Alkoholowy "homo necros". Lektura "Nocnych zwierząt" Patrycji Pustkowiak
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2025/68.2/10Słowa kluczowe:
Patrycja Pustkowiak; female alcoholism; necroperformance; homo necros; Polish literatureAbstrakt
This article offers a reading of Patrycja Pustkowiak’s novel Night Animals through the lenses of necroperformance and the ontology of the dead body. The protagonist, Tamara Mortus, is interpreted as a literary embodiment of homo necros — a subject suspended between life and death, whose addicted, fragmented body performs resistance against patriarchal and socio-cultural norms. Drawing on the theoretical frameworks of Ewa Domańska, Dorota Sajewska, and Wiktoria Krzywonos, the author situates female alcoholism within a discourse traditionally reserved for anorexia and war trauma, proposing an expanded conceptualization of homo necroperformance. By merging literary analysis with critical theory, this article demonstrates how Night Animals articulates the marginalized experience of female alcoholism in contemporary Polish literature. It argues that Pustkowiak’s novel reclaims agency for its protagonist through the affective, corporeal, and symbolic language of decay, grotesque materiality, and the aesthetics of death. The paper positions the alcoholic female subject as a subversive figure of homo necros, challenging norms not through speech, but through the performative expression of corporeal degradation.
Liczba pobrań
Bibliografia
Ahmed Sarah (2014), Performatywność obrzydzenia, przeł. A. Barcz, „Teksty Drugie” nr 1.
Bachtin Michaił (1975), Obrazy dołu materialno-cielesnego w powieści Rabelais’go [w:] M. Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i A. Goreniowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Boruszkowska Iwona (2021), Nekroperformans awangardy albo teoretyzowanie śmierci. Projekt krytyczny Paula Manna [w:] Teorie awangardy. Antologia tekstów, red. I. Boruszkowska, M. Kmiecik, J. Kornhauser, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bubnowska Marta (2025), Zombie as Victim in Film, TV Series, and Video Games, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. 68, nr 1(149), DOI: 10.26485/ZRL/2025/68.1/22.
Brach-Czaina Jolanta (1999), Metafizyka mięsa [w:] J. Brach-Czaina, Szczeliny istnienia, Wydawnictwo eFKa, Kraków.
Domańska Ewa (2017), Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dunin Kinga (2013), Dunin: Pijana i przerąbana, „Krytyka Polityczna”, 30 października, [https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/kinga-dunin-czyta/dunin-pijana-i-przerabana](https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/kinga-dunin-czyta/dunin-pijana-i-przerabana) [dostęp: 30.08.2025].
Filipowicz Anna (2013), Sztuka mięsa. Somatyczne oblicza poezji, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk.
Kristeva Julia (2007), Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, przeł. M. Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Krzywonos Wiktoria (2023), Anorektyczki jako homo nekroperformerki. Afektywno sprawcze podmiotki, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” nr 175/176, [https://didaskalia.pl/pl/artykul/anorektyczki-jako-homo-nekroperformerki-afektywno-sprawcze-podmiotki](https://didaskalia.pl/pl/artykul/anorektyczki-jako-homo-nekroperformerki-afektywno-sprawcze-podmiotki) [dostęp: 26.08.2025].
Łebkowska Anna (2019), Somatopoetyka [w:] A. Łebkowska, Somatopoetyka — afekty — wyobrażenia. Literatura XX i XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
McBride Eimear (2022), Coś nie tak. Kobiecość i wstręt, przeł. A. Zano, Pauza, Warszawa.
Przybylski Aleksander (2016), Literacki almanach alkoholowy, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Pustkowiak Patrycja (2013), Nocne zwierzęta, W.A.B., Warszawa.
Sajewska Dorota (2015), Nekroperformans, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” nr 131.
Sajewska Dorota (2016), Nekroperformans. Kulturowa rekonstrukcja teatru Wielkiej Wojny, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa.
Sajewska Dorota (2018), Nekroperformans. Teoria jako resztka, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” nr 145–146.
Sobolewska Justyna (2013), Piję, więc jestem, „Polityka” nr 48(2935).
Thomas Louis-Vincent (1991), Trup. Od biologii do antropologii, przeł. K. Kocjan, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Warmuz Katarzyna (2022), Wyjące, pijane potwory — o wizerunku osób uzależnionych po transformacji, „Praktyka Teoretyczna” nr 3.
Wilk Emilia (2017), „Jeżeli jeszcze miała coś swojego, było to jej ciało — jedyne, co mają zwierzęta”: o „Nocnych zwierzętach” Patrycji Pustkowiak [w:] Literatura i granice. Szkice o literaturze XX i XXI wieku, red. B. Gutkowska, A. Nęcka, K. Gutkowska-Ociepa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Wróblewska Olga (2018), Pustkowiak: „W życiu jestem bardzo miła, w pisaniu bardzo niemiła”, „Krytyka Polityczna”, 8 czerwca, [https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/pustkowiak-w-zyciu-jestem-bardzo-mila-w-pisaniu-bardzo-niemila](https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/pustkowiak-w-zyciu-jestem-bardzo-mila-w-pisaniu-bardzo-niemila) [dostęp: 30.08.2025].

