O kilku neoregionalizmach związanych z transportem miejskim w Poznaniu
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/24Słowa kluczowe:
gwara miejska Poznania, neologizmy regionalne – neoregionalizmy, transport miejskiAbstrakt
Artykuł dotyczy kilku regionalnych neologizmów związanych z transportem publicznym, które pojawiły się w XXI wieku w gwarze miejskiej Poznania. W 2014 roku wprowadzono w stolicy Wielkopolski system elektroniczny pod nazwą Poznańska Elektroniczna Karta Aglomeracyjna, od której utworzono skrótowiec PEKA. Autorki omawiają i ilustrują cytatami z internetu kolejno sam leksem PEKA oraz wyrażenia karta PEKA, aplikacja PEKA (od 2023 roku), konto PEKA, wyraz tPortmonetka, zwroty odbić – odbijać kartę PEKA, odbić – odbijać kartę, odbić – odbijać PEKĘ, odbić – odbijać tPortmonetkę i czasownik odbić się w znaczeniu ‘odbić kartę PEKA, PEKĘ, tPortmonetkę’, które w związku z tym systemem pojawiły się w polszczyźnie mieszkańców Poznania. Wszystkie te wyrazy i połączenia wyrazowe są powszechnie używane w lokalnych tekstach oficjalnych i potocznych. Świadczy to o wadze gwary miejskiej Poznania jako odzwierciedlającego zmiany współczesnej aglomeracji składnika kulturowego pejzażu miasta.
Bibliografia
Antuchowski Paweł, 2025, System PEKA Poznań potrafi irytować pasażerów. Karty nie zawsze chcą współpracować z kasownikami. „Wszystko się zużywa”. Będzie modernizacja, https://tiny.pl/8hs0x2kk (dostęp: 7.04.2025).
Bąba Stanisław, 1989, Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Czas na Poznań, 2019, Niezbędnik poznaniaka – PEKA, https://czasnapoznan.pl/niezbednik-poznaniaka-peka/ (dostęp: 7.04.2025).
Facebook, 2020, Post Spotted: MPK Poznań, https://www.facebook.com/spottedmpkpoznan/posts/p-nie-odbi%C5%82am-si%C4%99-wysiadaj%C4%85c-na-p%C4%99tli-z-pojazdu-bo-%C5%BCaden-czytnik-nie-reagowa%C5%82-na/3267422056695620/ (dostęp: 7.04.2025).
Google Play, b.r. PEKA, https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.poznan.peka.app&hl=pl&pli=1 (dostęp: 7.04.2025).
Gruchmanowa Monika, Walczak Bogdan, red., 1997, Słownik gwary miejskiej Poznania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań.
Idczak Marcin, 2014, Karta PEKA: Wszystko, co chcielibyście o niej wiedzieć [LISTA], https://tiny.pl/5k61p4fq (dostęp: 7.04.2025).
Inwestycje dla Poznania, 2023, Czego nie wiemy o używaniu karty PEKA, a warto wiedzieć, https://idp.org.pl/czego-nie-wiemy-peka/ (dostęp: 7.04.2025).
Maj Marta, 2025, Problemy z odbiciem karty PEKA, https://wpoznaniu.pl/masz-problem-z-odbiciem-karty-peka-mozesz-zlozyc-reklamacje/ (dostęp: 7.04.2025).
Onet, 2016, Zapytaj, https://tiny.pl/bq6_v0f2 (dostęp: 7.04.2025).
Piotrowicz Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata, 2015a, O żywotności zapożyczeń niemieckich w gwarze miejskiej Poznania, „Gwary Dziś”, t. 7, s. 201–214, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/gd/issue/view/1358/341 (dostęp: 7.04.2025).
Piotrowicz Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata, 2015b, Słowa, które giną, a gwara miejska Poznania, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 79–89.
Piotrowicz Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata, 2015c, Żywotność gwary poznańskiej (na podstawie badań ankietowych), „Kronika Miasta Poznania”, nr 2, s. 55–61.
Poznańska wiki, b.r., Bilety komunikacji miejskiej, https://poznan.fandom.com/wiki/Bilety_komunikacji_miejskiej (dostęp: 7.04.2025).
Radio Poznań, 2014, PEKA – pytania i odpowiedzi, https://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/peka-pytania-i-odpowiedzi (dostęp: 7.04.2025).
Rutkiewicz-Hanczewska Małgorzata, 2021, Poznań w nazwach – nazwy w Poznaniu, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Transport Publiczny, 2020, Poznań: PEKA do rozbudowy. Bilety okresowe online i karta płatnicza zamiast biletu, https://tiny.pl/gpk38p0m (dostęp: 7.04.2025).
Trojanowska Oliwia, 2022, ZTM zapowiada aplikację PEKA, ale tylko dla biletów okresowych. tPortmonetka wciąż będzie wymagać karty, https://tiny.pl/gd4z5d1d (dostęp: 7.04.2025).
Wykop.pl, 2015, https://wykop.pl/wpis/12910271/mirki-zapomnialem-odbic-peke-przy-wysiadaniu-co-te (dostęp: 7.04.2025).
Zabawa Marcin, 2017, Neosemantyzmy i zapożyczenia semantyczne jako odzwierciedlenie postępu technologicznego i zmian kulturowo-obyczajowych, „Język Polski”, R. XCVII, z. 2, s. 94–104.
Zabawny Zenon, 2014, Ile będą kosztować bilety ZTM od 1 maja? We wtorek decyzja, https://poznan.naszemiasto.pl/ile-beda-kosztowac-bilety-ztm-od-1-maja-we-wtorek-decyzja/ar/c4-2732258 (dostęp: 7.04.2025).
Zarząd Transportu Miejskiego, b.r., Korzystanie z tPortmonetki, https://www.ztm.poznan.pl/wszystko-o-peka/korzystanie-z-tportmonetki/ (dostęp: 7.04.2025).
Zarząd Transportu Miejskiego, b.r., Limitowane karty PEKA na okaziciela, https://www.ztm.poznan.pl/wszystko-o-peka/limitowane-karty-peka-na-okaz iciela/ (dostęp: 7.04.2025).
Zarząd Transportu Miejskiego, b.r., O systemie PEKA, https://www.ztm.poznan.pl/wszystko-o-peka/o-systemie-peka/ (dostęp: 7.04.2025).
