewizytach, reanalizach i nie tylko)”. Przegląd Socjologii Jakościowej XV(2): 12–40. https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.2.02.
Kennedy John F., Hannah Riley, Kathleen L. McGinn. 2002. “When does gender matter in negotiation?”. KSG Faculty Research Working Papers Series RWP02-036, September.
Kirton Gill. 2018. “Anatomy of women’s participation in small professional unions”. Economic and Industrial Democracy 39(1): 151–172. https://doi.org/10.1177/0143831X15606981.
Kubisa Julia. 2014. Bunt białych czepków. Analiza działalności związkowej pielęgniarek i położnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Kubisa Julia. 2016. “Gendered division of trade union protests? Strategies, activities and outcomes of union activity among miners and nurses in Poland”. Transfer: European Review of Labour and Research 22(3): 331–345. https://doi.org/10.1177/1024258916650409.
Kubisa Julia. 2021. Putting care at the center: Women organizing trade unions in the care sector in Poland. In: Gender and power in Eastern Europe changing concepts of femininity and masculinity in power relations. K. Bluhm K., G. Pickhan, J. Stypińska, A. Wierzcholska (eds.), 145–156. Cham: Springer Nature Switzerland AG.
Kubisa Julia, Katarzyna Rakowska. 2021. “Established and emerging fields of workers’ struggles in the care sector: The case of Poland”. Transfer: European Review of Labour and Research 27(3): 353–366. https://doi.org/10.1177/10242589211028097.
Kubisa Julia, Justyna Zielińska. 2022. Kobiety i mężczyźni w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych. Sytuacja, opinie oraz potrzeby członkiń i członków OPZZ. Raport. Warszawa: Fundacja F. Eberta.
Kvale Steinar. 2010. Prowadzenie wywiadów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lewins Ann, Christina Silver. 2007. Using software in qualitative research. A step-by-step guide. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore: Sage Publications.
Lindblom Julia. 2023. Strejkrättsforskaren: “En trend vi ser i Europa”. Arbetaren. https://www.arbetaren.se/2023/03/03/strejkrattsforskaren-en-trend-vi-ser-i-europa/?fbclid=IwAR3hZeJQThQBJp9C8ufdRY45PX2CeS6pPguMojz6iCHBo-C8ayeUKiDyB98 [dostęp: 21.03.2023].
McFarlane Katherine. 2022. “Danger, keep out! Trade union rights of entry during the COVID-19 pandemic”. Labour and Industry 33(1): 86–101. https://doi.org/10.1080/10301763.2022.2111988.
Mrozowicki Adam, Marta Trawińska. 2013. “Women’s union activism and trade union revitalization: The Polish experience”. Economic and Industrial Democracy 34(2): 269–289. https://doi.org/10.1177/0143831X12442578.
Nakamura Tsuyoshi, Hiroyuki Mori, Todd Saunders, Hiroaki Chishaki, Yoshiaki Nose. 2022. “Impact of workplace on the risk of severe COVID-19”. Frontiers in Public Health 9:731239. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.731239.
Nunes Cristina. 2021. “Collective bargaining and gender equality”. Gender, Work & Organization 28(6): 2252–2255. https://doi.org/10.1111/gwao.12721.
Otieno Owidhi George, Onyango Wandeda Dickson, Mohammed Mwamadzingo. 2021. “Trade union membership dynamics amidst COVID-19: Does social dialogue matter?”. International Journal of Labour Research 10(1–2): 1–12.
Patton Michael Quinn. 2014. Qualitative research and evaluation methods. Integrating theory and practice. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington DC: Sage Publications.
Pillinger Jane, Nora Wintour. 2019. The gendered economy: Collective bargaining and gender equality, building states and markets. Newcastle: Agenda Publishing.
Pleyers Geoffrey. 2020. “The pandemic is a battlefield. Social movements in the COVID-19 lockdown”. Journal of Civil Society 16(4): 295–312. https://doi.org/10.1080/17448689.2020.1794398.
Płucienniczak Piotr, Katarzyna Rakowska, Daniel Płatek, Dariusz Szklarczyk. 2022. “Beyond strikes? Regime and repertoire of workers’ protests in Poland 2004–2016”. Polish Sociological Review 218(2): 169–186. https://doi.org/10.26412/psr218.02.
Reif Julia A.M., Katharina G. Kugler, Felix C. Brodbeck. 2020. “Why are women less likely to negotiate? The influence of expectancy considerations and contextual framing on gender differences in the initiation of negotiation”. Negotiation and Conflict Management Research 13(4): 287–303. https://doi.org/10.34891/hks2-qj77.
Ruggiano Nicole, Tam E. Perry. 2019. “Conducting secondary analysis of qualitative data: Should we, can we, and how?”. Qualitative Social Work 18(1): 81–97. https://doi.org/10.1177/1473325017700701.
Schreier Margrit. 2013. Qualitative content analysis. In: The SAGE handbook of qualitative data analysis. U. Flick (eds.), 170–184. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington DC: Sage Publications.
Seby Armelle. 2022. “Achieving pay equity through collective bargaining”. Global Worker. https://www.industriall-union.org/feature-achieving-pay-equity-through-collectivebargaining [dostęp: 11.01.2023].
Selwyn Ben. 2009. “Trade unions and women’s empowerment in north-east Brazil”. Gender and Development 17(2): 189–201. https://doi.org/10.1080/13552070903009734.
Slutskaya Natasha, Ruth Simpson, Jason Hughes, Alexander Simpson, Selçuk Uygur. 2016. “Masculinity and class in the context of dirty work”. Gender, Work & Organization 23(2): 165–182. https://doi.org/10.1111/gwao.12119.
Strachan Glenda. 2016. “Not just a labour of love: industrial action by nurses in Australia”. Nursing Ethics 4(4): 294–302. https://doi.org/10.1177/096973309700400405.
Świątkowski Andrzej Marian. 2019. „Aspekty prawne strajku generalnego nauczycieli w 2019”. Przegląd Prawa Publicznego 6: 75–90.
Tarlau Rebecca. 2019. Occupying schools, occupying land: How the landless workers’ movement transformed Brazilian education. New York: Oxford University Press.
Trapmann Vera, Charles Umney, Denis Neumann, Mark Stuart, Simon Joyce, Ioulia Bessa. 2022. “Labour protests during the pandemic: The case of hospital and retail workers in 90 countries”. ILO Working Paper (Geneva, ILO) 83. https://doi.org/10.54394/WEVN1114.
Uetricht Micah. 2014. Strike for America: Chicago teachers against austerity. Brooklyn: Verso. Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Dz.U. 1991 nr 55 poz. 236 z późn. zm.
Williams Claire. 2002. Masculinities and emotion work in trade unions. In: Gender, diversity and trade unions. International perspectives. F. Colgan, S. Ledwith (eds.), 292–311. London, New York: Routledge.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
