Aequitas in Azon’s views

Abstract

Przedmiot badań: W doktrynie bolońskiej szkoły glosatorów działającej od drugiej poł. XI w. do poł. XIII w. pojęcie aequitas zajmuje znaczące miejsce. Aequitas zaliczana jest do podstawo­wych pojęć prawa. Odnosi się zarówno do samej istoty prawa, jak i do jego stosowania. Szeroko prezentowana w poglądach rzymskiej jurysprudencji – w naturalny sposób stała się przedmio­tem analiz jurystów ze szkoły glosatorów zajmujących się badaniem kodyfikacji justyniańskiej. Średniowieczni juryści podjęli dyskusję dotyczącą znaczenia pojęć ius, iustitia i aequitas dla praktyki sądowej. Dyskusja przekształciła się w spór, który rozgorzał do tego stopnia, że do­prowadził do podziału szkoły na dwa obozy: „bulgarystów” i „martynistów”. W nauce polskiej pojęcie słuszności w doktrynie glosatorów było przedmiotem badań E. Szymoszka w relacji do pojęcia iurisdictio. Poza tym w literaturze polskiej analiza ius aequum i ius strictum w twórczości jurystów bolońskich pojawia się jedynie przyczynkowo.

Cel badawczy: Celem niniejszego opracowania jest analiza poglądów jednego z najwybitniej­szych przedstawicieli bolońskiej szkoły glosatorów – Azona – na temat pojęcia aequitas. Azon (Azzo Porcius), działający w schyłkowym okresie istnienia szkoły bolońskiej, podjął się synte­zy poglądów swoich poprzedników, dlatego też przedstawiane przez niego opinie pozwalają na uchwycenie ostatecznego kierunku, jaki nadała szkoła glosatorów swoim rozważaniom, również dotyczącym aequitas.

Metoda badań: W pracy dokonano analizy poglądów Azona w zakresie aequitas z wykorzysta­niem metody historyczno-prawnej, a także dogmatycznej.

Wyniki: W pracy wykazano, że poglądy Azona były częściowo zbieżne z poglądami prezento­wanymi przez Bulgarusa i skupionych wokół niego jurystów. Azon odrzucił koncepcję aequitas zaproponowaną przez „martynistów” jako niedającą się pogodzić z normami zawartymi w kody­fikacji justyniańskiej. Był natomiast zwolennikiem stosowania aequitas wtedy tylko, gdy wyni­kała ona z norm prawa stanowionego.