On the role of art in overcoming cognitive obstacles from the perspective of philosophical esthetics
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2024/26/1Keywords:
art, cognitive obstacle, esthetic experience, transformative experience, esthetic epistemology, phenomenology, hermeneutics, foreignness, Venetian Biennale.Abstract
Art as a special form of cognizing the world is examined in the present study using the category of cognitive obstacle as defined by Gaston Bachelard and Henri Bergson. Two aspects of the problem are analyzed. The first concerns the situation in which art facilitates overcoming foreignness (strangeness) and helps surmount resistance to the unknown. In the other aspect, the object of reflection is the circumstances in which art becomes a cognitive obstacle. The uniting pivot is proposals, characteristic of modernity, for solving the classical problem of the inaccessibility of conceptual cognition to the individuality of that which is being cognized. The area of research is defined by the epistemological tradition in philosophical esthetics starting from Alexander G. Baumgarten and continued in two trends: phenomenology and hermeneutics. Analyses focus on the themes of conceptual conflict in the conceptions of esthetic experience that go beyond the bipolar strategies of the myth of the esthetic but do not make an epistemological ‘cut’ and seek new strategies for understanding esthetic cognition. A vital issue is an attempt to answer the question: What are the cognitive possibilities and obstacles in conducting research of this type and what influence is exerted on them by neurobiological sciences and advanced technologies? The paper ends with a gloss about transformative experience in art based on examples from two latest exhibitions at the Architecture Biennale in Venice (2023) and the Venice Biennale of Art (2024).
References
Baumgarten Alexander Gottlieb (2007) Ästhetik. Translated by Dagmar Mirbach. Philosophische Bibliothek, Band 572a, Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Bergson Henri (1957) Ewolucja twórcza, transl. Florian Znaniecki, Warszawa: Książka i Wiedza.
Bergson Henri (2006) Materia i pamięć. Esej o stosunku ciała do ducha, transl. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Blanchot Maurice (2016) Przestrzeń literacka, transl. Tomasz Falkowski, wydanie pierwsze, Warszawa: PWN.
Bruner Jerome (1991) The Narrative Construction of Reality. “Critical Inquiry” 18, no. 1 (October): 1–21. https://doi.org/10.1086/448619.
Carel Havi, Ian James Kidd (2020) Expanding Transformative Experience, “European Journal of Philosophy” 28, no. 1 (1 March): 199–213. https://doi.org/10.1111/ejop.12480.
Couture Jean-Pierre (2016) Sloterdijk. Key Contemporary Thinkers, Cambridge: Polity Press.
Crary Jonathan (2009) Zawieszenia percepcji: Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, ed. by Iwona Kurz, transl. Łukasz Zaremba and Iwona Kurz, Communicare, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Dubik Adam (2003) Filozofia i opór. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Dubik Adam (2007) Gastona Bachelarda teoria “przeszkód poznawczych” w kontekście pytania o uwarunkowania rozwoju wiedzy naukowej, “Kultura i Edukacja” 15, no. 1, pp. 7-22.
Frydryczak Beata (1995) Estetyki oporu, Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego.
Heidegger Martin (1994) Bycie i czas, transl. Bogdan Baran. Biblioteka Współczesnych Filozofów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heidegger Martin (1992) ‘O źródle dzieła sztuki’, transl. Lucyna Falkiewicz, “Sztuka i Filozofia” 5, pp. 9-67.
Husserl Edmund (2002) Fenomenologia świadomości estetycznej, transl. Kamilla Najdek and Janusz Sidorek, “Sztuka i Filozofia” 21, pp. 5-11.
Husserl Edmund (1975) Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, transl. Danuta Gierulanka, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl Edmund (1982) Medytacje kartezjańskie, transl. Andrzej Wajs, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ingarden, Roman (1970) Studia z estetyki. T. 3. Dzieła filozoficzne, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kozak Piotr (2011) Od retoryki do estetyki. “Aesthetica” Alexandra Gottlieba Baumgartena, “Forum Artis Rhetoricae” 24, no. 1, pp. 47-67.
Lokko Lesley (2023) 18th International Architecture Exhibition: Biennale Architettura 2023 – The Laboratory of the Future, La Biennale di Venezia, 27 March. https://www.labiennale.org/en/architecture/2023/18th-exhibition.
Lorenc Włodzimierz (2024) Filozofia Petera Sloterdijka jako sposób przeciwdziałania nadciągającej katastrofie, in: Parergon jako metafora współczesnego świata, ed. by Teresa Pękala and Roman Kubicki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Merleau-Ponty Maurice (1996) Widzialne i niewidzialne. ed. by Jacek Migasiński. Translated by Małgorzata Kowalska. Warszawa: Fundacja Aleitheia.
Nawrocka Barbara, Dominika Wilczyńska, and Dominika Janicka (2024) Bal architektek na weneckim biennale. Trzy pawilony w duchu feministycznego projektowania [accessed: 28.07.24], https://architektura.muratorplus.pl/wydarzenia/bal-architektek-na-weneckim-biennale-trzy-pawilony-w-duchu-feministycznego-projektowania-aa-AqN7-vzZd-yViM.html.
Paul L. A. (2014) Transformative Experience. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198717959.001.0001.
Pedrosa Adriano (2023) Introduction by Adriano Pedrosa: Curator of the 60th International Art. Exhibition, La Biennale di Venezia, 22 June. https://www.labiennale.org/en/art/2024/introduction-adriano-pedrosa.
Pelowski Matthew, Fuminori Akiba (2011) A Model of Art Perception, Evaluation and Emotion in Transformative Aesthetic Experience, “New Ideas in Psychology” 29, no. 2 (1 August), pp. 80-97. https://doi.org/10.1016/j.newideapsych.2010.04.001.
Schollenberger Piotr (2014) Granice poznania doświadczenia estetycznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Seel Martin (2008) Estetyka obecności fenomenalnej, ed. by Krystyna Wilkoszewska, transl. Krystyna Krzemień-Ojak. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas: Polskie Towarzystwo Estetyczne.
Turner Mark (1998) The Literary Mind, Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195126679.001.0001.
Van de Cruys, Sander, Jacopo Frascaroli, Karl Friston (2023) Order and Change in Art: Towards an Active Inference Account of Aesthetic Experience, “Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences” 379, no. 1895 (18 December). https://doi.org/10.1098/rstb.2022.0411.
Waldenfels Bernhard (2009) Podstawowe motywy fenomenologii obcego, transl. Janusz Sidorek, wydanie pierwsze, Terminus-Akademia 51. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Waldenfels Bernhard (2002) Topografia obcego: studia z fenomenologii obcego, transl. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Wallis Mieczysław (2004) O warunkach recepcji, in: Wybór pism estetycznych / Mieczysław Wallis ; wprowadzenie, wybór i oprac. Teresa Pękala, Klasycy Estetyki Polskiej, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych ‘Universitas’.
Wojnar Irena (1985) Bergson, Warszawa: Wiedza Powszechna. Wolińska Anna (2014) Zdziwienie, oczekiwanie, bezczynność: estetyka wobec nadmiaru, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
