Macieja Stryjkowskiego Napis na grobie… Grehora Chodkiewica i jego wzór. Edycja tekstów i bilans powiązań
DOI:
https://doi.org/10.26485/me.2021.2-04Słowa kluczowe:
Maciej Stryjkowski, Grehor Chodkiewicz, Cyprian Bazylik, edycja krytycznaAbstrakt
The article consists of a short introduction and editing of two editions of the forgotten vernacular epitaphs written in the early 1570s. They were created by Cyprian Bazylik, a composer, writer and printer, and Maciej Stryjkowski, a future historian of Sarmatia. Both were associated with the literary circles of the Grand Duchy of Lithuania, however the epitaph by Bazylik honors Paweł Secygniowski from Małopolska, while Stryjkowski’s poem commemorates Grzegorz Chodkiewicz, Vilnius castellan and Grand Lithuanian Hetman. The comparison of both works brings out not only the features of Stryjkowski’s poetic technique, but also reveals his literary patterns and demonstrates imitative practices. Moreover, both works document the circulation of texts in Kochanowski’s times, to whose poetry neither Bazylik nor Stryjkowski refer.
Bibliografia
Bazylik, C. (1570). Napis na grobie zacnego szlachcica Pawła Secygniowskiego. Brześć Litewski.
Bielski, J. (1597). Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego, syna jego, wydana. Kraków: Jakub Siebenecher. Bielski, M. (2019). Kronika, to jest historyja świata. Oprac. D. Śnieżko, D. Kozaryn przy współudziale E. Karczewskiej. T. 3. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Stryjkowski, M. (1574 a). Goniec Cnoty do prawych szlachcicow […], w ktorym są przykłady piękne spraw mężow zacnych, postępki Sarmatow i krolow polskich, książąt litewskich i ich narodu sławnego wywod. […] Przy tym napominanie Ojczyzny ku prawdziwym synom, aby się jej krzywdy pomścili, a granice odjęte z rąk moskiewskich wybawili. Kraków: Maciej Wirzbięta.
Stryjkowski, M. (1574 b). Przesławnego wjazdu do Krakowa i pamięci godnej koronacyjej Henryka Walezyjusa […] Tudzież na przodku niektorych postępkow godniejszych posłow naszych we Francyjej i w drodze z krolem skuteczne wirszem opisanie. Kraków: Maciej Wirzbięta.
Stryjkowski, M. (1582). Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi… Królewiec: Jerzy Osterberger.
Stryjkowski, M. (1846). Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi… Wyd. M. Malinowski. T. 1–2. Warszawa: Nakład G. L. Glücksberga.
Biedrzycka, A., Wojtkowiak, Z. (2006–2007). Stryjkowski (właśc. Strykowski) (Stricovius, Osostevicius) Maciej. W: Polski słownik biograficzny (s. 537–541). T. 44. Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana.
Błaszczyk, G. (2002). Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności (1492–1569). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Dmitruk, S. (2005). Grzegorz Chodkiewicz (ok. 1520–1572), kasztelan wileński i hetman najwyższy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Białoruskie Zeszyty Historyczne, 11 (34), 17–18.
Ferenc, M. (2010). Nieznane artykuły hetmańskie Hrehorego Chodkiewicza. W: A. Januszek-Sieradzka (red.), Sigismundus Augustus Rex. Studia i szkice z dziejow panowania ostatniego Jagiellona. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.
Janicki, M. (2001). Pochówki i pamięć poległych (XIV–XVII w.). Napis, 7, 57–77.
Jasnowski, J. (1937). Chodkiewicz Grzegorz. W: Polski słownik biograficzny (s. 358–359). T. 3. Kraków: PAU.
Jurkiewicz, J. (2006). Tablice zamków inflanckich w dziełach Macieja Stryjkowskiego i Aleksandra Gwagnina. W: W. Kriegseisen, A. Rachuba (red.), Litwa w epoce Wazow (s. 375–397). Warszawa: Instytut Historii PAN / Wydawnictwo Neriton.
Kot, S. (1935). Bazylik Cyprian. W: Polski słownik biograficzny (s. 374–375). T. 1. Kraków: PAU.
Kot, S. (1956). Nieznany poeta polski XVI wieku. Zeitschrift fur Slavische Philologie, 25 (1), 113–150.
Kowalow, S. (2009). Maciej Stryjkowski jako poprzednik Alberta Wijuka Kojałowicza: spojrzenie białoruskie. Senoji Lietuvos Literatūra, 27, 215–241.
Krzywy, R. (2006). Renesansowe poematy autobiograficzne Klemensa Janicjusza i Macieja Stryjkowskiego wobec wzorca owidiańskiego („Tristia” IV 10). W: B. Milewska-Waźbińska przy współudziale J. Domańskiego (red.), Owidiusz. Tworczość – Recepcja – Legenda (s. 217–239). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Krzyżanowski, J. (1979). Historia literatury polskiej. Alegoryzm – preromantyzm. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nawrocki, R.S. (2021). Eques polonus. Rycerski pomnik nagrobny w sztuce polskiej XVI wieku jako wyraz stanowego prestiżu szlachty. Lublin: Towarzystwo naukowe KUL.
Nowak-Dłużewski, J. (1969). Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Pierwsi krolowie elekcyjni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Nowaszczuk, J. (2009). Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia
utworow. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Oszczęda, A. (2013). Z kroniki do sylwy. Wokół problemów rękopisu i druku w początkach XVII wieku. Część 2: Wiersz Macieja Stryjkowskiego w lwowskim rękopisie Ossolineum. Pamiętnik Literacki, 104 (3), 231–248.
Oszczęda, A. (2016). Na północ od Alp. Uwagi o renesansowym ideale pedagoga w literaturze polskiej XVI wieku i nieznanym wierszu Macieja Stryjkowskiego. Filoteknos, 6, 148–157.
Oszczęda, A. (2019). Noty marginesowe jako obiekt badań filologicznych i argument atrybucyjny. Przypadek Macieja Stryjkowskiego. W: B. Mazurkowa (red.), Marginalia w książce dawnej i wspołczesnej (s. 119– 142). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Oszczęda, A. (2020). Wokół „Zwierciadła kroniki litewskiej” Macieja Stryjkowskiego. Pamiętnik Literacki, 111 (2), 259–274.
Plewczyński, M. (1995–1996). Secygniowski Paweł. W: Polski słownik biograficzny (s. 130–132). T. 36. Warszawa– Kraków: PAN Instytut Historii.
Podhorodecki, L. (1997). Dzieje rodu Chodkiewiczow. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Radziszewska, J. (1978). Maciej Stryjkowski, historyk-poeta z epoki Odrodzenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rećko, J. (1992). Literackie epitafium barokowe. Geneza i teoria gatunku. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.
Rećko, J. (1994). W kręgu poezji nagrobkowej polskiego baroku. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.
Ryczek, W. (2022). „Sarmacki Odyseusz”. Postać Jana Łaskiego w epicedium Andrzeja Trzecieskiego. Roczniki Humanistyczne, 70 (1), 75–93.
Wojtkowiak, Z. (1990). Maciej Stryjkowski – dziejopis Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kalendarium życia i działalności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wojtkowiak, Z. (2008). Dziejopis w cieniu koryfeusza (mało znany utwór Macieja Stryjkowskiego). Lithuano- Slavica Posnaniensia. Studia Historica, 13, 295–324.
Wojtkowiak, Z. (2010). Odnaleziony tekst Macieja Stryjkowskiego o bitwie z Moskwą 1564 roku i inne rewelacje w zbiorach rosyjskich i nie tylko. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Wojtkowiak, Z. (2014). Aleksander Gwagnin i Maciej Stryjkowski – dwaj autorzy jednego dzieła. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Żelewski, R. (1959–1960). Gnojeński (Gnoiński) Krzysztof. W: Polski słownik biograficzny (s. 159). T. 8. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo.
