Izby przemysłowo-handlowe w Niemczech Wschodnich w latach 1945–1953
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2024/133/5Słowa kluczowe:
instytucja otoczenia biznesu, Kammer für Außenhandel, komunizm, Sowiecka Administracja Wojskowa w Niemczech, stalinizm.Abstrakt
Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest sytuacja i działalność izb przemysłowo-handlowych w radzieckiej strefie okupacyjnej w Niemczech oraz Niemieckiej Republice Demokratycznej w okresie stalinizmu.
Cel badawczy: Celem badawczym jest pozyskanie nowej wiedzy na temat sytuacji i zakresu działań instytucji otoczenia biznesu w państwach socjalistycznych Europy Środkowo-Wschodniej w okresie po II wojnie światowej. Wyniki analizy ułatwią w przyszłości prowadzenie badań porównawczych i syntetycznych.
Metoda badawcza: W artykule zastosowano metodę analizy źródeł pierwotnych i wtórnych. Źródłami pierwotnymi są źródła normatywne i archiwalne, zgromadzone w szczególności w Archiwum Państwowym w Lipsku, które do tej pory nie były wykorzystywane w obiegu naukowym, a zachowały się w dużym stopniu kompletności i dobrym stanie fizycznym. Źródłami wtórnymi są publikacje naukowe i popularnonaukowe. Dokonano więc egzemplifikacji badań, dokonując analizy sytuacji i działalności izb przemysłowo-handlowych landu Saksonia, a potem trzech okręgów Niemieckiej Republiki Demokratycznej, tj.: Chemnitz (Karl-Marx-Stadt), Drezno i Lipsk. Wybrano lata 1945–1953, tj. czas stalinizmu, jako istotne dla adaptacji sowieckiego wzorca instytucji otoczenia biznesu w państwach Europy Środkowej i Wschodniej zależnych politycznie od Związku Sowieckiego. Tym bardziej zatem omówiono, celem wprowadzenia czytelnika w tematykę, przemiany polityczne Niemiec Wschodnich po – literacko rzecz ujmując – Stunde Null.
Wyniki: Materiały izb przemysłowo-handlowych z terenów Saksonii z lat 1945–1953 obrazują sposób funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu w europejskim państwie totalitarnym modelu sowieckiego, tj. demokracji ludowej, po II wojnie światowej w Europie Środkowo-Wschodniej. W przypadku wschodnio-niemieckich izb przemysłowo-handlowych recypowano sowiecki wzorzec izb handlowych (Торгово-промышленная палата СССР) i wykazywały one podobieństwo do instytucji otoczenia biznesu, które komuniści utrzymali w Czechosłowacji i Polsce.
Liczba pobrań
Bibliografia
Arendt H., The origins of totalitarianism, Part 2: Imperialism, Houghton Mifflin Harcourt, New York 1968.
Bandarzewski A., Samorząd gospodarczy w prawie polskim. Studium prawne, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2014.
Flade F., Kamosiński S., ‘Kapitalisten’ and ‘Prywaciarze’. A Comparison of Nationalisation Campaigns in the GDR and Poland, Studia Historiae Oeconomicae 2021/1, s. 163–188.
Foitzik J., Die Sowjetische Militäradministration in Deutschland, w: W. Röder (red.), Inventar der Befehle des Obersten Chefs der Sowjetischen Militäradministration in Deutschland (SMAD) 1945–1949, De Gruyter, München 1995, s. 7–57.
Grunwald A., IG Örtliche Wirtschaft DY 47 1954–1958, Bundesarchiv, Berlin 2001.
Hahn P.-M., Geiseler U., Einhundert Jahre im Dienst der Wirtschaft: die Industrie- und Handelskammer Potsdam von 1898 bis 1998, Industrie- und Handelskammer Potsdam, Potsdam 1998.
Hertz T., Die Industrie- und Handelskammer zu Berlin. Ein Beitrag zur Wirtschaftsgeschichte Berlins, De Gruyter, Berlin 2008.
Kahn D., Die Steuerung der Wirtschaft durch Recht im nationalsozialistischen Deutschland. Das Beispiel der Reichsgruppe Industrie, Klostermann, Frankfurt am Main 2006.
Klafkowski A., Zagadnienie tzw. końca wojny z Niemcami (Przyczynek do studiów nad łamaniem umowy poczdamskiej przez państwa zachodnie), Przegląd Zachodni 1950/9–10, s. 308–336.
Kmieciak R., Antkowiak P., Walkowiak K., Samorząd gospodarczy i zawodowy w systemie politycznym Polski, Elipsa, Warszawa 2012.
Marciniak P., Sektorowy model samorządu gospodarczego. Założenia i perspektywa wprowadzenia w Polsce, C.H. Beck, Warszawa 2023.
Matheis F., Hanseaten im «Osteinsatz». Hamburger und Bremer Handelsfirmen im Generalgouvernement 1939–1945, Wallstein Verlag, Göttingen 2024.
Müller J., Die Wiederbegründung der Industrie- und Handelskammern in Ostdeutschland im Prozess der Wiedervereinigung, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2017.
Rothe K.-M., Die IHK zu Schwerin nach der Wende in der DDR: Ein Überblick über die Entwicklung der IHK von 1990 bis 2002, w: Zum merklichen Vorteil des Publici… Aus der Geschichte der Industrie- und Handelskammern Neubrandenburg, Rostock und Schwerin. Chronik zur Geschichte der Industrie- und Handelskammern in Mecklenburg-Vorpommern
aus Anlass des 100 jährigen Gründungsjubiläums 1903–2003, Redieck und Schade, Rostock 2003, s. 289–312.
Sartor L., Zur Geschichte der Industrie- und Handelskammer Sachsen 1946–1953, Sächsisches Archivblatt 2013/2, s. 9–10.
Sattler F., Die Industrie- und Handelskammer Brandenburg 1945–1953. Systemkonkurrenz als raison d‘être, w: M. Lemke (red.), Schaufenster der Systemkonkurrenz. Die Region Berlin-Brandenburg im Kalten Krieg, Böhlau Verlag, Köln 2006, s. 185–206.
SBZ von A–Z, Ein Taschen- und Nachschlagebuch über die Sowjetische Besatzungszone Deutschlands, Deutscher Bundes-Verlag, Bonn 1953.
Seela R., Industriekammer und Handelskammer Ostthüringen zu Gera, Druckhaus Gera GmbH, Gera 1999.
Walicki A., Marksizm i „skok do królestwa wolności”, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 1993/2, s. 5–24.
Will M., Selbstverwaltung der Wirtschaft. Recht und Geschichte der Selbstverwaltung in den Industrie- und Handelskammern, Handwerksinnungen, Kreishandwerkerschaften, Handwerkskammern und Landwirtschaftskammern, Mohr Siebeck, Tübingen 2010.
Wykrętowicz S., Samorząd jako wyraz demokracji obywatelskiej, w: S. Wykrętowicz (red.), Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 2012, s. 13–92.
Befehl Nr. 1. Über die Organisation der militärischen Administration zur Verwaltung der sowjetischen Okkupationszone in Deutschland, [Vom 9. Juni 1945], http://www.documentarchiv.de/ddr/1945/smad-befehl_nr01.html; stan na 22.12.2023 r.
Befehl Nr. 2 des Obersten Chefs der Sowjetischen Militärischen Administration, http://www.documentarchiv.de/ddr/smad_bef02.html; stan na 22.12.2023 r.
Fechner M., 20242 Industrie- und Handelskammern Nordwestsachsens, https://archiv.sachsen.de/archiv/bestand.jsp?oid=03.03.05&bestandid=20242&syg_id=252167&_ptabs=%7B%22%23tab-einleitung%22%3A1%7D#einleitung; stan na 22.12.2023 r.
Historical Documents, Office of the Historian Historical Documents, Office of the Historian https://history.state.gov/about; stan na 09.10.2024 r.
MA SHOPS, https://www.ma-shops.fr/; stan na 22.12.2023 r.
Mulke W., Granica wewnątrzniemiecka: „Miejsce pamięci nadziei”, https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/ges/mau/21660836.html; stan na 22.12.2023 r.
Stasi-Skandal erschüttert Magdeburger IHK, https://www.welt.de/wirtschaft/article927335/Stasi-Skandal-erschuettert-Magdeburger-IHK.html; stan na 22.12.2023 r.
ТОРГОВОПРОМЫШЛЕННОЙ ПАЛАТЕ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ 75 ЛЕТ (историче-ская справка), https://oldsite.tpprf.ru/ru/about/history/tpp75/history; stan na 24.11.2024 r.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Studia Prawno-Ekonomiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
