„Sztuki plastyczne” czy „sztuki wizualne”? Wyobrażona de-koincydencja i imitowanie w polskim dyskursie artystycznym po 1989 roku

Abstrakt

Na przełomie lat 90. i 2000 popularność w polskim środowisku artystycznym zdobył termin „sztuki wizualne”, który zaczął zstępować „sztuki plastyczne”. Wydaje się jednak, że zmiana ta nie była podyktowana wyłącznie czynnikami artystycznymi, lecz przede wszystkim polityczno-społecznymi. Do takiego przypuszczenia skłania to, że termin „sztuki plastyczne” może być bardzo pojemy – w tradycji zachodniej humanistyki odnosił się do zarazem do materialnego i intelektualno-duchowego wymiaru tworzenia i może obejmować różnorodne praktyki artystyczne. Wskazuje na to między innymi ciągła obecność terminu „sztuki plastyczne” w języku francuskim, w którym powszechnie używany jest do dziś, oznaczając zarówno tradycyjne media artystyczne, jak też media i praktyki artystyczne wykorzystywane dopiero od XX wieku (np. instalację lub performance). Artykuł przekonuje, że porzucenie terminu „sztuki plastyczne” miało wymiar imitacyjny – wynikało z potrzeby zademonstrowania przynależności do kręgu kultury zachodniej po zmianie ustroju politycznego w 1989 roku.