Sondaże wyborcze a kształtowanie preferencji politycznych. Pytanie o zasadność ściślejszej regulacji prawnej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/SW/2022/34/4

Słowa kluczowe:

standardy wyborów wolnych, kontekst społeczny decyzji wyborczych, efekty wyborcze badań sondażowych, regulacja prawna badań sondażowych

Abstrakt

Realizacja czynnego prawa wyborczego dotyczy wprost jednostki, ale osadzona jest w kontekście społecznym. Wpływ opinii publicznej na indywidualnego wyborcę jest nie do uniknięcia. Ważnym środkiem tego wpływu są publikowane sondaże o preferencjach wyborczych. Niezbyt właściwa byłaby sytuacja, w której to głównie sondaże determinują wynik wyborów. Przedmiotem artykułu jest rola sondaży przedwyborczych w kampanii wyborczej oraz sposoby ich oddziaływania na wyniki wyborów. Nawiązano do ważniejszych, niekoniecznie idących w jednym kierunku, efektów sondaży wpływających na elektorat. W opracowaniu rozważono także zasadność dokładniejszej regulacji prawnej sondaży podczas kampanii wyborczej, zwłaszcza w zakresie ich publikowania.

Bibliografia

Cialdini Robert. 2012. Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. B. Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Domańska Aldona, Wrzalik Magdalena. 2021. Przejawy zasady nie(uczciwości) wyborów na przykładzie wyborów prezydenckich 2020 r. W Dylematy polskiego prawa wyborczego (105–122). Red. J. Ciapała, A. Pyrzyńska. Warszawa: C.H. Beck.

Domański Henryk. 2019. Wpływ sondaży na wyniki wyborów parlamentarnych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.

Garlicki Lech. 2020. „Europejski standard rzetelności wyborów”. Przegląd Konstytucyjny 4.

Kowalik Janina. 2016. Sondaże wyborcze: odwzorowanie czy kształtowanie preferencji elektoratu. W Niedemokratyczne wymiary demokratycznych wyborów (44–64). Red. J. Szymanek. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Kryszeń Grzegorz. 2007. Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych, Białystok. Temida 2.

Raciborski Jacek. 2012. Instytucjonalne uwarunkowania zachowań wyborczych. Seria Wykłady im. Prof. Dr. Wacława Komarnickiego. Toruń: Centrum Studiów Wyborczych. Wydział Prawa i Administracji. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.

Rakowska-Trela Anna. 2015. Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sobczak Jacek. 2016. Wolność słowa w kampaniach wyborczych. Seria Wykłady im. Prof. Dr. Wacława Komarnickiego. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Sokala Andrzej, Michalak Bartłomiej, Uziębło Piotr (red.). 2013. Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Warszawa: Wolters Kluwer.

Sułek Antoni. 2001. Sondaż Polski. Przygarść rozpraw o badaniach ankietowych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Szacki Jerzy. 2009. Historia socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Wojtun Przemysław. 2013. Sondaż przedwyborczy jako instrument rywalizacji politycznej. W Wybory 2011. Organizacja, przebieg, efekty (245–261). Red. M. Jeziński, A. Seklecka, W. Peszyński, W. Szewczak. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Žák Krzyžanková Katarzyna. 2020. „Prawna regulacja kampanii wyborczych w Republice Czeskiej”. Studia Wyborcze 30, DOI: https://doi.org/10.26485/SW/2020/30/4

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 ze zm.).

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).

Ustawa z dnia 28 maja 1993 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1993 nr 45 poz. 205 ze zm.).

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. 2022 poz. 1277).

Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych. Wytyczne i raport wyjaśniający przyjęty przez Komisję Wenecką na 52. Sesji (Wenecja, 18–19 października 2002 r.). https://bisnetus.wordpress.com/biblioteka/akty-ustrojowe/kodeks-dobrej-praktyki-komisji-weneckiej/kodeksdobrej-praktyki-w-sprawach-wyborczych-calosc/ (dostęp 22.06.2022).

Przewodnik ESOMAR/WAPOR – sondaże opinii publicznej i publikowanie wyników badań Pkt 3.3.2. Szczegółowe wymogi dotyczące publikowanych sondaży opinii publicznej. https://www.ofbor.pl/public/File/OFBOR_ESOMAR-WAPOR%20Guide_PL11_08_01.pdf (dostęp 22.06.2022).

Pobrania

Opublikowane

2022-12-29

Numer

Dział

Artykuły