Sztuka uliczna: przekaz artystyczny w nowoczesnym środowisku miejskim

Abstrakt

Przez cały czas istnienia ludzkości formułowano odpowiednie kryteria dla środków informacyj­nych i przedmiotu dzieł sztuki. Wiek XX charakteryzował się fundamentalną reinterpretacją sen­sowności i sposobu przekazu informacyjnego sztuki, która utraciła dominującą rolę w niektórych zakresach – przekazywania ideałów estetycznych, edukacji społeczeństwa w duchu harmonii i piękna - wprowadzając cechy moralne z wykorzystaniem środków artystycznych, pewne treści ideologiczne itp. Sztuka uliczna kontrastowała ze sztuką tradycyjną i wielowiekowymi środkami artystycznymi w sposobie dostarczania pewnych informacji, a główną przyczyną jej powstania były problemy społeczne okresu powojennego w biednych dzielnicach Nowego Yorku. W warun­kach bezrobocia, ogólnej depresji i ubóstwa, młodzi ludzie wymyślili nowe rozrywki wykorzystu­jąc wszystko, co było w pobliżu. A potem, kilka lat później, ten trend objął niemal wszystkie kraje świata - zarówno biedne, jak i bogate. W ten sposób okres powojenny przyniósł deskorolki, rap, graffiti i street art w obecnej formie.

Stopniowo znaczenie sztuki ulicznej pogłębiło się i poszerzyło: oprócz wyrażania siebie i pro­testów społecznych, wśród aktualnych celów pojawił się także indywidualny sprzeciw wobec postępującej globalizacji, pojawiły się implikacje polityczne, które, na przykład, zdecydowanie charakteryzują graffiti i malowidła ścienne Rewolucji Godności na Ukrainie. W trakcie swojego rozwoju legalna sztuka uliczna oddzieliła się od nielegalnej, czysto amatorskiej, spontanicznej. Pojawili się także artyści, którzy zaczęli uprawiać „komercyjną sztukę uliczną”, którą lepiej by­łoby nazwać sztuką miejską lub po prostu nowoczesną sztuka, ponieważ nie jest już tworzona w warunkach ulicznych i znajduje się coraz bardziej pod prerogatywą galerii sztuki i prywatnych klientów. Postawa innych artystów, którzy nie uważają swojej pracy za komercję, jest często nie­co niejednoznaczna, ponieważ promują oni sztukę poza polityką i handlem, uprawiając „sztukę dla sztuki”. Ciekawym zjawiskiem należącym do tego porządku w sztuce ulicznej są realizacje młodych artystów bez dostępu do zewnętrznego finansowania, które stały się swoistym „klastrem artystycznym”, czy raczej „klastrem kreatywnym”. Ich pojawienie się było możliwe ze względu na dostępność znacznej liczby niedziałających przedsiębiorstw przemysłowych, w których artyści wynajmowali puste pomieszczenia za symboliczną opłatą.

Osobliwość sztuki ulicznej polega na tworzeniu narracji będącej interwencją w miejski obszar. W tym przypadku każdy artysta ma swój cel: przekazać wiadomość, upamiętnić siebie, zareago­wać na polityczne zdarzenie, wyrazić protest itd. W przypadku, gdy sztuka uliczna ze spontanicz­nej staje sztuką na festiwalu czy w przestrzeni galerii, może uzyskać transmedialny charakter i być dopełniona tańcami, performansami, muzyką.