Around Origin Zawisza Czarny [Zawisza The Black] by Juliusz Słowacki’s Based on Correspondence Poet and his Friends
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.3/5Keywords:
Juliusz Słowacki, Zawisza the Black, drama, origin, letters, Zawisza CzarnyAbstract
Juliusz Słowacki’s drama Zawisza Czarny [Zawisza the Black] is one of the poet’s least described and analysed works. This drama is one of the last literary texts of the poet (next to Samuel Zborowski from 1845), written in 1844–1845. The researchers included it in the socalled “Mystical period” of the work of the poet. It seems that it is still worth asking about the genesis of a literary work, as it is, after all, an immanent part of the history of literature. The article outlines the hypothetical provenance of drama Zawisza Czarny, with particular attention to the biographical context. As the basis for conclusions and assumptions the selected correspondence of the poet to his mother, Salomea Bécu and his friend Joanna Bobrowa. Letters of Zygmunt Krasiński in which he mentioned Słowacki at the time when he was probably working on Zawisza Czarny and later, when writing was completed. The research problems discussed in the text concern: the possible causes of the work, the conditions in which the drama was created, the potential inspiration of the bard and the reconstruction of the biographical context. Considering the work in question in terms of biography is only an interpretative proposal, a set of conjectures and possible references.
References
Barthes Roland (1999), Śmierć autora, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie”, nr 1/2.
Bąk Magdalena (2013), Tworczy lęk Słowackiego. Antagonizm wieszczow po latach, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Bereś Witold (2021), Pilchu. Na rogu Wiślnej i Hożej, Wielka Litera, Warszawa.
Budzyński Michał (1880), Wspomnienia z mojego życia, t. 1, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań.
Burzak-Janik Małgorzata (2013), „Kaszmirowa kamizelka” kontra „zagonowa kapota”, czyli autoportret dandysa w listach Słowackiego [w:] Piękno Juliusza Słowackiego, t. II, Universum, red. Ławski J., Kowalski G., Zabielski Ł., Książnica Podlaska im. Ł. Górnickiego w Białymstoku, Białystok.
Bychowski Gustaw (2002), Słowacki i jego dusza. Studium psychoanalityczne, oprac. Danek D., Universitas, Kraków.
Całek Anita (2019), Nowa teoria listu, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Cierechowicz Aneta (2018), Miecz czy sztylet — gra z topiką rycerską w utworach baśniowo historycznych Juliusza Słowackiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Cieśla Maria (1979), Mityczna struktura wyobraźni Słowackiego, Wydawnictwo Zakładu Narodowego
im. Ossolińskich, Wrocław.
Cymbrykiewicz Joanna (2019), Biografia jako pretekst. Modele wspołczesnych duńskich biofikcji,
Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu, Poznań.
Dąbrowska Danuta (2012), Autokreacje Juliusza Słowackiego w listach do matki [w:] Metaliterackie
listowania. List jako dokument świadomości literackiej pisarza, red. Sikora I., Czajkowska A., Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa.
Danek Danuta (1981), Dzieło literackie a umysł (rozszerzony tekst wypowiedzi na sympozjum) [w:] Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje. Sympozjum, Warszawa, 10–11 grudnia 1979, red. Janion M., Żmigrodzka M., PIW, Warszawa.
Dybizbański Marek (2019), „Zawisza Czarny” Juliusza Słowackiego — dramat w rozsypce, „Bibliotekarz Podlaski”, nr 3.
Fiała Edward (2008), Trzy paradygmaty psychoanalitycznej interpretacji dzieła literackiego, „Facta Simonidis”, nr 1.
Freud Sigmund (2009), Sztuki plastyczne i literatura, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Grabowski Tadeusz (1926), Juliusz Słowacki. Jego życie i dzieła na tle epoki, t. 2, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Spółki, Poznań.
Hoesick Ferdynand (1895), O Słowackim, Krasińskim i Mickiewiczu. Studia historyczno-literackie, Gebethner i Spółka, Kraków.
Iwasiów Inga (2021), Wiśniowy sad, najdzi staw. Debiut Zyty Oryszyn [w:] Oryszyn Z., Najada, Wydawnictwo Drzazgi, Czersk.
Janion Maria (1981), Tekst dzieła mistycznego [w:] Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje. Sympozjum, Warszawa, 10–11 grudnia 1979, red. Janion M., Żmigrodzka M., PIW, Warszawa.
Janion Maria (2003), Żyjąc tracimy życie. Niepokojące tematy egzystencji, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Kalendarz życia i tworczości Juliusza Słowackiego (1960), oprac. Sawrymowicz E. przy współ. Makowskiego S. i Sudolskiego Z., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Kleiner Juliusz (1954), „Zawisza Czarny” Słowackiego. Ustalenie układu dzieła, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Kleiner Juliusz (1999), Juliusz Słowacki. Dzieje tworczości, t. 4, Poeta mistyk, oprac. Starnawski J., Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Kotliński Andrzej (2000), Mistrz „czerwonego rymu”. Słowacki, IBL, Warszawa.
Kowalczykowa Alina (1994), Słowacki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kowalska Anna (1958), Nimfa, PIW, Warszawa.
Krasiński Zygmunt (1885), Listy Zygmunta Krasińskiego do Stanisława Małachowskiego, Drukarnia Czasu (Gebethner i Spółka), Kraków.
Krasiński Zygmunt (1975), Listy do Delfiny Potockiej, t. 3, oprac. Sudolski Z., PIW, Warszawa.
Krasiński Zygmunt (1988), Listy do Augusta Cieszkowskiego, Edwarda Jaroszyńskiego, Bronisława Trentowskiego, t. 1, oprac. Sudolski Z., PIW, Warszawa.
Kuziak Michał (2001), Fragmenty o Słowackim, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk.
Libera Leszek (2007), Zraniona iluzja. O „Balladynie” Juliusza Słowackiego i „Kocie w butach” Ludwiga Tiecka, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Libera Leszek (2017), Dzieci Słowackiego i inne szkice romantyczne, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Lubański Marek (2013), „Fascynujące rozdarcie zasłon psychicznych”, czyli Słowacki w świetle psychoanalizy [w:] Piękno Juliusza Słowackiego, t. II, Universum, red. Ławski J., Kowalski G., Zabielski Ł., Książnica Podlaska im. Ł. Górnickiego w Białymstoku, Białystok.
Lyszczyna Jacek (2014), Stanisław Ropelewski — krytyk zapomniany? [w:] Ropelewski S., Pisma krytyczne, oprac. Lyszczyna J., Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Łubieniewska Ewa (1998), Upiorny Anioł. Wokoł osobowości Juliusza Słowackiego, Universitas, Kraków.
Łubieniewska Ewa (2005), Słowacki i jego dusza, „Teksty Drugie”, nr 1/2.
Łubieniewska Ewa (2012), Szekspirowskie perwersje „a la polonaise” [w:] Szekspir wśrod znakow kultury polskiej, red. Łubieniewska E., Latawiec K., Waligóra J., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Maciejewski Jarosław (1961), „Kordian”. Dramatyczna trylogia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Markuszewska Agnieszka (2017), Poetyckie światy romantykow. O młodzieńczej korespondencji Zygmunta Krasińskiego i Henryka Reeve’a, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Niemojewska-Gruszczyńska Zofia (1935), Walka szatana z Bogiem w polskim dramacie romantycznym, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Spółki, Kraków.
Nowakowska Katarzyna (2006), Hermann Hesse w poszukiwaniu własnej tożsamości. Bohaterowie literaccy jako transformacje ich autora, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław.
Pigoń Stanisław (1961), Słowackiego jeden czy dwa dramaty o Zawiszy Czarnym?, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Rawski Jakub (2021), „Zawisza Czarny” — niedokończony dramat Juliusza Słowackiego. Studium monograficzne, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Głogowie, Głogów.
Rymkiewicz Jarosław Marek (1981), Poetyckie „ja” tekstow mistycznych [w:] Słowacki mistyczny.
Propozycje i dyskusje. Sympozjum, Warszawa, 10–11 grudnia 1979, red. Janion M., Żmigrodzka M., PIW, Warszawa.
Rymkiewicz Jarosław Marek (2012), Głowa owinięta koszulą, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Rymkiewicz Jarosław Marek (2014), Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Siek Stanisław (1970), Osobowość Słowackiego na podstawie psychologicznej analizy jego utworow
dramatycznych, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa.
Sikora Agata (2018), Nostalgia za przyszłością: życie jako opowieść w listach Juliusza Słowackiego do matki, „Teksty Drugie”, nr 6.
Skuczyński Janusz (1993), Odmiany form dramatycznych w okresie romantyzmu. Słowacki — Mickiewicz — Krasiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Słowacki Juliusz (1949), Dzieła, red. Krzyżanowski J., t. XII, Listy do krewnych, przyjacioł i znajomych (1820–1849), oprac. Pelc J., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1952a), Dzieła, red. Krzyżanowski J., t. XI, cz. I, Pisma prozą, oprac. Floryan W., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1952b), Dzieła, red. Krzyżanowski J., t. XIII, Listy do matki, oprac. Krzyżanowska Z., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1961), Dzieła wszystkie, t. XII, cz. 2, red. Kleiner J., przy współpracy Floryana W., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1976), Balladyna, oprac. Inglot M., BN I 51, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (1983), Dzieła wybrane, red. Krzyżanowski J., t. 4, Dramaty, oprac. Bokszczanin M., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
Słowacki Juliusz (2019), Ułamki, wybór i wstęp Wiedemann A., PIW, Warszawa.
Sobolewski Tadeusz (2012), Człowiek Miron, Znak, Kraków.
Stanisz Marek (2007), Przedmowy romantykow. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków.
Sudolski Zbigniew (1988), Juliusz Słowacki jako epistolograf — od apologii do kryzysu romantycznej epistolomanii [w:] Dziewiętnastowieczność. Z poetyk polskich i rosyjskich XIX wieku, red. Czaplejewicz E., Grajewski W., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław.
„Teksty Drugie” (2019), nr 1: Biografie.
Troszyński Marek (2014), Słowacki. Poza kanonem, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Zieliński Jan (2000), SzatAnioł. Powikłane życie Juliusza Słowackiego, Świat Książki, Warszawa.
Ziemba Kwiryna (2006), Wyobraźnia a biografia. Młody Słowacki i ciągi dalsze, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
