In Search of Markers of the Elegance in Language
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/38Keywords:
linguistic elegance, aesthetics of language, linguistic etiquetteAbstract
The article describes the phenomenon of linguistic elegance, which is an attribute of specific oral or written statements by their recipients. The analysis of available examples of such statements allowed for the description of lexemes, syntactic structures, phonetic elements and communication techniques that determine the elegance of language. In addition, it showed that their presence in a text does not always make it elegant, because linguistic elegance depends not only on the form and content of the text, but also on the personal culture of its author, his empathy for the recipient of the statement and the adaptation of verbal interaction to the situation of the speech act.
References
Bieńkowska Danuta, 2009, Wzorzec stylistyczny polszczyzny biblijnej w pierwszej połowie XVI wieku, „Studia Językoznawcze”, t. 8, s. 29–37.
Czartoryski Adam Kazimierz, 1801, Myśli o pismach polskich. Z uwagami, nad
sposobem pisania w rozmaitych Materiach, Nakładem i drukiem Jana Zawadzkiego, Wilno, http://mars.cbr.edu.pl:8080/dlibra/doccontent?id=736 (dostęp: 7.04.2025).
Florczak Zofia, Pszczołowska Lucylla, oprac., Mayenowa Maria Renata, red., 1958, Ludzie Oświecenia o języku i stylu, t. 1–3, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Grice Herbert Paul, 1975, Logic and conversation, w: P. Cole, J.L. Morgan, red., Syntax and semantics, vol. 3, Academic Press, New York, s. 41–58.
Janowski Maciej, 2020, Rec.: Anna Grześkowiak-Krwawicz, Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee, „Wiek Oświecenia”, nr 36, s. 212–219.
Kaczor Monika, 2009, Estetyka słowa a kultura języka, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Kowalska Danuta, 2023, Psałterz Dawidów (1543) Mikołaja Reja wobec stylistycznych wzorców polszczyzny biblijnej, „Stylistyka”, t. XXXII, s. 341–356.
Krajski Stanisław, 2022a, Elegancja – podstawy, www.savoir-vivre.com.pl/?elegancja-podstawy,246 (dostęp: 7.04.2025).
Krajski Stanisław, 2022b, Savoir vivre jako sztuka życia. Filozofia savoir vivre, Wydawnictwo Św. Tomasza z Akwinu, Warszawa.
Laskowska Małgorzata, 2021, Estetyka komunikacji jako wyraz grzeczności, „Zeszyty Prasoznawcze”, t. 64, nr 1(245), s. 9–20.
Marcjanik Małgorzata, 1997, Polska grzeczność językowa, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce.
Markowski Andrzej, 1993, Elegancja w języku, w: A. Markowski, Polszczyzna znana i nieznana, Wydawnictwo „Twój STYL”, Warszawa, s. 13–14.
Markowski Andrzej, 2018, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ożóg Kazimierz, 1984, Grzecznościowe akty mowy, w: B. Dunaj, K. Ożóg, red., Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, t. 2, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 147–157.
Sikora Kazimierz, 2023, Polska grzeczność językowa dawniej i dziś, „Studia Pigoniana”, t. 6, nr 6, s. 35–48.
Skudrzyk Aldona, 2007, Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), w: A. Achtelik, J. Tambor, red., Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Uniwersytet Śląski, Katowice, s. 105–122.
Umińska-Tytoń Elżbieta, 2011, Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
United Nations, 2025, ‘Hate speech is poison in the well of society,’ says Guterres, https://news.un.org/en/story/2025/06/1164501 (dostęp: 17.06.2025).
Wierzbicka-Piotrowska Elżbieta, 2011, Kryteria poprawności językowej stosowane przez odbiorcę wypowiedzi, w: B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, red., Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW, Warszawa, s. 103–119.
Wojtak Maria, 1999, Staropolska etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich (wybrane zagadnienia), w: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, red., Przeszłość w językowym obrazie świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 205–216.
Wojtak Maria, 2019, Językowa i stylistyczna wielogłosowość publicystyki okolicznościowej, w: M. Worsowicz, B. Fiołek-Lubczyńska, red., Tropami retoryki, stylistyki i dziennikarstwa. Tom dedykowany Profesor Barbarze Bogołębskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 131–143.
Zarzycka Grażyna, 2015, Wybrane cytaty francuskie w polszczyźnie. Opis badania pilotażowego ukierunkowanego na sprawdzenie ich zakorzenienia, rozumienia i sposobów użycia, w: A. Zieniewicz, A. Rabczuk, red., Czym kultura polska może uwieść frankofona?, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 111–132.
Zbróg Piotr, 2020, Reprezentacja społeczna kultury języka w przestrzeni cyfrowej, w: A. Hącia, K. Kłosińska, P. Zbróg, red., Polszczyzna w dobie cyfryzacji, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 133–146.
