Geodziedzictwo obszarów chronionych, ich ochrona i promocja turystyczna na przykładzie Parku Narodowego Gór Stołowych w świetle analizy dokumentów
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2022/112/11Słowa kluczowe:
geoturystyka, plan ochrony przyrody, walory geoturystyczne, produkt turystycznyAbstrakt
Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku podkreśla, że ochrona polega na zachowaniu i zrównoważonym użytkowaniu składników przyrody i kształtowaniu właściwych postaw człowieka wobec nich przez odpowiednią edukację, informowanie i promocję. Obowiązek ten ceduje na zarządzających obszarami chronionymi. Artykuł bada w jaki sposób funkcję tę wypełnia Park Narodowy Gór Stołowych – jeden z najpopularniejszych, uwzględniając dziedzictwo przyrody nieożywionej, w Polsce. Celem jest analiza dokumentów prawnych, które określają zadania stojące przed władzami parku jak Zadania ochronne czy Plan ochrony. Przeanalizowano również sposób w jaki zadania te mają być zrealizowane. Praktycznym efektem działań jest przygotowanie zestawu walorów geoturystycznych jako istotnego geodziedzictwa regionu. Zestaw ten jest podstawą promocji parku. Dla potrzeb artykułu przedstawiono promocję z wykorzystaniem Internetu. Podjęto także próbę wskazania w jakim stopniu spójne są oba elementy
Bibliografia
Babbie E. 2003. Badania społeczne w praktyce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Baggio R.A. 2003. Websites Analysis of Euro-pean Tourism Organizations. Anatolia 14: 93-106.
Balmford A., Beresford J., Green J., Naidoo R., Walpole M., Manica A. 2009. A global perspective of trends in nature-based tourism. PLoS Biology 7: 1-6.
Bastida U., Huan T.C. 2014. Performance evaluation of tourism websites’ information quality of four global destination brands: Beijing, Hong Kong, Shanghai and Taipei. Journal of Business Research 67: 167-170.
Božić S., Tomić N. 2015. Canyons and gorges as potential geotourism destinations in Serbia: comparative analysis from two different perspectives – general tourists’ and geotourists’. Open Geosciences 7(1): 531-546.
Buckley R. 2009. Ecotourism: Principles and Practices. CABI Publishing, Wallingford, Wielka Brytania
Buhalis D. 2003. ETourism. Information Technology for Strategic Tourism Management. Financial Times Prentice Hall, New York, USA.
Buhalis D., Law R. 2008. Progress in information technology and tourism management: 20 years on and 10 years after the Internet – The state of eTourism research. Tourism Management 29: 609-623.
Burek C.V., Prosser C.D. 2008. The history of geoconservation: an introduction. Geological Society (London), Special Publications 300(1): 1-5.
Bushell R., Staiff R., Eagles P.F.J. 2007. Tourism and protected areas: Benefits beyond boundaries. W: R. Bushell, P.J.F. Eagles (red.) Tourism and protected area: Benefits beyond boundaries, CAB International, Wallingford.
Cano V., Prentice R. 1998. Opportunities for endearment to place through electronic ‘visiting’: WWW homepages and the tourism promotion of Scotland. Tourism Management 19(1): 67-73.
Ceballos-Lascurain H. 1996. Tourism Ecotourism and Protected Areas: the state of Nature-based Tourism Around the World and Guidelines for its Development. IUCN, Gland and Cambridge, Anglia.
Del Vasto-Terrientes L., Fernández-Cavia J., Huertas A., Moreno A., Valls A. 2015. Official tourist destination websites: Hierarchical analysis and assessment with ELEC-TRE-III-H. Tourism Management Perspectives 15: 16-28.
Dowling R.K., Newsome D. 2006. Geotourism: sustainability, impacts and management. Elsevier, Oxford.
Duszyński F., Migoń P., Kasprzak M. 2018. Góry Stołowe – kraina zrodzona z morza, PNGS, Kudowa Zdrój.
Eagles P.F.J. 2014. Research priorities in park tourism. Journal of Sustainable Tourism 22: 528-549.
Fassoulas C., Mouriki D., Dimitriou-Nikolakis P., Iliopoulos G. 2012. Quantitative Assessment of Geotopes as an Effective Tool for Geoheritage Management. Geoheritage 4: 177-193.
Garavaglia V., Diolaiuti G., Smiraglia C., Pasquale V., Pelfini M. 2012. Evaluating Tourist Perception of Environmental Changes as a Contribution to Managing Natural Resources in Glacierized Areas: A Case Study of the Forni Glacier (Stelvio National Park, Italian Alps), Environmental Management 50: 1125-1138.
Gray M. 2004. Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature, John Wiley and Sons, Chichester, Wielka Brytania.
Gray M. 2005. Geodiversity and geoconservation: what, why, and how? W: V.L. Santucci (red.) Papers Presented at the George Wright Forum: 4-12.
Gray M. 2011. Other nature: Geodiversity and geosystem services. Environmental Conservation 38(3): 271-27.
Gretzel U., Yuan Y.L., Fesenmaier D.R. 2000. Preparing for the New Economy: Advertising Strategies and Change in Destination Marketing Organizations. Journal of Travel Research 39: 146-156.
GUS. 2022. Główny Urząd Statystyczny. Online: https://stat.gov.pl (data ostatniego dostępu: 15.12.2022).
Guyer C., Pollard J. 1997. Cruise visitor impressions of the environment of the Shannon-Erne waterways system. Journal of Environmental Management 51: 199-215.
Henriques M. H., Pena dos Reis R., Brilha J., Mota T. 2011. Geoconservation as an Emerging Geoscience, Geoheritage 3: 117-128.
Honey M. 2008. Ecotourism and sustainable development: who own paradise? Island Press, Washington.
Hose T.A. 1994. Telling the story of stone – assessing the client base. Geological and Landscape Conservation, Londyn.
Hose T.A. 1995. Selling the story of Britain’s stone. Environmental Interpretation 10: 16-17.
Hose T.A. 1997. Geotourism – selling the Earth to Europe. Engineering Geology and the Environment, Rotterdam
Hose T.A. 2000. European Geotourism – Geological Interpretation and Geoconservation Promotion for Tourists. Geological Heritage: Its Conservation and Management, Madrid.
Hose T.A. 2008. Towards a history of geotourism: definitions, antecedents and the future, Geological Society, Londyn.
Hose T.A. 2011. The English Origins of Geotourism (as a Vehicle for Geoconservation) and their relevance to current studies. Acta Geographica Slovenica 5: 1-2.
Hose T.A. Vasiljević D.A. 2012. Defining the Nature and Purpose of Modern Geotourism with Particular Reference to the United Kingdom and South-East Europe. Geoheritage 4(1–2): 25-43.
Hvass K.A., Munar A.M. 2012. The takeoff of social media in tourism. Journal of Vacation Marketing 18: 93-103.
Hyun M.Y., O’Keefe R.M. 2012. Virtual destination image: Testing a telepresence model. Journal of Business Research, 65: 29-35.
Kaiser A., Purcelewska I. 2016. Turystyka jako sposób na obniżenie poziomu stresu w opinii osób aktywnych zawodowo. Studia Periegetica 16(2): 143-156.
Korybo J. 2018. Historia ochrony przyrody w Górach Stołowych. W: C. Kabała (red.) Góry Stołowe – przyroda i ludzie, PNGS, Kudowa Zdrój: 391-403.
Kowalczyk A. 2001. Geografia turyzmu. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Kruczek Z. 2002. Atrakcje turystyczne. Metody oceny ich odbioru – interpretacja. Folia Turistica 13: 37-61.
Kuenzi C., McNeely J. 2008. Nature-based tourism. W: O. Renn, K.D. Walker (red.) Global Risk Governance IUCN Publishing, Gland, Szwajcaria: 155-178.
Kurek W. (red.). 2007. Turystyka. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Lee W., Gretzel U. 2012. Designing persuasive destination websites: A mental imagery processing perspective. Tourism Manage-ment 33: 1270-1280.
Lehto X.Y., Kim D.Y., Morrison A.M. 2006. The effect of prior destination experience on online information search behaviour. Tourism and Hospitality Research 6: 160--178.
Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J. 2002. Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa.
Lima F., Brilha J., Salamun E. 2010. Inventorying geological heritage in large territories: a methodological proposal applied to Brazil. Geoheritage 2: 91-99.
McCool S.F. 2009. Constructing partnerships for protected area tourism planning in an era of change and messiness, Journal of Sustainable Tourism 17(2): 133-148.
McIntosh R.W., Goeldner C.R., Ritchie J.R.B. 1995. Tourism: Principles, Practices, Philosophies. John Wiley and Sons Inc., Nowy Jork–Chichester–Brisbane–Toronto–Singapur.
Newsome D., Dowling R.K. 2010. Geotourism: the tourism of geology and landscape. Goodfellow, Oxford.
Newsome D., Moore S.A., Dowling R.K. 2013. Natural Area Tourism: Ecology, Impacts and Management 2nd Edition, Channel View Publications, Bristol, Wielka Brytania.
Noti E. 2013. The websites of National Tourism Organisations: A challenge of E-marketing. Anglisticum Journal 2: 241-249.
Nowakowska A. 2002. Produkt turystyczny. W: G. Gołembski (red.) Kompendium wiedzy o turystyce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa–Poznań.
Plan Ochrony Parku Narodowego Gór Stołowych. 2013. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Parku Narodowego Gór Stołowych z uwzględnieniem zakresu planu ochrony dla obszarów Natura 2000 PLH020004 i PLB020006 Góry Stołowe, PROJEKT, Warszawa.
PNGS. 2022. Park Narodowy Gór Stołowych. Online: https://www.pngs.com.pl (data ostatniego dostępu: 15.12.2022).
Rogalewski O. 1979. Zagospodarowanie turystyczne, WSiP, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody, Dz.U. 2005 nr 94 poz. 794.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1993 r. w sprawie utworzenia Parku Narodowego Gór Stołowych, Dz.U. 1993 nr 88 poz. 407.
Santangelo N., Romano P., Santo A. 2015. Geoitineraries in the Cilento Vallo di Diano Geopark: A Tool for Tourism Development in Southern Italy. Geoheritage 7: 319-335.
Serrano E., González-Trueba J.J. 2005. Assessment of geomorphosites in natural protected areas: the Picos de Europa National Park (Spain). Géomorphologie. Formes, processus, environnement 3: 197-208.
Słomka T., Kicińska-Świderska A. 2004. Geoturystyka – podstawowe pojęcia. Geoturystyka 1: 5-7.
Śniadek J., Zajadacz A. 2014. Turystyka i rekreacja a jakość życia mieszkańców Leszna. Ekonomiczne Problemy Turystyki 1(25): 341-367.
Tan L., Jang S. 2012. Investigating the Routes of Communication on Destination Websites. Journal of Travel Research 51: 94- -108.
Tonge J., Moore S. 2007. Importance-satisfaction analysis for marine-park hinterlands: A Western Australian case study. Tourism Management 28: 768-776.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. 2004 nr 92 poz. 880.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. Nr 157, poz. 1240.
Vyas C. 2019. Evaluating state tourism websites using Search Engine Optimization tools. Tourism Management 73: 64-70.
Warszyńska J., Jackowski A. 1978. Podstawy geografii turyzmu. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
William J. Hunt Jr. 2010. A Model of Tourism as Context for Historical Sites: An Example of Historical Archeology at Yellowstone National Park, W: A. Corbin, M.A. Russell (red.) Historical Archeology of Tourism in Yellowstone National Park, Nowy Jork, Dordrecht, Heidelberg, Londyn, Springer: 1-74.
Xiang Z., Gretzel U. 2010. Role of social media in online travel information search. Tourism Management 31:179-188.
Zarządzenie Ministra Klimatu z dnia 13 stycznia 2020 r. w sprawie zadań ochronnych dla Parku Narodowego Gór Stołowych na lata 2020–2022, Dziennik Urzędowy Ministra Klimatu, Warszawa, dnia 14 stycznia 2020 r., Poz. 8.
