Proces cyfryzacji podatku VAT w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2020/115/15Słowa kluczowe:
Jednolity Plik Kontrolny, mechanizm podzielonej płatności, podatek VAT, cy¬fryzacja, luka VAT, oszustwa podatkoweAbstrakt
Przedmiot badań: W celu zapobiegania wyłudzaniu podatku VAT podejmowane są szeregi działań zmierzających do zbudowania skutecznego systemu kontroli i zarządzania w zakresie podatku od towarów i usług. W celu uszczelnienia systemu podatkowego w Polsce Ministerstwo Finansów przenosi rozliczenia podatków do świata wirtualnego. Nastąpił proces zmiany sposobu komunikacji z podatnikiem, przechodząc z osobistego, tradycyjnego kontaktu do przeprowadzania czynności związanych z podatkami przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. W polskiej literaturze podmiotu nie rozważano wcześniej istoty cyfryzacji podatków i wpływu tego procesu na budżet państwa i podatników.1
Cel badawczy: Celem rozważań prowadzonych w artykule jest analiza procesu cyfryzacji podatków w Polsce. Autorzy przedstawili jego istotę i dokonali oceny z trzech punktów widzenia: konstrukcji przepisów podatkowych, wpływu na budżet państwa oraz polskich podatników. Dyskurs prowadzony jest w powiązaniu z prezentacją roli procesu cyfryzacji w walce z oszustwami podatkowymi oraz wpływem tego procesu na funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Metoda badawcza: Badania oparto na kwerendzie literatury z zakresu opodatkowania podatkiem VAT. W opracowaniu zaprezentowano wyniki analizy treści aktów prawnych. Dokonano ponadto prezentacji i interpretacji danych agregowanych na temat wielkości luki podatkowej w Polsce w latach 2010–2017. Zmniejszenie luki podatkowej powiązano z procesem cyfryzacji podatków.
Wyniki: Digitalizacja podatków przysparza nowych obowiązków, ale także usprawnia walkę z oszustwami podatkowymi oraz ogranicza lukę podatkową. Rozwiązania mające na celu ograniczenie luki podatkowej budzą pewne kontrowersje wśród przedsiębiorców i w analizach nad efektywnością rozwiązań powinno się uwzględnić przede wszystkim ich wpływ na działalność, kondycję oraz płynność finansową przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa stoją przed wyzwaniem ciągłego dopasowywania się do zmian, które są wprowadzane w celu ograniczenia oszustw podatkowych oraz łatwiejszego kontrolowania dokonywanych transakcji przez polskich podatników.
Liczba pobrań
Bibliografia
Ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r., poz. 1649.
Bartosiewicz A., Split payment – podzielona płatność. Pytania i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Bielawska A., Pauch D., Jednolity plik kontrolny jako sposób przekazywania informacji podatkowej, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2016/282, Katowice, s. 17–25.
Deloitte, Analysis of the impact of the split payment mechanism as an alternative VAT collection method. 2017.
Deloitte, Od ścieżki do autostrady: Droga do digitalizacji podatków, Październik 2018.
Deloitte, Technologia Blockchain i jej potencjał w podatkach, Warszawa 2017.
Fijałkowska J., Jednolity Plik Kontrolny – elektroniczne raportowanie a uszczelnianie systemu VAT, Studia i Prace, Kolegium Zarządzania i Finansów, Zeszyt Naukowy 2018/158, Warszawa 2017, s. 9–31.
GrantThornton, Najistotniejsze zmiany w podatkach na 2016 rok.
Gryziak B., Mechanizm podzielonej płatności (split payment) jako narzędzie przeciwdziałania oszustwom podatkowym w zakresie VAT – podsumowanie pierwszego roku funkcjonowania Polsce na tle doświadczeń europejskich, Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych 2019/8, s. 8–14. ¬
Kanar A., Thackray M., Poland. Revenue Administraction Gap Analysis Program – The Value- Added Tax Gap, Technical Assistance report, International Monetary Fund, IMF Country Report No. 18/357, Washington 2018.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomicz¬no-Społecznego z dnia 7 kwietnia 2016 roku, dotyczący planu działania w sprawie VAT, W kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT – czas na decyzje, COM (2016) 148, wersja ostateczna.
Kowal A., Split payment mechanism in the economy of small and medium-sized enterprises, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie 2019/44/4, Tar¬nów, s. 39–51.
Kozub-Skalska S., Mechanizm odwrotnego obciążenia w VAT jako nieefektywne narzędzie w zmniejszaniu luki podatkowej w VAT, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2016, s. 92–106.
KPMG, Mandatory split payment mechanism from 1st November 2019, 2019.
Majerowski S., Niedobór VAT w liczbach, w: D. Prokop (red.), Mechanizm podzielonej płatności, split payment, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Mazur T., Bach D., Juźwik A., Czechowicz I., Bieńkowska J., Raport na temat wielkości luki podatkowej w podatku VAT w Polsce w latach 2004–2017, Ministerstwo Finansów 2019/3, Warszawa.
NIK, Nadzór Ministra Finansów nad poborem podatku od towarów i usług, Lata 2007–2018 (III kwartał), Warszawa 2019.
NIK, Przeciwdziałania wyłudzeniom podatku VAT, KBF.430.003.2018, Nr ewid. 23/2018/P/17/013/ KBF, Warszawa 2018.
NIK, Przeciwdziałanie wprowadzaniu do obrotu gospodarczego faktur dokumentujących czynności fikcyjne, KBF.410.007.00.2015, Nr ewid. 24/2016/P/15/011/KBF, Warszawa 2016.
NIK, Wykorzystanie Jednolitego Pliku Kontrolnego w postępowaniach i kontrolach podatkowych, od lipca 2016 r. do 30 czerwca 2018 r., Warszawa 2019.
NIK, Zwalczanie oszustw w podatku od towarów i usług KBF-4101-07-00/2013, Nr ewid. 17/2014/P/13/042/KBF, Warszawa 2014.
Polski Instytut Ekonomiczny, Krótka historia VAT w Polsce, Warszawa 2019.
Polski Instytut Ekonomiczny, Zmniejszenie luki VAT w Polsce w latach 2016–2017. Przyczyny – środki – dalsze perspektywy, Warszawa 2018.
PWC Polska, Split payment Raport PWC, 2015.
Szczypińska A., Luka VAT w UE, MF Working Paper Series 2018/28, Warszawa 2018.
Szlęzak-Matusewicz J., Odwrotne obciążenie VAT jako mechanizm przeciwdziałający oszustwom podatkowym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 864, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia 2015/76/1, Szczecin, , http://dx.doi.org/10.18276/frfu.2015.76/1-23s. 265–275.
Tomaszewska M., Zawadzka D., Uchylanie się od opodatkowania podatkiem od towarów i usług – identyfikacja przyczyn zjawiska w Polsce oraz określenie skutków jego występowania, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia 2017/3 (87)/2, Szczecin, http://dx.doi. org/10.18276/frfu.2017.87/2-04, s. 41–51.
https://stat.gov.pl/; stan na 14.04.2020 r.
https://www.akademiamddp.pl/utrata-skonta-w-split-payment/; stan na 4.02.2020 r.
https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/nadchodzi-saft-taxcube.html; stan na 27.01.2020 r.
https://www.gov.pl/web/finanse/kiedy-oszusci-podatkowi-traca-przecietny-polak-zyskuje-gazeta -polska-codziennie-24-czerwca-2019-r; stan na 14.04.2020 r.
https://www.gov.pl/web/finanse/wykonanie-budzetu-panstwa; stan na 14.04.2020 r.
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/jednolity-plik-kontrolny-czyli-jak-radzimy-sobie-z-nowymi-obowiazkami.html; stan na 13.01.2020 r.
https://www.podatki.gov.pl/jednolity-plik-kontrolny/zmiany-w-prawie/podpisano-rozporzadzenie-ws-nowego-jpk-vat/; stan na 14.01.2020 r.
https://www.podatki.gov.pl/jednolity-plik-kontrolny/jpk-vat-z-deklaracja/; stan na 11.02.2020 r.
https://www.podatki.gov.pl/vat/bezpieczna-transakcja/wyludzenia/; stan na 11.02.2020 r.
https://www.sage.com/pl-pl/blog/7-korzysci-dla-przedsiebiorcow-z-jpk/; stan na 5.02.2020 r.
www.pwc.pl/pl/artykuly/nowosci-podatkowe/2019/2019-01-28-obowiazkowy-splitpayment. html; stan na 14.01.2020 r.