Kilka uwag w kwestii sposobu zaspokojenia wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu upadłościowym
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2021/121/4Słowa kluczowe:
postępowanie upadłościowe, sądowe postępowanie egzekucyjne, wierzyciel pauliański, pierwszeństwo zaspokojeniaAbstrakt
Przedmiot badań: W prawie upadłościowym brakuje szczegółowej regulacji sposobu zaspokojenia wierzyciela pauliańskiego z majątku osoby trzeciej, w razie ogłoszenia jej upadłości. Wywołuje to kontrowersje w doktrynie prawa upadłościowego. Konsekwencją tego niedostatku regulacji ustawowej i braku zgodności w teorii prawa jest niepewność co do pozycji prawnej tego wierzyciela w praktyce postępowania upadłościowego.
Cel badawczy: Celem artykułu jest ustalenie możliwości przyjęcia de lege lata wyniku wykładni przepisów prawa upadłościowego, kodeksu postępowania cywilnego oraz kodeksu cywilnego, który byłby zgodny założeniami aksjologicznymi prawa postępowania upadłościowego oraz instytucji skargi pauliańskiej. W przypadku braku takiej możliwości dalszym celem opracowania jest sformułowanie postulatu de lege ferenda pod adresem ustawodawcy, u którego podłoża leżą wspomniane założenia aksjologiczne.
Metoda badawcza: W artykule posłużono się metodą logiczno-językowej analizy materiału normatywnego, którą uzupełniono w niezbędnym zakresie o metodę historycznoporównawczą.
Wnioski: W sytuacji sprzeczności wartości chronionych za pomocą materialnoprawnej instytucji skargi pauliańskiej oraz leżących u podstaw postępowania upadłościowego aksjologicznie uzasadnione jest założenie, według którego syndyk masy upadłości powinien zaspokajać wierzyciela pauliańskiego z przedmiotu, który wszedł do majątku upadłego na podstawie ubezskutecznionej czynności z pierwszeństwem przed wierzycielami upadłościowymi. Bez zmiany ustawodawczej przyjęcie wyniku wykładni przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i Prawa upadłościowego, który odpowiadałby tej ocenie aksjologicznej, nie wydaje się możliwe do uzasadnienia. De lege lata wierzyciel pauliański powinien więc uczestniczyć w odrębnym podziale sumy uzyskanej ze zbycia przedmiotu objętego wyrokiem pauliańskim. Mniej korzystne dla tego wierzyciela rozwiązanie ingerowałoby nadmiernie w treść prawa wierzyciela pauliańskiego określoną w art. 532 KC, przez co dochodziłoby do wypaczenia jego istoty uregulowanej w prawie materialnym. De lege lata zapewnienie temu wierzycielowi tzw. prawa odrębności trzeba więc uznać za minimalny poziom udzielanej mu w postępowaniu upadłościowym ochrony prawnej.
Liczba pobrań
Bibliografia
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe, t.j. z 1991 r., nr 118, poz. 512 ze zm.
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.).
Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1575 ze zm.).
Ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.).
Ustawa z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1228 ze zm.).
Adamus R., Kilka uwag o zasadzie pierwszeństwa zaspokojenia wierzyciela na podstawie art. 532 KC, Monitor Prawniczy 2013/15, s. 799–804.
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 3, C.H. Beck, Legalis, Warszawa 2021.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, wyd. 13, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
Cieślak S., Fundusze masy upadłości. Postępowanie podziałowe. Komentarz, C.H. Beck, War¬szawa 2004.
Cieślak S., Podział funduszów masy upadłości, C.H. Beck, Warszawa 2000.
Cieślak S., Postępowanie podziałowe, w: S. Włodyka, A. Szumański (red.), System Prawa Han¬dlowego, t. 6.
Cieślak S. (red.), Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., Wydawnictwo Uni¬wersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Gewald W., w: J.A. Witosz (red.), Prawo upadłościowe. Komentarz, Wolters Kluwer Polska 2017.
Gil I., Postępowanie zabezpieczające na etapie poprzedzającym ogłoszenie upadłości, Lexi¬sNexis, Warszawa 2012
Gniewek E., Księgi wieczyste. Art. 1-582 KWU. Komentarz, C.H. Beck, Legalis 2018.
Grzegorczyk P., Sytuacja prawna wierzyciela pauliańskiego w razie wszczęcia przez wierzycieli osoby trzeciej egzekucji z jej majątku, Monitor Prawniczy 2013/15, s. 821–824.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 12, Legalis 2020.
Hrycaj A., Jakubecki A., Witosz A. (red.), Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, C.H. Beck, Warszawa 2016.
Jakubecki A., Glosa do uchwały SN z dnia 10 lutego 2006 r., III CZP 2/06, OSP 2008, nr 6, s. 71–73.
Jakubecki A., Status wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku dłużnika, w: J. Gudowski, K. Weitz (red.), Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego t. I, LexisNexis, Warszawa 2011, s. 863–886.
Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze, wyd. 3, Warszawa 2010.
Kalicińska K., Wierzytelność w postępowaniu upadłościowym, Warszawa 1998.
Kuglarz P., w: I. Heropolitańska (red.), Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 5, Legalis 2021.
Kunicki I., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Wydawnictwo Currenda, Sopot 1999.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, LexisNexis, Warszawa 2012
Machnikowski P., w: E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Legalis 2019.
Manowska M., Postępowanie w sprawach ze skargi pauliańskiej – wybrane zagadnienia, w: M. Manowska, R. Pawlik (red.), Scientia nobilitat. Rozważania o prawie i jego stoso¬waniu. Księga jubileuszowa z okazji 10-lecia Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, Kraków 2019, s. 233–251.
Mysiak P., Ujawnienie w księdze wieczystej prawa wierzyciela do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości – glosa – V CK 776/04, Monitor Prawniczy 2006/17, s. 948–951.
Ochocińska K., Dochodzenie roszczeń ze skargi pauliańskiej wobec osoby znajdującej się w upa¬dłości – glosa – V CSK 13/18, Monitor Prawniczy 2020, nr 3, s. 164.
Pisuliński J., Zawadzka J. (red.), Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, C.H. Beck, Warszawa 2020.
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Dom Wydawni¬czy ABC, Warszawa 1995.
Strojewska M., Realizacja uprawnienia ze skargi pauliańskiej w przypadku upadłości likwida¬cyjnej osoby trzeciej, Transformacje Prawa Prywatnego 2014/2, s. 53–74.
Wołowski P., Kolizja zasady ochrony interesów masy upadłości z zasadą zaufania w prawie cy¬wilnym, Sopot 2018.
Zedler F., Z problematyki dochodzenia roszczeń pauliańskich w postępowaniu upadłościowym, Polski Proces Cywilny 2019/1, s. 9–23.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 6, C.H. Beck, Legalis 2020.
Post. SN z 13 kwietnia 2005 r., V CK 598/04, Legalis nr 243400.
Post. SN z 26 października 2005 r., V CK 776/04, Legalis nr 73893.
Post. SN z 12 grudnia 2012 r., III CZP 79/12, OSNC 2013, nr 6, poz. 80.
Uchw. SN z 10 lutego 2006 r., III CZP 2/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 3.
Wyr. SN z 9 kwietnia 2010 r., III CSK 273/09, Legalis nr 387321.
Wyr. SN z 26 października 2017 r., II CSK 27/17, Legalis nr 1683866.
Wyr. SN z 27 marca 2019 r., V CSK 13/18, Legalis nr 1899932.
