Functions of the Wives’ Names in a Traditional Rural Society (on the Example of Truskolasy Next to Częstochowa)
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/9Keywords:
wives’ names, maritonimic formations, functions, a traditional rural society, TruskolasyAbstract
The main purpose of this article is the attempt of description of functions of the wives’ names in a traditional, old rural society. The inquiring sight contains above 150 forms derived from husbands’ names which were collected in 2025 during informal conversations with respondents above 65 years old who come from Truskolasy next to Częstochowa. In this article the utterances of respondents were also used. On the strength of analysis of gathered onimic material it could be claimed that traditional wives’ names – despite a change of position and role of rural women – are still an onomastic category with which the rural society identifies the dwellers of its microcommunity. Furthermore, formations derived from husbands’ names point to, e.g., old patriarchal system, support the dialect and there is identity function.
References
Grochola-Szczepanek Helena, 2006, Badania fokusowe mowy mieszkańców wsi, „Socjolingwistyka”, t. XX, s. 19–35.
Grzegorczykowa Renata, 1982, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Jelonek Tomasz, 2013, Truskolasy. Dzieje wsi, jej tradycje oraz zabytki kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja, Gminny Ośrodek Kultury we Wręczycy Wielkiej, Wręczyca Wielka.
Jelonek Tomasz, 2025, O sytuacji językowo-kulturowej Truskolas i wsi okolicznych
w gminie Wręczyca Wielka w XXI w., w: A. Kwaśnicka-Janowicz, M. Mycawka, R. Przybylska, M. Rak, K. Stachowski, red., Gwara i kultura w słowie zapisane. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi Kąsiowi, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 625–638.
Kamińska Maria, 1956, Nazwiska żon i dzieci w Łowickiem, „Onomastica”, t. II, s. 127–136.
Karaś Mieczysław, 2017, O gwarowych formantach onomastycznych, w: M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i opracowanie J. Reichan, M. Rak, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 155–163.
Kosyl Czesław, 2001, Nazwy osobowe, w: J. Bartmiński, red., Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 431–445.
Kucharzyk Renata, 2021, Gwarowe formy nazwisk kobiet w komunikacji internetowej, „Onomastica”, t. LXV, s. 165–177.
Kurdyła Tomasz, 2003, Pogranicza słowotwórstwa i leksykologii. Problemy interpretacyjne, „Język Polski”, R. LXXXIII, z. 3, s. 187–193.
Kurdyła Tomasz, 2011, Funkcje formantów rzeczownikowych w polszczyźnie ludowej (na przykładzie trzech wsi podkarpackich), Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków.
Kurek Halina, 1995, Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Kurek Halina, 2019, Obraz społeczności wiejskiej Dukielszczyzny zakrzepły w nazwach kobiet zamężnych. Tradycja i zmiana, w: B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa, red., Studia dialektologiczne V, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków, s. 203–213.
Kurek Halina, Orłowska Elżbieta, 2023, Język zwierciadłem zmian – na przykładzie ewolucji nazw własnych kobiet zamężnych w Bukowinie Tatrzańskiej, w: J. Winiarska, A. Załazińska, red., Przestrzenie komunikacji. Tom jubileuszowy dedykowany Profesor Jolancie Antas, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 247–266.
Laskowski Roman, 1968, Nazwiska kobiece w gwarach laskich (formy odmężowskie), „Onomastica”, t. XIII, s. 216–233.
Marciniak Renata, 2008, Gwary łowickie dawniej i dziś na tle innych gwar polskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Michalska Sylwia, 2013, Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich, „Wieś i Rolnictwo”, nr 2(159), s. 124–139, https://kwartalnik.irwirpan.waw.pl/wir/article/view/442/322 (dostęp: 6.04.2025).
Pelcowa Halina, 1999, Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi, w: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, red., Przeszłość w językowym obrazie świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 253–267.
Piechnik Anna, 2009, Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Pluta Feliks, 1957, Nazwiska żon i panien na podstawie Księgi byczyńskiej (1679–1947), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu”, nr 4, „Językoznawstwo I”, s. 191–210.
Pluta Feliks, 1966, Nazwiska żeńskie w księgach chrztów z Chrząszczyc (1715–1766), w: M. Adamus, red., Studia językoznawcze poświęcone Profesorowi Doktorowi Stanisławowi Rospondowi, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 409–417.
Sikora Kazimierz, 2010, Grzeczność językowa wsi, cz. I: System adresatywny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Skulina Tadeusz, 1988, O staropolskich formacjach marytonimicznych, w: K. Zierhoffer, red., V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 241–248.
Surma Genowefa, 1988, Formacje zależnościowe: marytonimiczne i patronimiczne w ujęciu historycznym i współczesnym (na przykładzie Opoczyńskiego), w: E. Homa, red., Onomastyka w dydaktyce szkolnej i społecznej. Materiały z VI Konferencji Onomastycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 265–274.
Szymczak Mieczysław, 1963, Nazwiska i formacje pochodne w gwarze Domaniewka, powiat Łęczyca, „Onomastica”, t. VIII, s. 293–311.
Zaręba Alfred, 1966, Formy nazwisk żon i dzieci w dialektach języka polskiego, „Onomastica”, t. XI, s. 320–344.
Zaręba Alfred, 1967, Formy nazwisk żon i dzieci w dialektach języka polskiego, „Onomastica”, t. XII, s. 232–275.
Ziajka Beata, 2008, Jaka ma być baba, czyli wizerunek kobiety w językowym obrazie świata wiejskiej wspólnoty kulturowej, w: Z. Cygal-Krupa, red., Współczesna polszczyzna: stan, perspektywy, zagrożenia, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków – Tarnów, s. 265–275.
Ziajka Beata, 2014, Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim), Wydawnictwo Libron – Filip Lohner, Kraków.
