Referendum w Peru: doktryna i regulacja prawna

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie instytucji głosowania ludowego uregulowanej – w istocie po raz pierwszy – w obowiązującej Konstytucji Peru z 1993 r. Referendum jest wzmiankowane w tekście ustawy zasadniczej w kilku miejscach, w co najmniej czterech znaczeniach, tj. jako: podstawowe prawo obywateli do decydowania w sprawach politycznych; środek, za pomocą którego obywatele mogą urzeczywistniać swój udział w życiu publicznym, gdy poddawane są pod głosowanie ludowe określone sprawy; mechanizm, za pośrednictwem którego obywatele są wezwani do zajęcia stanowiska w sprawach decentralizacji państwa, tworzenia regionów, nowego podziału administracyjnego kraju; warunek prawny przeprowadzenia zmiany ustawy zasadniczej Peru w ramach jednej z konstytucyjnych procedur przewidzianych w tym celu. Autor dochodzi do wniosku, że omawiane regulacje, przekazane do szczegółowego uregulowania na szczeblu ustawy zostały zawieszone w próżni, bez możliwości ich praktycznej realizacji w praktyce. Wydane na tej podstawie przepisy ustawowe nie wprowadziły realnego i skutecznego prawa obywatelskiego do wnioskowania przeprowadzenia referendum, tzn. do zatwierdzenia lub odrzucenia w głosowaniu powszechnym projektu normy o mocy ustawowej w okresie między jego uchwaleniem a ogłoszeniem przez prezydenta republiki. Z drugiej strony, nie można poddać pod głosowanie ludowe obowiązujących już ustaw, ponieważ art. 103 Konstytucji zezwala jedynie na uchylenie ustawy przez inną ustawę lub na pozbawienie jej obowiązywania na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Niedawno uchwalona ustawa nr 31399 z dnia 1 stycznia 2022 r. oraz uznanie jej przez Trybunał Konstytucyjny za zgodną z Konstytucją definitywnie paraliżowało badaną instytucję demokracji bezpośredniej.