Przejawy nieciągłej wieloletnej zmarzliny

Abstrakt

Artykuł w języku francuskim.

TYTUŁ ORYGINALNY: Indices possibles de pergélisol discontinu

W pobliżu Dourdan, 50 km na południowy zachód od Paryża znajduje się forma cylindrycznej kolumny piasku krzemionkowego z wapienną cementacją. Jej pochodzenie  jest wyjaśniona infiltracją wody bogatej w wapień przesączająca się z  nadległego wapienia przez otwór krasowy lub obecnością struktury przerywającej warstwę czwartorzędowej zmarzliny.

W Orveau, 50 km na południe od Paryża, szeroka, płaskodenna dolina, obecnie wyschnięta, jest wypełniona od 1 do 6 m przez serię czwartorzędowego peryglacjalnego żwiru wapiennego, z blokami utworzonymi przez lodowiec, zwieńczoną warstwą  eolicznego piasku krzemionkowego o miąższości od 0,4 do 1,2 m. Pomiędzy nimi kontakt jest oznaczony brązowym przebarwieniem piasku, z gliną u podstawy. W różnych miejscach kontakt ten tworzy bardzo wyraźne kieszenie w kształcie litery V, U lub palca, sięgające 2 m głębokości, gdzie wapień został rozpuszczony. Te kieszenie  nie są przypisywane korzeniom drzew. Można ich pochodzenie wyjaśnić hipotezą istnienia zmarzliny, w której woda deszczowa i letnia woda roztopowa przesiąkają w dół przez otwory i dzięki temperaturze powyżej 0°C, utrzymują je otwarte. W pobliżu Genewy, w  piasku czwartorzędowym, brązowe zażelazienia tworzy kieszenie o bardzo podobnym kształcie, być może również utworzone przez struktury zmarzlinowe.

W pobliżu Montrealu, w późnoglacjalnych piaskach deltowych i morskich, pod płytką warstwą wody uformowały się pionowe, cylindryczne struktury, pojawiające się w przekrojach jako kolumny o średnicy od 2 do 35 cm i wysokości od 1 do 4 m. Stanowią one wewnętrzną formę cylindrycznych kominów wydrążonych przez wstępujące strumienie wody w piaszczystych nagromadzeniach. Zjawiska te wystąpiły na peryglacjalnym wybrzeżu Morza Champlain i wynikają z interakcji między wahaniami poziomu morza a dynamiką zmarzliny. Zmarzlina, która pojawiła się natychmiast po odsłonięciu osadów, determinowała powstawanie podziemnych rdzeni lodowych. Następnie została zniszczona przez ocieplenie spowodowane inwazją morską, co doprowadziło do stopienia rdzeni lodowych, powstania basenów termokrasowych, osiadania i przeciążenia prowadzącego do wzrostu ciśnienia mas wód gruntowych, a w końcu do rozerwania pozostałości rozrzedzonej zmarzliny. Pojawienie się nagłych i gwałtownych strumieni wznoszących był odpowiedzialne za otwarcie cylindrycznych kominów. Te zdarzenia, związane z degradacją zmarzliny, zdają się sugerować funkcjonowanie zmarzliny typu skimmer.