A threat of exclusion – negative aesthetics on the example of Zyta Rudzka's work
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2024/26/18Keywords:
Zyta Rudzka, Poznań Literary Award, negative aesthetics, exclusion, novel, writingAbstract
In her work, Zyta Rudzka shows the sphere of periphery, exclusion and the edges of human histories, both in individual and collective dimensions (World War II, fate of German women from post-war recovered territories, Jews at various historical moments, June 1956 in Poznań, March 1968, December 1970 events from the Gdańsk Shipyard, destinies of rural and working-class communities, the poor, the underprivileged and victims of the political and economic shifts of 1989). In the realm of Zyta Rudzka's literary creations, her main characters find themselves suspended, residing precariously on the fringes of reality's tapestry. She dares to cast a spotlight on negative aspects of existence, boldly elevating them to prominence. The hallmark of her characters' lives is a perpetual state of non-transition, lingering impermanence marked by uncertainty. Rudzka weaves enigmatic figures, whose nature is elusive, non-obvious and often disconcerting, capable of provoking extreme, frequently adverse emotions, yet paradoxically eliciting empathy and a slender strand of sympathy. These transgressive denizens of her prose and dramas remain stuck in the liminal zone. The way they are presented brings to mind the Derridean metaphor of the parergon. Rudzka employs a language rich in sensuality, veering from the brutally blunt to the elegantly poetic, as she introduces readers into borderline twisted worlds that defy categorization and escape simple narratives. What is important in the lives of the characters is what happens in the in-between – a world devoid of belonging, teetering on the precipice, caught in a suspended state, where ruptures, voids and the gradual erosion of identity hold sway.
References
Bereza Henryk (1993) Wypiski, 25.02.1993. Quoted from the cover bookmark of the first edition of the book: Z. Rudzka, Białe klisze, Katowice: Wydawnictwo Akapit.
Berleant Arnold (2010) Wrażliwość: wzrost pewnej estetyki, “Sztuka i Filozofia”, No. 37, pp. 7-13.
Borowski Mateusz, Sugiera Małgorzata (2012) Pochwała zapominania, [in:] Rudzka Zyta, Zimny bufet, ed. M. Borowski, M. Sugiera, A. Wierzchowska-Woźniak, Kraków: Panga Pang, pp. 8-32.
Brunatne kukułcze jajo (2018) Justyna Jaworska in a conversation with Zyta Rudzka, “Dialog”, No. 9, pp. 34-39.
Czas na inne piosenki. Agnieszka Sowińska in a conversation with Zyta Rudzka, “Dwutygodnik.com” 2018, No. 3, http://www.dwutygodnik.com/artykul/7740--czas-na-inne-piosenki.html [accessed: 15.05.2023].
Derrida Jacques (2003) Prawda w malarstwie, transl. M. Kwietniewska, Gdańsk: słowo / obraz terytoria .
Doczekalski Piotr, Nagroda “Odry” dla Zyty Rudziej, 02.11.2021, https://dzieje.pl/kultura-isztuka/nagroda-odry-dla-zyty-rudzkiej [accessed: 15.05.2023].
Dunin Kinga (2018) Zajrzeć do studni, “Krytyka Polityczna”, 25.04.2018, http://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/kinga--dunin-czyta/zyta0rudzka-recenzja-zajrzec-do-studni [accessed: 15.05.2023].
Dybel Paweł (2016) Piękny tulipan, trup i bez czystego cięcia. Bez-duszna estetyka Derridy, “Teksty Drugie”: Widmologie, No. 2, pp. 387-401.
Gennep Arnold van (2006) Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, transl. B. Biały, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Goffman Erving (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, transl. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne.
Iwasiów Inga (2023) Laudacja dla Zyty Rudzkiej [Laudation for Zyta Rudzka], https://poznanskanagrodaliteracka.pl/laudacja-dla-zyty-rudzkiej/#more-940 [accessed: 15.05.2023].
Jakubowiak Maciej (2023) Nieczuła narratorka, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9184-nieczula-narratorka.html [accessed: 15.05.2023].
Kopciński Jacek (2018) Biedne krokodyle, czyli dramaturgia sygnałów…, [in:] Idem, Wybudzanie, Dramat polski / Interpretacje, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, pp. 62-74. First printed in: J. Kopciński (2011) Biedne krokodyle. Dramaturgia sygnałów Zyty Rudzkiej, “Dialog”, No. 3, pp. 33-41.
Krajewska Anna (2006) Dekonstrukcja jako problem estetyki (na przykładzie dramatycznego dyskursu Jacques'a Derridy), “Przestrzenie Teorii”, No. 6, pp. 19-29.
Krajewska Anna (2020) Teoria splątana, “Przestrzenie Teorii”, No. 34, pp. 7-15.
Popczyk-Szczęsna Beata (2014) Doświadczone – powtórzone: strategie reprezentacji świata w wybranych dramatach Artura Pałygi i Zyty Rudzkiej, [in:] Dramat i doświadczenie, ed. B. Popczyk-Szczęsna, M. Figzał, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 335-346.
Poznańska Nagroda Literacka [Poznań Literary Award], https://poznanskanagrodaliteracka.pl/zyta-rudzka-laureatka-poznanskiej-nagrody-literackiej-2023/, https://amu.edu.pl/dla-mediow/komunikaty-prasowe/zyta-rudzka-i-anna-wakulik-laureatkami-poznanskiej-nagrody-literackiej-2023 [accessed: 24.05.2023].
Rudzka Zyta (1993) Białe klisze, Katowice: Świat Literacki.
Rudzka Zyta (2014) Krótka wymiana ognia, “Dialogˮ, No. 4, pp. 21-41.
Rudzka Zyta (2018) Krótka wymiana ognia, Warszawa: W.A.B.
Rudzka Zyta (2012) Pęknięta obwiązana nitką, [in:] Zimny bufet, ed. M. Borowski, M. Sugiera, A. Wierzchowska-Woźniak, Kraków: Panga Pang, pp. 224-277. First printed in: “Dialogˮ 2011, No. 3, pp. 5-29.
Rudzka Zyta (1989) Ruchoma rzeczywistość, [Poems], ed. J. Koperski-Leszin, Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Rudzka Zyta (2021) Ślicznotka Doktora Josefa, Warszawa: W.A.B. (first edition: 2006).
Rudzka Zyta (2022) Ten się śmieje, kto ma zęby, Warszawa: W.A.B .
Rudzka Zyta (2020) Tkanki miękkie, Warszawa: W.A.B.
Rudzka Zyta (2022) Wstęp, [in:] Ziarno granatu. Mitologia według kobiet, Warszawa: Agora SA, pp. 32-36.
Rudzka Zyta (2012) Zimny bufet, ed. M. Borowski M. Sugiera, A. Wierzchowska-Woźniak, Kraków: Panga Pang, pp. 34-68.
Student contributions made at two seminars taught at Adam Mickiewicz University: Literary Research II, 16.05.2023 and Literature in Relation to Visual and Performing Arts, 18.05.2023.
Turner Victor (2010) Proces rytualny, transl. E. Dżurak, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zadura Bohdan (1993) Cząstka wielkiej otchłani (wstęp), [in:] Z. Rudzka, Białe klisze, Katowice: Świat Literacki, pp. 7-13.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.