Folk Vocabulary As a Derivational Basis of 19 th Century Surnames in Piotrków Trybunalski
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/3Keywords:
historical anthroponymy, cognitive category, folk vocabularyAbstract
The subject of this analysis involves historical surnames present in the 19 th century archival materials of Piotrków Trybunalski derived from folk vocabulary in the region of Piotrków. This paper applies cognitive methodology in order to showcase five conceptual categories, including kinship, work, space and place, appearance and character, part–whole, set–element as reflected in anthroponymic formations. Prototypical onomastic formations that are based on folk vocabulary include structures formed in the process of onimization. The creation of names involved a small group of suffixes, among which those with the -k- component stood out. Folk vocabulary was mostly used to describe people (the categories of appearance and personality, part–whole, set–element) by emphasizing the relationship between people and the world around them
References
Bubak Józef, 1986, Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Czopek‐Kopciuch Barbara, 2004, Nazwiska polskie w Zagłębiu Ruhry, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Gala Sławomir, 1987–1988, Nazwiska i przezwiska mieszkańców ziemi piotrkowskiej, „Studia Regionalne”, t. 11–12(16–17), s. 25–39.
Gala Sławomir, 1988, Słowotwórstwo antroponimów na tle słowotwórstwa apelatywnego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 34, s. 53–59.
Gala Sławomir, 2014, Rola antroponimicznego przyrostka -ski w kulturze nazewniczej, w: I. Jaros, red., Wybór pism dialektologicznych i onomastycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 573–580.
Gala Sławomir, Gala-Milczarek Beata, 2014, Rzeczownikowe derywaty sufiksalne w gwarach północnomałopolskich i małopolsko-mazowiecko-wielkopolskiego pogranicza, Wydawnictwo ŁTN, Łódź.
Gala-Milczarek Beata, 2009, Budowa słowotwórcza rzeczowników w gwarach piotrkowskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Grzegorczykowa Renata, 1993, Znaczenie wyrażeń a wiedza o świecie, w: J. Bartmiński, R. Tokarski, red., O definicjach i definiowaniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 73–82.
Kaleta Zofia, 1998, Gramatyka onomastyczna w ujęciu kognitywnym, w: E. Jakus‐Borkowa, K. Nowik, red., Najnowsze przemiany nazewnicze, Wydawnictwo Energeia, Warszawa, s. 241–253.
Kowalik‐Kaleta Zofia, 2007, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek), t. 1, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kuligowska Katarzyna, 2014, Kategoryzacja słowotwórcza w strukturalizmie i językoznawstwie kognitywnym (na przykładzie kategorii nomina attributiva i nomina instrumenti), „Acta Neophilologica”, nr 16(1), s. 65–75.
Langacker Ronald W., 1987, Foudations of Cognitive Grammar, vol. 1: Theoretical Prerequisites, Stanford University Press, Stanford.
Langacker Ronald W., 2008, Cognitive Grammar: A Basic Introduction, University Press, Oxford.
Magda‐Czekaj Małgorzata, 2011, Wybrane typy słowotwórcze nazwisk (‐icz, ‐owicz, ‐ewicz i z podstawowym ‐k‐) okresu średniopolskiego w ujęciu historyczno‐społecznym, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Magda‐Czekaj Małgorzata, 2012, Nazwy pokrewieństwa jako baza leksykalna nazwisk, w: M. Ološtiak, red., Jednotlivé a všeobecné v onomastike, Prešovská Univerzita v Prešove, Prešov, s. 86–92.
Matusiak-Kempa Iza, 2019, Nomen omen. Studium antropologiczno-aksjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Olejnik Marek, 2019, Antroponimia starostwa grabowieckiego (XVI–XVIII w.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Raszewska-Klimas Agnieszka, 2018, Wieloznaczność nazwisk Polaków, Wydawnictwo ŁTN, Łódź.
Skowronek Katarzyna, 1997, Polskie nazwiska a kultura. Propozycja badań kognitywnych, „Biuletyn PTJ”, nr 53, s. 145–156.
Skowronek Katarzyna, 2001, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno‐kognitywne, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków.
Tabakowska Elżbieta, 2001, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Taylor John R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Taylor John R., 2002, Cognitiver Grammar, Oxford University Press, Oxford. Waszakowa Krystyna, 2003, Kognitywne aspekty tworzenia nowych derywatów słowotwórczych (na przykładzie języka polskiego), w: I. Ohnheiser, red., Słowotwórstwo/Nominacja. Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, Universität Innsbruck – Institut für Slawistik, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole, s. 411–435.
Wronicz Jadwiga, red., 2016, Słownik gwar małopolskich, t. I: A–Ó, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
