W stronę nowej podmiotowości politycznej. Protesty aborcyjne, teoria społecznej reprodukcji i procesy demokratyzacji

Abstrakt

Artykuł wprowadza koncepcję reprodukcji społecznej i perspektywę sprawiedliwości reprodukcyjnej do rozważań na temat charakteru współczesnego aktywizmu feministycznego w Polsce. W warstwie teoretycznej stanowi przegląd teorii reprodukcji społecznej, która umiejscawia współczesne strategie walki o prawa kobiet w ramach debaty o zależności pomiędzy kapitalistyczną produkcją a procesami wytwarzania i podtrzymywania życia. Omawia również teorię sprawiedliwości reprodukcyjnej, która analizuje intersekcjonalnie sprawczość reprodukcyjną w ramach istniejących hierarchii społecznych oraz relacji mikro- i makrowładzy. W warstwie empirycznej prezentuję wyniki badania jakościowego z aktywist(k)ami feministycznymi i queerowymi, przeprowadzonego przez Fundusz Feministyczny (instytucję wspierającą finansowo inicjatywy realizowane przez kobiety, dziewczynki, osoby niebinarne, trans i queer) w latach 2019–2021. Analiza 628 wniosków grantowych do Funduszu i materiału pochodzącego z 6 grup fokusowych z aktywistkami oraz aktywistami ruchów feministycznych i queerowych wskazuje, że współczesne mobilizacje na rzecz kobiet i społeczności LGBTQ+, zarówno w ramach ulicznych protestów, jak i poza nimi, są wyrazem nowej podmiotowości politycznej. Mają one charakter lokalny i intersekcjonalny, w centrum stawiają systemowe kwestie związane z reprodukcją społeczną, nawiązując w ten sposób zarówno do strajków kobiet z lat 2016 i 2020, jak i do wcześniejszych działań na rzecz demokracji uczestniczącej i włączającej, podejmowanych w Polsce po 1992 r.