Force of argument or argument of force? Legal considerations based on Article 11 of the Code of Administrative Procedure
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2025/137/1Keywords:
principles of law, administrative procedure, persuasion, axiology, imperiumAbstract
Background: According to Article 6 of the Code of Administrative Procedure, public administration bodies act based on legal regulations. The principle of the rule of law expressed in this way gives public authorities one objective – to perform an obligation imposed on a party to administrative proceedings on the basis of specific legal regulations. This is a normal relationship in the area of public law, in which the position of the administering authority is superior to the administered authority. However, there is a tendency for public administration bodies to reach for the principle located in Article 11 of the Code of Administrative Procedure, referred to as the principle of persuasion, whose task is to persuade a party to the proceedings of the legitimacy of the behaviour required by law, which, in accordance with the will of the legislator, allows for the activation of coercive measures to be omitted.
Research purpose: The present analysis is focused on an attempt to answer the title question of this work. The considerations undertaken in the paper focus on the advantages and disadvantages of one of the main principles of Polish administrative procedure, which is the principle of persuasion.
Methods: The paper uses a dogmatic-legal method and an axiological method. The former made it possible to analyse the provisions cited in the paper and the views of doctrine representatives. The axiological method made it possible to focus on the values underlying the legal norm derived from Article 11 of the Code of Civil Procedure. With its help, the values that the legislator wanted to protect were analysed by establishing the principle of persuasion in the general provisions of the Code of Civil Procedure.
Conclusions: The considerations made in the study prove the superiority of the title ‘force of arguments’, specifying the settlement of cases not only on the basis of purely factual premises, often unfavourable to one party in the proceedings, but also motivating such actions on the basis of axiology. This coherence will translate into fiscal factors in the form of not proceeding with a case at a higher instance, because less parties will lodge appeals, as well as improving the image of the public administration body itself, applying a principle from the field of conciliation, namely the principle of persuasion. In spite of the proven facts, the unpredictable so-called human factor should be taken into account, causing that even the best persuasion addressed to the addressee (party) of the administrative proceedings will not (always) have the expected effect. In this situation, public administration bodies are left only with the “argument of force”.
Downloads
References
Adamiak B., Zasady ogólne. Uwagi ogólne, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2014.
Grzeszczuk M., Zasada prawdy obiektywnej jako zasada stosowania prawa, Studia Iuridica Lublinensia 2016/XXV/1, s. 269–290.
Iserzon E., w: E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1964.
Jaroszyński A., Problematyka zasad ogólnych prawa administracyjnego, Państwo i Prawo 1975/7.
Kmieciak Z., Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, Warszawa 2010.
Kmieciak Z., w: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. W. Chróścielewski, Warszawa 2019, LEX/el.
Knysiak-Sudyka H., w: A. Cebera, J.G. Firlus, A. Golęba, T. Kiełkowski, K. Klonowski, M. Romańska, H. Knysiak-Sudyka, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, LEX/el.
Korzeniowski P., Sposoby rozumienia „zasad prawa” w polskiej nauce prawa administracyjnego, Organizacja – Metody – Technika w Administracji Państwowej 1982/7, s. 16–22.
Korzeniowski P., Zasady prawne ochrony środowiska, Łódź 2010.
Kotulska M., Zasady prawa i postępowania administracyjnego – pojęcie i funkcje na tle ogólnej teorii prawa i dyscyplin szczegółowych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia 2009/2010/LVI/LVII, Sectio G, s. 127–149.
Krzykowski P., w: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 1–60. Tom I, red. M. Karpiuk, A. Skóra, Olsztyn 2020, LEX/el.
Książek D., Zasady prawa, Roczniki Administracji i Prawa 2021/XXI, z. specjalny, s. 199–204.
Leszczyński L., Wykładnia systemowo-aksjologiczna a zasady prawa, w: L. Leszczyński, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski (red.), System prawa administracyjnego, t. 4, Warszawa 2012.
Łaszczyca G., Matan A. (red.), System prawa administracyjnego procesowego, t. II, cz. 2, J.P. Tarno, W. Piątek, Zasady ogólne postępowania administracyjnego, Warszawa 2018.
Martysz C., w: G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. I, Kraków 2005.
Martysz C., w: G. Łaszczyca, A. Matan, C. Martysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1–103, wyd. III, Warszawa 2010, LEX/el.
Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 1983.
Przybysz P.M., w: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024.
Rozmaryn S., O projekcie kodeksu postępowania administracyjnego, Państwo i Prawo 1959/4.
Rozmaryn S., O zasadach ogólnych kodeksu postępowania administracyjnego, Państwo i Prawo 1961/12.
Sześciło D., Prawo do dobrej administracji w orzecznictwie sądów administracyjnych, PPP 2013/10, s. 7–14.
Tarno J.P., Zasady ogólne K.P.A. w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Studia Prawno-Ekonomiczne 1986/XXXVI.
Ura P., Kubas E., Realizacja zasady przekonywania w postępowaniu administracyjnym, w: Z. Duniewska, A. Krakała, M. Stahl (red.), Zasady w prawie administracyjnym. Teoria, praktyka, orzecznictwo, Warszawa 2018, LEX/el.
Wiktorowska A., Rola i znaczenie zasad ogólnych KPA (funkcje zasad), Studia Iuridica 1996/ XXXII.
Wiktorowska A., Teoretyczno-prawna koncepcja zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego, Studia Prawa Publicznego 2013/2, s. 13–40.
Wiktorowska A., Zasady ogólne KPA, Organizacja – Metody – Technika 1979/4, s. 36–47.
Wróbel A., w: M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2025.
Wróblewski J., Prawo obowiązujące a „ogólne zasady prawa”, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Hum.-Społ., seria I, 1965/42, s. 17–38.
Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.
Ziemski K., Sposoby rozumienia „zasad prawa” w polskiej nauce prawa administracyjnego, Organizacja – Metody – Technika 1982/7.
Aforyzmy Jerzego Leszczyńskiego, https://aforyzmy-cytaty.pl/autor/leszczynski-jerzy.html; stan na 14.05.2025 r.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2278.
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 572).
Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 1079).
Ustawa z 26 stycznia 2023 roku o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 803 z późn. zm.).
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 października 2016 roku, sygn. II OSK 110/15, LEX nr 2258826.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 września 2010 roku, sygn. I SA/Wa 1264/10, LEX nr 750626.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 czerwca 2011 roku, sygn. II SA/Kr 524/11, LEX nr 993332.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2012 roku, sygn. VI SA/Wa 542/12, LEX nr 1348537.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 29 maja 2013 roku, sygn. III SA/Gd 791/12, LEX nr 1368942.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 2 października 2013 roku, sygn. II SA/Łd 631/13, LEX nr 1387627.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 31 stycznia 2019 roku, sygn. I SA/Go 454/18, LEX nr 2623633.
