Kryzys 2007–2010 z perspektywy dekady: przyczynek do analizy roli kultury organizacji i standardów etycznych w zarządzaniu instytucjami finansowymi
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2020/117/16Słowa kluczowe:
globalizacja, etyka, teoria rozwoju rozumowania moralnego, Ordnungsethik, kryzys 2007–2010Abstrakt
Przedmiot badań: Z perspektywy dekady wydaje się, że warto spojrzeć na kryzys 2007–2010 z innej niż zwykle perspektywy – z perspektywy aksjologicznej. Uzasadnione wydaje się przeprowadzenie analizy wpływu kultury organizacji i etyki pracowników na funkcjonowanie instytucji finansowych w sytuacji kryzysowej.
Cel badawczy: Celem artykułu jest ustalenie, czy kryzys aksjologiczny instytucji finansowych można uznać za jedno z najważniejszych źródeł kryzysu kredytów hipotecznych subprime.
Metoda badawcza: Przeprowadzono konceptualną analizę literatury przedmiotu oraz analizę współzależności czynników (kultury organizacyjnej i standardów etycznych) w kontekście procesów liberalizacji i niepełnej globalizacji jako systemowych przyczyn kryzysu.
Wyniki: Polityka liberalizacji i deregulacji rynków finansowych doprowadziła do zwiększenia wpływu instytucji finansowych na wzrost gospodarczy i stabilność systemu finansowego. Załamanie gospodarcze w 2007 r. ujawniło słabość systemu finansowego spowodowaną istnieniem dysfunkcyjnej kultury organizacyjnej i struktur zarządzania. Kryzys z lat 2007–2010 był kryzysem zaufania do samego systemu finansowego spowodowanym powszechnym brakiem etyki i skalą ujawnionych nadużyć. Można wskazać następujące czynniki związane z rolą etyki w zarządzaniu instytucjami finansowymi: 1) Kultura organizacji: dysfunkcjonalność części instytucji finansowych wydaje się być w dużej mierze uwarunkowana dominującym typem kultury organizacji – skrajną formą kultury rynkowej, której celem jest maksymalizacja zysku w krótkim okresie i osiągnięcie poziomu wskaźników giełdowych satysfakcjonującego akcjonariuszy; 2) Etyka i moralność osób zajmujących się finansami: szczególna odpowiedzialność spoczywa na menedżerach średniego i wyższego szczebla, pracownikach wdrażających wypracowane rozwiązania, a także inwestorach, którzy aktywnie współtworzą strategię funkcjonowania tych instytucji. Kryzys 2007–2010 może stanowić przesłankę do przebudowy systemu finansowego w duchu Ordnungsethik, jak i zmiany paradygmatu etyki biznesu, która powinna promować określone wzorce działania i aksjologiczną ocenę podjętych działań, ich efektów, a także przywództwa, kultury organizacji i całej organizacji. Takie działania pozwolą przygotować globalny system finansowy do kryzysów, które z pewnością nadejdą.
Liczba pobrań
Bibliografia
Barney D., Społeczeństwo sieci, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008.
Basel Committee on Banking Supervision, Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems, Bank for International Settlements, Basel 2010.
Basel Committee on Banking Supervision, Basel III: Finalising post-crisis reforms, Bank for International Settlements, Basel 2017.
Blanchard O., The Crisis: Basic Mechanisms, and Appropriate Policies, IMF Working Paper 2009/WP/09/80, pp. 2–22.
Bogle J.C., Enough: True Measures of Money, Business, and Life, Wiley & Sons, Hoboken 2009.
Bootle R., The Trouble with Markets. Saving Capitalism from Itself, Nicholas Brealey Publishing, London 2009.
Brady N., Hart D., An Exploration into the Developmental Psychology of Ethical Theory with Implications for Business Practice and Pedagogy, Journal of Business Ethics 2007/76 (4), pp. 397–412.
Cameron K.L., Quinn R.E., Diagnosing and Changing Organizational Culture. Based on the Competing Values Framework, John Wiley & Sons, San Francisco 2006.
Clarke T., Corporate Governance Causes of the Global Financial Crisis. International Perspec¬tives, Cambridge University Press, Cambridge 2011.
Crotty J., Epstein G., Proposals for effectively regulating the U.S. financial system to avoid yet another meltdown, Economics Department Working Paper Series 2008/15, pp. 2–15.
Czyżowska D., Środowiskowe uwarunkowania społeczno-moralnego rozwoju w koncepcji L. Kohlberga, Zeszyty Naukowe UJ Prace Psychologiczne 1993/8, pp. 29–39.
Filek J., Czy finansista jest człowiekiem (moralnym)?, Prakseologia 2010/150, pp. 71–86.
Fraedrich J., Ferrell O.C., Cognitive Consistency of Marketing Managers in Ethical Situations, Journal of the Academy of Marketing Science 1992/20, pp. 245–252.
Fraedrich J., Thorne D.M., Ferrell O.C., Assessing the Application of Cognitive Moral Devel-opment Theory to Business Ethics, Journal of Business Ethics 1994/13 (10), pp. 829–838.
Gelfand M.J., Keller K., Leslie L.M., de Dreu C., Conflict Cultures in Organizations: How Leaders Shape Conflict Culture and Their Organizational-Level Consequences, Journal of Applied Psychology 2012/97 (6), pp. 1131–1147.
Goolsby J.R., Hunt S.D., Cognitive Moral Development and Marketing, Journal of Marketing 1992/56, pp. 55–68.
Hartman N., Ethik, Walter & Co., Berlin 1962.
Hayek F., The Constitution of Liberty, The University of Chicago Press, Chicago 1978.
Hofstede G., Cultures and Organizations: Software of the Mind, McGraw-Hill, New York 1991.
Kempny M., Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
Keynes J.M., The General Theory of Employment, Interest and Money, Palgrave Macmillan, London 1936.
Kickpatrick G., The corporate governance lessons from the financial crisis, OECD Journal: Financial Market Trends 2009/2009 (1), pp. 61–87.
Kohlberg L., The Philosophy of Moral Development: Moral Stages and the Idea of Justice, Har¬per & Row, San Francisco 1981.
Kohlberg L., Stage and Sequence: The Cognitive Developmental Approach to Socialization, in: D. Goslin (ed.), Handbook of Socialization Theory and Research, Rand McNally, Chi¬cago 1969, pp. 347–480.
Kołodko G., Neoliberalizm i światowy kryzys gospodarczy, Ekonomista 2010/1, pp. 117–125.
Kołodziejczyk H., Geneza kryzysu hipotecznego w USA z perspektywy dekady, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2016/78 (4), pp. 213–231.
Lennick D., Kiel F., Inteligencja moralna, Purana, Wrocław 2007.
Lütge C., Fundamentals of order ethics: law, business ethics and the financial crisis, in: T. Busta¬mante, O. Onazi (eds.), Global Harmony and the Rule of Law, Franz Steiner Verlag, Stutt¬gart 2012, pp. 1–21.
Łobejko S., Globalizacja a współczesny kryzys finansowy, Europejska Wyższa Szkoła Informa¬tyczno-Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa 2012.
Mahoney P.G., Deregulation and the Subprime Crisis, Virginia Law Review 2018/104 (2), pp. 235–300.
Mminele D., Ethics in finance and financial markets, BIS central bankers’ speeches, Johannes¬burg, 28 October 2014.
Nelson D.R., Obremski T.E., Promoting Moral Growth Through Intra-Group Participation, Jo¬urnal of Business Ethics 1990/9 (9), pp. 731–739.
Nieborak T., Globalny kryzys finansowy – istota, przyczyny, konsekwencje, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2010/72, pp. 95–106.
Official Journal of the European Union, L 173, 12 June 2014.
Official Journal of the European Union, L 176, 27 June 2013.
Official Journal of the European Union, L 201, 27 July 2012.
Official Journal of the European Union, L 225, 30 July 2014.
Official Journal of the European Union, L 287, 29 October 2013.
Official Journal of the European Union, L 335, 17 December 2009.
Official Journal of the European Union, L 337, 23 December 2015.
Orłowski W.M., Dziesięć przyczyn kryzysu i ich analiza, in: J. Szambelańczyk (ed.), Global¬ny kryzys finansowy i jego konsekwencje w opiniach polskich ekonomistów, Wydawnictwo Banków Polskich i Ernst & Young, Warszawa 2009, pp. 7–16.
Parmar B., Ethical Issues in Accounting & Finance, Paripex – Indian Journal of Research 2015/4 (5), pp. 309–311.
Paulet E., Parnaudeau M., Relano F., Banking with Ethics: Strategic Moves and Structural Changes of the Banking Industry in the Aftermath of the Subprime Mortgage Crisis, Journal of Business Ethics 2015/131 (1), pp. 199–207.
Podolski P., Samotność tradera: algo trading i globalizacja rynków finansowych, in: J. Zim¬ny (ed.), Samotność: wybór czy konieczność, Catholic University of Lublin, Stalowa Wola 2014, pp. 677–696.
Rodrik D., Subramanian A., Why Did Financial Globalization Disappoint?, IMF STAFF PAP 2009/56, pp. 112–138.
Rybiński K., Globalny bank centralny, in: A. Szablewski (ed.), Migracja kapitału w globalnej gospodarce, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009, pp. 76–100.
Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja giełd papierów wartościowych, Prace Nauko¬we Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2013/315 (2), pp. 181–199.
Samborski A., Kryzys finansowy a nadzór korporacyjny, Problemy Zarządzania 2011/9, pp. 233–256.
Schafer A., Schnabel I., di Mauro B.W., Financial Sector Reform after the Subprime Crisis: Has Anything Happened?, Review of Finance 2016/20 (1), pp. 77–125.
Schein E., Organisational culture and leadership, Jossey-Bass, San Francisco 2010.
Smick D.M., The World Is Curved. Hildden Dangers to the Global Economy, Penguin, New York 2009.
Sójka J., Etyka biznesu po kryzysie, Prakseologia 2015/157 (2), pp. 13–32.
Stiglitz J.E., Freefall: America, Free Markets, and the Sinking of the World Economy, Norton, New York 2010.
Stiglitz J.E., Globalization and Its Discontents, Penguin, New York 2003.
Sundarajan V., Balino T.J.T., Banking Crises: Cases and Issues, International Monetary Fund, Washington 1998.
Szulczewski G., Etyka przywództwa korporacyjnego w kontekście doświadczeń związanych z kryzysem 2008+, Prakseologia 2011/151, pp. 133–153.
Szulczewski G., Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej, Ofi¬cyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2013.
Szymański W., Kryzys globalny. Pierwsze przybliżenie, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009.
Świeszczak K., Świeszczak M., Ethicalissues in the context of banks as public trust organiza¬tions, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2013/316, pp. 169–180.
Trevino L.K., Moral Reasoning and Business Ethics: Implications for Research, Education and Management, Journal of Business Ethic 1992/11 (5), pp. 445–459.
Wolf M., Fixing global Finance, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2008.
Wyciślak S., Globalny kryzys finansowy 2008. Przyczyny – zarażanie – skutki, Biuletyn Mię¬dzynarodowy Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008/24, pp. 1–6.
Żakowski J., Anty-Tina – rozmowy o lepszym świecie, myśleniu i życiu, Wydawnictwo Sic!, War¬szawa 2005.
Żyżyński J., Neoliberalizm – ślepa uliczka globalizacji, in: A. Goryńska (ed.), Globalizacja, kry¬zys i co dalej?, POLTEXT, Warszawa 2010, pp. 17–44.
