Grandmotherness? Grandmothers as Heroines in Polish Women’s Prose After 2010

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2022/65.2/7

Keywords:

grandmothers, novels, short stories, herstory, literature after 2010

Abstract

The text was conceived as a review, combined with an analysis and interpretation, of texts written by Polish women authors after 2010, especially novels and short story collections in which the grandmother is an important character. Women authors from the 1970s and 1980s, who in creating various herstories, make the eldest women in the family the disposers of narratives, responsible for building specific bridges between the past and the present, as well as the guardians of memory and guides through the labyrinth of interpersonal relations. The numerous representations of grandmothers in post-2010 literature is directly related to the ‘family turn’ in domestic prose announced over a decade ago, as well as to the transforma­tions within women’s literature, in which the mother-daughter relationship is being replaced by a granddaughter (rarely grandson) — grandmother relationship. Granddaughters become narrators, through them the grandmothers’ stories taking verbal shape. The established bond enables the creation of alternative versions of herstories in which grandmothers, as delegates of the past, teach granddaughters in the present how to cope with the future. “The grandmo­therly turn”, however, marks above all the emergence of the figure of the Polish grandmother, enabling granddaughters to speak about themselves (and them also) in their own voice.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Anna Pekaniec, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Katedra Krytyki Współczesnej, Poland

Literaturoznawczyni pracująca jako adiunktka z habilitacją w Katedrze Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowniczka Pracowni Badań Biografii i Autobiografii (tamże), członkini Ośrodka Badań Literatury Dziecięcej i Młodzie­żowej (tamże). Autorka dwóch monografii: Czy w tej autobiografii jest kobieta? Kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej (Kraków 2013), Autobiografki. Szkice o literaturze dokumentu osobistego kobiet (Kraków 2020) oraz licznych artykułów publikowanych w punktowanych czasopismach naukowych, np. w „Pamiętniku Literackim”, „Wielogłosie”, „Ruchu Literackim”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Er(r)go”, oraz wielu tekstów w monografiach zbiorowych. Naukowo interesuje się autobiografistyką i epistolografią kobiet, prozą kobiet od XIX do XXI wieku, literaturą przedziału 1890–1939 oraz pisaną po 1989 roku, feministyczną krytyką literacką, historią krytyki literackiej.

References

Boryczka Małgorzata (2021), O perspektywach rozwoju małych miasteczek, Nisza, Warszawa.

Bator Joanna (2020), Gorzko, gorzko, Znak, Kraków.

Bunda Martyna (2017), Nieczułość, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Ciarkowska Anna (2018), Pestki, Wydawnictwo Otwarte, Kraków.

Cieplak Anna (2021), Rozpływaj się, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Cieślik Anna, Zubik Agnieszka, Bańczarowska Marta, „Starość” w narracjach kobiet w drugiej połowie życia [w:] Starsze kobiety w społeczeństwie, red. E. Zierkiewicz, przy współudz. A. Łysak, Wydawnictwo MarMar, Marian Kaczorowski, Wrocław.

Cixous Hélène (2001), Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska [w:] Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie — antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Chutnik Sylwia (2012), Cwaniary, il. M. Zabłocka, Świat Książki, Warszawa.

Czapliński Przemysław (2009), Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Dehnel Jacek (2007), Lala, wyd. II, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Dragun Gabriela (2005), Ta, która wie. Motyw starej kobiety-wiedźmy we współczesnej prozie [w:] Starsze kobiety w społeczeństwie, red. E. Zierkiewicz, przy współudziale A. Łysak, Wydawnictwo MarMar, Marian Kaczorowski, Wrocław.

Gajewska Agnieszka (2008), Hasło: feminizm, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Hałas Salcia (2019), Potop, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Honek Urszula (2022), Białe noce, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.

Horodecka Dominika (2020), Wdech i wydech, Warstwy, Wrocław.

Iwasiów Inga (2013), Granice. Polityczność prozy i dyskursu kobiet po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.

Jarzębski Jerzy (2020), Prozatorskie debiuty w trzydziestoleciu [w:] Po transformacji? Literackie idiomy zjawisk i procesów rzeczywistości III Rzeczypospolitej, red. H. Gosk, Ł. Pawłowski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Jelonek Agnieszka (2020), Koniec świata, umyj okna, Wydawnictwo Cyranka, Warszawa.

Jóźwik Paulina (2019), Strupki, Znak Literanova, Kraków.

Kępa Ewa (2005), Klimakterium a kulturowa tożsamość kobiet [w:] Starsze kobiety w społeczeństwie, red. E. Zierkiewicz, przy współudziale A. Łysak, Wydawnictwo MarMar, Marian Kaczorowski, Wrocław.

Lech Joanna (2016), Sztuczki, Nisza, Warszawa.

Mrozik Agnieszka (2012), Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Nałkowska Zofia (1990), Utwory dramatyczne, Czytelnik, Warszawa.

Papużanka Zośka (2021), Kąkol, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa.

Pekaniec Anna (2014), Rodzina w polskiej powieści po 1989 (rekonesans), „Nowa Dekada Krakowska” nr 1–2.

Słowik Dominika (2019), Zimowla, Znak, Kraków.

Solnit Rebecca (2017), Mężczyźni objaśniają mi świat, przeł. A. Dzierzgowska, Wydawnictwo Karakter, Kraków.

Walczewska Sławomira (1999), Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, eFKa, Kraków.

Zatora Anna (2017), Saga rodzinna — próba uporządkowania i konceptualizacji gatunku, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” nr 2.

Zielińska Aleksandra (2017), Kijanki i kretowiska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Zielińska Aleksandra (2019), Sorge, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Downloads

Published

2022-10-27

How to Cite

Pekaniec, A. (2022). Grandmotherness? Grandmothers as Heroines in Polish Women’s Prose After 2010. Zagadnienia Rodzajów Literackich The Problems of Literary Genres, 65(2), 121–133. https://doi.org/10.26485/ZRL/2022/65.2/7