Prawidłowości w powstawaniu szczelin i poligonów mrozowych
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1973/23/17Słowa kluczowe:
szczeliny mrozowe, poligony mrozowe, wpływ temperatury na zmarzlinęAbstrakt
Przeanalizowano zależności między powstawaniem szczelin mrozowych a reżimem termicznym skał w warstwach sezonowego zamarzania i rozmarzania oraz w leżącej poniżej wieloletniej zmarzlinie. Wyznaczono graficznie strefy w zależności od głębokości, na jakie sięgają szczeliny w zmarzlinie. W oparciu o schematy obliczeniowe B. N. Dostovalova i wykorzystując nowe dane o właściwościach mechanicznych zamarzniętych skał, przedstawiono zależność między powstawaniem szczelin a rodzajem skał i zawartością lodu. Zdefiniowano cztery podstawowe grupy struktur poligonalnych, przedstawiając ich powstawanie. Na koniec przeanalizowano wpływ zmian amplitudy średnich rocznych temperatur na powierzchni i na stropie wieloletniej zmarzliny na systemy struktur poligonalnych. Wyniki pracy wskazują, że systemy struktur syngenetycznych mogą być ważne dla interpretacji paleogeograficznych.
Bibliografia
Berg, T. E., Black, R. F., 1965 - Preliminary measurements of growth of nonsorted polygons, Victoria Land, Antarctica. Antarctic Research Series, vol. 8.
Dostovalov, B. N., 1952 - O fizičeskikh usloviyakh obrazovaniya morozobojnykh treščin i razvitiya treščinnykh ldov v rykhlykh porodakh (Physical conditions of the origin of frost fissures and of the development of fissure ice in loose rocks). Sbornik Issled. Večnoj merzloty v Yakuckoj Resp., vyp. 3; Akad. Nauk SSSR.
Dostovalov, B. N., Kudryavcev, V. A., 1967 - Obščee merzlotovedenie (General cryropedology). Ed. Moscow Univ.
Dylik, J., 1963 - Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejtoceńskiej (résumé: Nouveaux
problèmes du pergélisol pléistocene). Acta Geog. Lodziensia, No. 17.
Dylik, J., Maarleveld, G. C., 1967 - Frost cracks, frost fissures and related polygons.. Medd. Geol. Stichting, N. Ser., No. 18.
Efimov, A. I., 1952 - Nekotorye rezultaty trekhgodnykh nabludenij za temperaturoj gruntov v rajone g. Yakutska (Some results of 3-years investigations of ground temperatures in the region of Yakutsk). Sbornik Issled. Večnoj merzloty v Yakutskoj Resp., vyp. 3; Akad. Nauk SSSR.
Goździk, J. S., 1970-Geneza szczelin zmarzlinowych w regionie łódzkim, w świetle analizy ich wypełnień (résumé: Genése des fontes de gel dans la region de Łódź a lá lumière. de l'analyse de leurs remplissages). Acta Geog. Lodziensia, No. 24.
Kaplina, T. N., Romanovskij, N. N., 1960 - O psevdomorfozakh po poligonalnožilnomu Idu (Pseudomorphoses on the polygonal-veined ice). In: Periglacyalnye yavleniya na territorii SSSR; ed. Moscow Univ.
Katasonov, E. M., 1952 - Kriogennye tekstury, ledyanye i zemlanye žily kak genetičeskie priznaki mnogoletnemerzlykh četvertičnykh otloženij (Cryogenic textures, ice-and ground veins as genetic features of permafrost in Quaternary deposits). In: Voprosy kriologii pri izuc. četvert. otloženij; ed. Akad. Nauk SSSR.
Kostyaev, A. G., 1964 - O proiskhoždenii klinovidnykh skladčatykh deformacij v četvertičnykh otloženiyakh (On the origin of wedge-like complex deformations in Quaternary depostits). In: Problemy paleogeog. i morfogeneza v polarnykh stranakh i vysokogore; Ed. Moscow Univ.
Kostyaev, A. G., 1969 - Wedge- and fold-like diagenetic disturbances in Quaternary sediments and their paleogeographic significance. Biuletyn Peryglacjalny, No. 19.
Kudryavcev, V. A., 1954 - Temperatura verkhnykh gorizontov večnomerzloj tolšči v predelakh SSSR (Temperature of upper permafrost horizons within the territory of the USSR). Akad. Nauk SSSR.
Lavrushin, Yu. A., 1960 - O proiskhoždenii tak nazyvaemykh „merzlotnykh struktur oblekaniya,, v četvertičnykh otloženiyakh i ikh stratigrafičeskom značenii (The origin of the enveloping permafrost structures in the Quaternary deposits and their stratigraphical importance). In: Perigl. yavleniya na territorii SSSR; ed. Moscow Univ.
Péwé, T. L., 1959 - Sand-wedge polygons (tesselations) in the McMurdo Sound Region, Antarctica - a progress report. Amer. Jour. Sci., vol. 257.
Popov, A. I., 1957 - Geologičeskie i geomorfologičeskie usloviya territorii Podmoskovnogo stacjonara (Geological and geomorphological charakteristics of the area of sub-Moscow station). In: Sezonnoe promerzanie grunta i primenenie Ida dla stroitelnykh celej; ed. Akad. Nauk SSSR
Račevskij, B. S., Suserina, E. P., Otrosčenko, O. N., Makarcev, V. N., 1970 - Temperaturnye deformacii gornykh porod i Ida (Temperature-controlled deformations of deposits and ice). In: Tezisy dokl. Vsesoyuzn. sovešč. po merzlotovedeniyu; ed. Moscow Univ.
Romanovskij, N. N., 1953 - Merzlotnye struktury oblekaniya v četvertičnykh otloženiyakh (Frost enveloping structures in Quaternary deposits). Nauč. doklady Vysšej školy, geol.-geog. nauki, No. 3.
Romanovskij, N. N., 1960 - Veneering frost structures. Biuletyn Peryglacjalny, N. 7.
Romanovskij, N. N., 1961 - K metodike issledovanij otloženij s singenetičeskimi
povtorno-žilnymi Idami (On the methods of investigations of deposits containing syngenetically formed vein ice). Merzlotnye issledovaniya, vyp. 1.
Romanovskij, N. N., 1969 - Vilyanie merzlotno-temperaturnoj zonalnosti na morozobojnoe rastreskivanie i razvitie poligonalno-žilnykh obrazovanij (Influence of the low temperature zonality on frost cracking and formations of polygonal pattern). In: Tezisy dokl. na IV naučno-otčetn konf. Geol. Inst.; Moscow Univ.
Romanovskij, N. N., 1970 - Nekotorye zakonomernosti morozobojnogo treščinoobra-zovaniya (Some regularites of frost fissuring). In: Tezisy doki. Vses. sovešč. po merzlotovedeniyu 1970: ed. Moscow Univ.
Romanovskij, N. N., 1970 - Vliyanie temperaturnogo režima gornykh porod na morozobojnoe treščinoobrazovanie i razvitie poligonalno-žilnykh form (Influence of thermal regime on frost fissuring and development of polygonal forms). Merzlotnye issledovaniya, vyp. 10.
Romanovskij, N. N., Boyarskij, O. G., 1966 - Poligonalno-žilnye Idy i gruntovye žiły v severo-vostočnoj časti Vitimo-patomskogo nagorya (Vein-ice polygons and ground veins in the north-eastern part of the Vitim-Patom upland). Merzlotnye issledovaniya, vyp. 6.
Romanovskij, N. N., Šapošnikova, E. A., 1971 - Izučenie zonalnogo kharaktera morozobojnogo rastreskivaniya (Investigation of zonal distribution of frost cracking). Merzlotnye issledovaniya, vyp. 11.
Šušerina, E. P., 1970 - Zavisimost pročnosti merzlykh go rnykh porod ot ikh vlažnosti (Dependance of rock strength of their moisture). In: Tezisy doki. Vses. sovšč. po
merzlotovedeniyu 1970; ed. Moscow Univ.
Šušerina, E. P., Bobkov., Yu. P., 1970 - lssledovaniya pročnosti merzlykh gornykh porod ot temperatury (Investigations of rock resistance depending of their temperature). In: Tezisy doki. Vses. sovešč. po merzlotovedeniyu 1970; ed. Moscow Univ.
Šušerina, E. P., Račevskij, B. S., Otroščenko, O. P., 1970 - Issledovanie temperaturnykh deformacji merzlykh gornykh porod (lnvestigations of temperature-controlled deformations of the deposits). Merzlotnye issledovaniya, vyp. 10.
Zykov, Yu. D., 1970 - Vliyanie sostava merzlykh gornykh porod na ikh uprugie svojstva (Influence of structure of frozen grounds on their elasticity). In: Tezisy dokl. Vses. sovešč. po merzlotovedeniyu 1970; ed. Moscow Univ.
