O wyborach do Sejmu Śląskiego w autonomicznym województwie śląskim – zagadnienia wybrane
DOI:
https://doi.org/10.26485/SW/2025/39/4Słowa kluczowe:
ordynacja do Sejmu Śląskiego, autonomia województwa śląskiego, Sejm Śląski, wybory do Sejmu śląskiego, prawa wyborcze na ŚląskuAbstrakt
Studia nad prawem wyborczym do Sejmu Śląskiego autonomicznego województwa śląskiego w kontekście nauk prawnych pozostają problematyką badawczą, która w dotychczasowym piśmiennictwie nie jest ujęta wyczerpująco. W opracowaniu autor podjął próbę przeglądu stanu prawnego zasad elekcji do tego organu za lata 1922–1939, a więc w całym okresie faktycznego funkcjonowania autonomicznego województwa śląskiego. W pierwszej części artykułu przedstawił ramy prawne działalności Sejmu Śląskiego, przyjmując za podstawę analizy przepisy Ustawy Konstytucyjnej z dnia 15 lipca 1920 r. zawierającej statut organiczny Województwa Śląskiego. Ponadto dokonał rysu głównych kompetencji izby, uprawnień, obowiązków oraz kadencyjności. Jednym z najistotniejszych poruszonych zagadnień jest brak realizacji obowiązku uchwalenia przez Sejm I kadencji ustawy o wewnętrznym ustroju województwa śląskiego, która miała zawierać przepisy o ordynacji wyborczej do tego organu. Dalej przedstawiono system prawa wyborczego odrębnie dla każdej z czterech kadencji Sejmu Śląskiego. Każdy z podanych fragmentów zawiera rozwiązania ustawodawcy w przedmiocie: (1) czynnego i biernego prawa wyborczego, (2) określenia i powoływania podmiotów zobowiązanych do przeprowadzenia wyborów, (3) zasad przeliczania głosów, (4) zatwierdzania wyników wyborów oraz (5) legitymacji do oprotestowania wyników elekcji. Oprócz analizy stanu prawnego zasad wyboru Sejmu Śląskiego omówiona została także kwestia unifikacji ustawodawstwa śląskiego z krajowym w odniesieniu do prawa wyborczego oraz próba rozważenia zasadności realizacji tej unifikacji.
Bibliografia
Ciągwa Józef. 1979. Wpływ centralnych organów Drugiej Rzeczypospolitej na ustawodawstwo śląskie w latach 1922–1939. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego. 1922. nr 21.
Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego. 1930. nr 22.
Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego. 1931. dodatek do nr 2.
Janicki Stanisław. 1926. Województwo Śląskie w ramach autonomii za czas 1923–1926. Katowice: Spółka Wydawnicza „Polonia”.
Kokot Józef. 1939. Zakres działania województwa śląskiego jako jednostki samorządu terytorialnego. Katowice: Skład Główny: Nasza Księgarnia.
Łakomy Ludwik. 1936. Plebiscyt Górnośląski 1921 – 20 III – 1936. Katowice: Drukarnia „Merkur”.
Malec-Masnyk Bożena. 1991. Plebiscyt na Górnym Śląsku. Opole: Instytut Śląski.
Marcoń Witold. 2007. Unifikacja województwa śląskiego z II Rzecząpospolitą. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Marcoń Witold. 2009. Autonomia Śląska 1922–1939 (wybrane zagadnienia). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Materiały do Ustawy Konstytucyjnej z dnia 15 lipca 1920 r. 1932.
Miesięcznik Statystyczny GUS, 1922, t. 5, nr 12.
Pabisz Jerzy. 1966. „Wyniki wyborów parlamentarnych (do Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz do Sejmu Śląskiego) na terenie województwa śląskiego w latach 1919–1939”. Studia i Materiały z Dziejów Śląska 7 (red. A. Galos, K. Popiołek): 385–456.
Rechowicz Henryk. 1971. Sejm Śląski 1922–1939, wyd. 2. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Żarnowski Janusz 1984. Wybory parlamentarne i tragedia grudniowa 1922 r. W: Historia Polski. Warszawa: PWN.
Ustawa Konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego (Dz.U. RP 1920 nr 73 poz. 497).
Ustawa konstytucyjna z dnia 8 marca 1921 r. dotycząca uzupełnienia Ustawy Konstytucyjnej z dnia 15 lipca 1920 r. zawierającej statut organiczny Województwa Śląskiego (Dz.U. RP 1921 nr 26 poz. 146).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. RP 1935 nr 30 poz. 227).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 6 maja 1945 r. o zniesieniu statutu organicznego województwa śląskiego (Dz.U. 1945 nr 17 poz. 92).
Ustawa z dnia 22 marca 1929 r. w sprawie ordynacji wyborczej do Sejmu Śląskiego (Dz.U. RP 1930 nr 12 poz. 87).
Ustawa z dnia 8 lipca 1935 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz.U. RP 1935 nr 47 poz. 319).
Dekret z dnia 28 listopada 1918 r. o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. Pr.P.P. 1918 nr 18 poz. 46).
Dekret z dnia 9 grudnia 1918 r. o przedłużeniu niektórych terminów prekluzyjnych przy wyborach do Sejmu (Dz. Pr.P.P. 1918 nr 20 poz. 63).
Dekret z dnia 26 grudnia 1918 r. o zmianach w ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. Pr.P.P. 1918 nr 21 poz. 74).
Dekret o zarządzeniu wyborów do Sejmu Śląskiego z dnia 29 lipca 1922 r. (Dz.U. RP 1922 nr 59 poz. 529).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 1920 r. w przedmiocie wprowadzenia w życie Wojskowego Kodeksu Karnego (Dz.U. RP 1920 nr 59 poz. 369).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 lipca 1922 r. w przedmiocie ordynacji wyborczej do Sejmu Śląskiego (Dz.U. RP 1922 nr 59 poz. 527 i 528; Dz.Urz. Śl. 1922 nr 11 poz. 40).
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie rozwiązania Sejmu Śląskiego (M.P. 1929 nr 36 poz. 70).
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 lutego 1930 r. o zarządzeniu wyborów do Sejmu Śląskiego (Dz.U. RP 1930 nr 17 poz. 130).
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 25 września 1930 r. w sprawie rozwiązania Sejmu Śląskiego (M.P. 1930 nr 223 poz. 304).
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 26 września 1930 r. o zarządzeniu wyborów do Sejmu Śląskiego (Dz.U. 1930 nr 67 poz. 531).
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1935 r. o wyborach do Sejmu (Dz.U. 1935 nr 49 poz. 327).
