Obraz erudyty epoki saskiej w świetle leksykonów Jana Daniela Janockiego i Johanna Heinricha Zedlera
DOI:
https://doi.org/10.26485/me.2024.1-02Słowa kluczowe:
erudycja, uczoność, czasy saskie, biogramy, leksykony, Johann Heinrich Zedler, Jan Daniel JanockiAbstrakt
This article aims to present the profile of the erudite in the Saxon period based on two German-language lexicons from that period, those of Johann Heinrich Zedler and Jan Daniel Janocki. It also examines the biographies and scholarly and publishing activities of both authors and provides a general outline of the historical background of the period. Addictionally the article briefly refers reviews and studies that have been written about the works. The primary focus, however, is on the characteristics and accomplishments that qualified individuals for inclusion among the scholars of the time, along with an attempt to categorize the phenomenon of erudition.
Bibliografia
Grosses vollständiges Universal-Lexicon aller Wissenschaften und Künste (1731–1754). J.H. Zedler (red.). Halle–Leipzig: Wydawnictwo Johanna Heinricha Zedlera.
Janocki, J.D. (1755). Lexicon derer itztlebenden Gelehrten in Polen. T. 1–2. Wrocław: Wydawnictwo Johanna Jakoba Korna.
Neue Zeitungen von Gelehrten Sachen auf das Jahr MDCCXLIV, Erster Theil. (1744). J.G. Krause, F.O. Mencke (red.). Leipzig: Zeitungs-Expedition.
Das Neueste aus der anmuthigen Gelehrsamkeit (1756). Nr. 1. B.C. Breitkopf (red.). Leipzig: Breitkopf Verlag.
Wienerische gelehrte Nachrichten auf das Jahr 1756. T. 2. (1956). J.T. Trattner (red.). Wien: Johann Thomas Trattner.
Juntke, F. (1956). Johann Heinrich Zedler’s Grosses Vollständiges Universallexikon. Ein Beitrag zur Geschichte des Nachdruckes in Mitteldeutschland. W: G. Langer (red.), Fritz Juntke zu seinem 70. Geburtstag am 3. September 1956. Verzeichnis seiner 1913–1956 veröffentlichten Druckschriften (s. 13–32). Halle: Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt.
Kasprzak-Obrębska, H. (1991). Polska i pisarze polscy w saskiej encyklopedii J.H. Zedlera. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Kocioł, S. (2002). Johann Heinrich Zedler (1706–1751). Rocznik Lubuski, 28, 218–220.
Kozłowski, J. (1980). Leksykon współczesnych uczonych polskich Jana Daniela Janockiego. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Seria A: Historia Nauk Społecznych, 15, 5–33.
Kozłowski, J. (1986). Szkice o dziejach Biblioteki Załuskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Michalski, J. (1967/68). Konarski Hieronim, h. Gryf. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 13 (s. 471–477). Wrocław– Warszawa–Kraków: Wydawnictwo PAN.
Müller, W. (2022). Johann Heinrich Zedler. W: Sächsische Biografie. https://saebi.isgv.de/biografie/4245. Leipzig–Dresden: Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde (dostęp: 28.07.2024).
Roszak, S. (2012). Koniec świata sarmackich erudytów. Toruń: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
Schneider, U.J. (2008). Das „Universal-Lexicon” von Johann Heinrich Zedler oder: die „Wikipedia” des 18. Jahrhunderts. Gegenworte, 19, 58–61
Schneider, U.J. (2004). Die Konstruktion des allgemeinen Wissens in Zedlers „Universal-Lexicon”. W: T. Stammen (red.), Wissenssicherung, Wissensordnung und Wissensverarbeitung. Das europäische Modell der Enzyklopädien (s. 81–101). Berlin: Akademie-Verlag.
Schneider, U. J. (2006). „Rußland” in Zedlers „Universal-Lexicon”. W: D. Dahlmann (red.), Die Kenntnis Rußlands im deutschsprachigen Raum im 18. Jahrhundert: Wissenschaft und Publizistik über das Russische Reich (s. 247–269). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Schnorr von Carolsfeld, F. (1898). Zedler, Johann Heinrich. W: Allgemeine Deutsche Biographie 44 (s. 741–742). Leipzig: Duncker & Humblot.
Staszewski, J. (1997). „Jak Polskę przemienić w kraj kwitnący …” Szkice i studia z czasów saskich. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych.
Żurkowa, R. (1998). „Universal Lexicon” J.H. Zedlera z zasobu starych druków Biblioteki Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Fides – Biuletyn Bibliotek Kościelnych, 4 (2), 69–78.
