Wyniki badań eksperymentalnych nad przemarzaniem gleby
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1973/23/10Słowa kluczowe:
eksperymenty laboratoryjne, formy mrozowe, gleba, zamarzanieAbstrakt
Artykuł w języku francuskim.
TYTUŁ ORYGINALNY: Résultats d'expériences sur l'action du gel dans le sol
Autor prowadził wieloletnie badania laboratoryjne and formami mrozowymi w glebach. Badania były dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, obserwowano bezpośrednio przemieszczenia mające miejsce podczas procesu zamarzania. Po drugie, rejestrowano parametry fizyczne (np. ciśnienie, stopień deformacji). Podano tu przykłady obu rodzajów.
(1) Igły (cienkie metalowe pręty) nachylone pod kątem 45° i częściowo zanurzone w masie gleby, która poddawana jest powolnemu zamrażaniu, przemieszczają się w kierunku powierzchni. Podnoszeniu towarzyszy ruch obrotowy, w wyniku którego igły przyjmują coraz bardziej pionową pozycję. Eksperymenty te wyjaśniają tendencję kamieni do ustawiania się pionowo w glebach peryglacjalnych.
(2) Pomiary ciśnienia wykonane podczas zamrażania skrzynek gleby pokazują, że:
(a) gdy gleba zamarza bez przywierania do ścianek skrzynki (które zostały nasmarowane), nie rejestruje się wzrostu ciśnienia w niezamarzniętej glebie znajdującej się poniżej;
(b) gdy zamarzająca gleba przylega do ścianek skrzynki, powstaje układ zamknięty (podobnie jak w momencie, gdy ponownie zamarzająca gleba osiąga kriosol), ciśnienie wzrasta, aż do deformacji górnej zamarzniętej warstwy;
(c) niezależnie od tego, czy istnieje system zamknięty, czy nie, w materiałach drobnoziarnistych poniżej 0°C powstaje silne ciśnienie. Wynika to z zamarzania wody kapilarnej, które następuje po zamarznięciu wody wolnej. Ciśnienie to powoduje deformację zamarzniętej gleby i jest prawdopodobnie przyczyną powstawania struktur krioturbacyjnych.
Bibliografia
Cailleux A. et Taylor G., 1954 - Cryopėdologie. Etude des Sols gelés. Exp. Pol. Françaises; Missions P. E. Victor. Actualités Scientifiques et industrielles, 1203, Hermann et Cie, Editeurs, 6, rue de la Sorbonne, Paris; 219 p.
Fraipont Ch., 1908 - Excursion du 26 avril 1908. Ann. Soc. Geol. Belg., t. 35; p. B 234-235.
Malaurie J., 1968 - Thèmes de recherches géomorphologiques dans le Nord-ouest du Groenland. Mémoires et documents du C.n.r.s.; 15, Quai Anatole France, Paris VIIėme; 477 pages.
Seret G., 1967 - Les systèmes glaciaires du bassin de la Moselle et leurs enseignements. Soc. Roy. Belge Geogr., vol. 30; p. 156-577.
Van Leckwijck W. et Macar P., 1949 - Pheėom ėnes pseudotectoniques, la plupart d'origine périglaciaire dans les dépôts sablo-graveleux dits „Onx" et les terrasses fluviales de la rėgion
liėgeoise. Ann. Soc. Geol. Belg., t. 73; p. M 3-78.
Washburn A. L., 1950 - Patterned ground. Rev. Canad. Gėogr., no. 4; p. 195-238.
Watson E., 1965 - Periglacial structures in the Aberystwyth region of Central Wales. Proceedings of the geologists Association, vol. 76, part. 4; p. 443-462.
Westgate J. A. and Bayrock L. A., 1964 - Periglacial structures in the Saskatchewan gravels and sands of Central Alberta, Canada. Jour. Geol., vol. 72; p. 642-648.
Westgate J. A., 1968 - Surficial geology of the Foremost-Cypress hills area, Alberta. Research Council of Alberta, Bull., 22; 122 p., Edmonton, Canada.
