What do artists teach us? Aesthetic experience and the multi-paradigm nature of contemporary art
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2023/25/19Keywords:
art, multi-paradigm, multiple forms, ontology of the work, definitional dilemmas, aesthetic experience, contemporary art, transgressionAbstract
The article analyzes and discusses selected problems and challenges that the multi-paradigmatic nature of contemporary art generates for aesthetic experience and discourse. It is not about the diversity of individual practices and artistic transfigurations, but about ontic reorganizations of art, determining the indicators of functioning "paradigmatic sets" (classical, conceptual, processual, interactive). Art paradigms are defined in the paper as optional domains, which are expressions of fundamental transformations in the ontology of the artwork and artistic practice, respectively. Thus, they determine the leading contexts redefining not only the traditional ontology of art, the identity and autonomy of the work of art, but also the competence of the author and the viewer, and finally the profile of thinking and aesthetic experience. Currently reorienting from contemplative-analytical attitudes towards processuality and various forms of activity, engagement and causality (especially in performative practices and characteristics of participatory and interactive art events). The approach proposed in the article also opts not to associate these artistic redefinitions and transgressions only with Theodor Adorno's diagnosis of "non-obviousness" but with the productivity of art that stimulates our sensibility and communal imagination.
References
Adorno Theodor. W. (1994) Teoria estetyczna, transl. K. Krzemieniowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baudrillard Jean (2006) Spisek sztuki. Iluzje i deziluzje estetyczne z dodatkiem wywiadów o spisku sztuki, transl. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Bauman Zygmunt (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Berman Marshall (2006) "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzy". Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, transl. M. Szuster, Kraków: Universitas.
Derrida Jacques (2003) Prawda w malarstwie, transl. M. Kwietniewska, Gdańsk: Słowo / Obraz Terytoria.
Eco Umberto (2007) Sztuka, transl. P. Salwa, M. Salwa, Kraków: Wydawnictwo M.
Fish Stanley (2008) Zwykle okoliczności, język dosłowny, bezpośrednie akty mowy, to, co normalne, potoczne, oczywiste, zrozumiałe samo przez się i inne szczególne przypadki, transl. M. Smoczyński, [in]: S. Fish, Interpretacja retoryka polityka. Eseje wybrane, transl. K. Abriszewski, A. Dera-Włochowicz, M. Glasenapp-Konkol, A. Grzeliński, M. Kilanowski, A. Lenartowicz, M. Smoczyński, A. Szahaj, Kraków: Universitas.
Gadamer Hans G, (1993) Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, transl. B. Baran, Kraków: Wydawnictwo Inter esse.
Kluszczyński Ryszard.W. (1999) Od konceptualizmu do sztuki hipermediów. Rozważania na temat modelu sytuacji estetycznej w sztuce multimedialnej, [in:] K. Wilkoszewska ed., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media, Kraków: Universitas, pp. 77-86.
Kluszczyński Ryszard.W. (2010) Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Krakowski Piotr (1984) O sztuce nowej i najnowszej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kuhn Thomas (1985) Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, transl. K. Amsterdamski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kuhn Thomas (1968) Struktura rewolucji naukowych, transl. H. Ostromęcka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lipski Andrzej (1992) Sztuka a rzeczywistość potocznego doświadczenia. Świat Artystyczny jako przedmiot analizy socjologicznej, [in:] A. Lipski, K. Łęcki, Perspektywy socjologii kultury artystycznej,Warszawa: Wydawnictwo PWN, pp. 8-143.
Lübbe Hermann (1991) Muzealizacja. O powiązaniu naszej teraźniejszości z przeszłością, transl. E. Paczkowska-Łagowska, [in:] M. Gołaszewska ed. Estetyka w świecie. Vol. 3. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 7-29.
Margolis Joseph (2004) Czym, w gruncie rzeczy, jest dzieło sztuki? Wykłady z filozofii sztuki, transl. W. Chojna, K. Guczalski, M. Jakubczak, K. Wilkoszewska, Kraków: Universitas.
Margolis Joseph (1995) Historical Thought, Constructed World: A Conceptual primer for the Turn of the Millennium, Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Marquard Odo (1994) Rozstanie z filozofią pierwszych zasad. Studia filozoficzne, transl. K. Krzemieniowa, Warszawa: Wydawnictwo Oficyna Naukowa.
Miczka Tadeusz (1999) Multimedia - oczywistości i domysły. Szkic o estetycznej przygodności nowych mediów, [in:] K. Wilkoszewska ed., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media, Kraków: Universitas, pp. 46-61.
Morawski Stefan (1985) Na zakręcie od sztuki do po-sztuki, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Niziołek Katarzyna (2015) Sztuka społeczna. Koncepcje, dyskursy, praktyki, vol. 1, Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Nycz Ryszard (2006) Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego, [in:] M. P. Markowski, R. Nycz eds., Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, Kraków: Universitas, pp. 5-38.
Popiel Magdalena (2006) O nową estetykę. Między filozofią sztuki a filozofią kultury, [in:] M. P. Markowski, R. Nycz eds., Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, Kraków: Universitas, pp. 335-366.
Shusterman Richard (2006) O końcu i celu doświadczenia estetycznego, transl. W. Małecki, "ER(R)GO" no. 12 (1/2006), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ślaskiego, pp. 129-161.
Szahaj Andrzej (2014) O interpretacji, Kraków: Universitas (e-book)
Szahaj Andrzej (2008) Zniewalająca moc kultury, [in]: S. Fish, Interpretacja retoryka polityka. Eseje wybrane, transl. K. Abriszewski, A. Dera-Włochowicz, M. Glasenapp-Konkol, A. Grzeliński, M. Kilanowski, A. Lenartowicz, M. Smoczyński, A. Szahaj, Kraków: Universitas, pp. 13-28.
Świdziński Jan (1977) Sztuka jako sztuka kontekstualna, Warszawa: Galeria Remont /03'77, Art Text.
Welsch Wolfgang (2005) Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, transl. K. Guczalska, Kraków: Universitas.
Wilkoszewska Krystyna (1999) Estetyki nowych mediów, [in:] K. Wilkoszewska ed., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media, Kraków: Universitas, pp. 7-25.
Wilkoszewska Krystyna (2008) Doświadczenie estetyczne – strategie pragmatyzacji i zaangażowania, [in:] Nowoczesność jako doświadczenie: dyscypliny, paradygmaty, dyskursy. A. Zeidler-Janiszewska, R. Nycz, eds. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, pp. 212-222.
Zeidler-Janiszewska Anna, Kubicki Roman (1999) Poszerzanie granic. Sztuka współczesna w perspektywie estetyczno-filozoficznej, Warszawa: Instytut Kultury.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.