Znaczenie kalibracji radiowęglowej skali czasu dla chronostratygrafii późnego vistulianu
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2022/112/3Słowa kluczowe:
datowanie radiowęglowe, probabilistyczna kalibracja dat radiowęglowych, krzywe kalibracyjne, IntCal20Abstrakt
Chronologie tworzone dla stanowisk późnego vistulianu są oparte przede wszystkim na wynikach oznaczeń wieku radiowęglowego. Wynika stąd konieczność, aby użytkownicy dat radiowęglowych zdawali sobie sprawę ze znaczenia krzywych kalibracyjnych wykorzystywanych w procesie kalibracji i potrafili stosować je w sposób prawidłowy. W artykule podano podstawowe informacje dotyczące radiowęglowych krzywych kalibracyjnych oraz danych wykorzystywanych do ich stworzenia. Przedstawione zostały przykłady kalibracji dat z okresu późnego vistulianu z użyciem najnowszej (IntCal20) i poprzedniej (IntCal13) krzywej kalibracyjnej oraz omówione występujące różnice. W sposób jednoznaczny pokazano konieczność weryfikacji wyników w skali lat kalendarzowych uzyskanych z użyciem poprzednich wersji krzywej kalibracyjnej.
Bibliografia
Adolphi F., Muscheler R., Friedrich M., Güttler D., Wacker L., Talamo S., Kromer B. 2017. Radiocarbon calibration uncertainties during the last deglaciation: Insights from new floating tree-ring chronologies. Quaternary Science Reviews 170: 98-108, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2017.06.026
Aitchison T.C., Leese M., Michczynska D.J., Mook W.G., Otlet R. L., Ottaway B.S., Pazdur M.F., van der Plicht J., Reimer P.J., Robinson S.W., Scott E.M., Stuiver M., Weninger B. 1989. A comparison of methods used for the calibration of radiocarbon dates. Radiocarbon 31(3): 846-864, DOI:10.1017/S0033822200012479.
Antczak-Orlewska O., Okupny D., Pawłow- ski D., Kotrys B., Krąpiec M., Luoto T.P., Peyron O., Płóciennik M., Stachowicz-Rybka R., Wacnik A., Szmańda J.B., Szychowska-Krąpiec E., Kittell P. 2021. The environmental history of the oxbow in the Luciąża River valley – Study on the specific microclimate during Allerød and Younger Dryas in central Poland. Quaternary International: artykuł w druku, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2021.08.011
Bard E., Hamelin B., Fairbanks R.G., Zindler A. 1990. Calibration of the 14C timescale over the past 30 000 years using mass spectrometry U-Th ages from Barbados corals. Nature 345(6274): 405-410, DOI: 10.10 38/345405a0
Bronk Ramsey C. 2009. Bayesian analysis of radiocarbon dates. Radiocarbon 51(1): 337-360, https://doi.org/10.1017/S0033822200033865
Bronk Ramsey C., Staff R., Bryant C., Brock F., Kitagawa H., van der Plicht J., Schlolaut G., Marshall M., Brauer A., Lamb H., Payne R., Tarasov P., Haraguchi T., Gotanda K., Yonenobu H., Yokoyama Y., Tada R., Nakagawa T. 2012. A complete terrestrial radiocarbon record for 11.2 to 52.8 kyr BP. Science 338: 370-374.
Cheng H., Edwards R., Southon J., Matsu-moto K., Feinberg J., Sinha A., Zhou W., Li H., Li X., Xu Y. 2018. Atmospheric 14C/12C changes during the last glacial period from Hulu Cave. Science 362(6420): 1293-1297, DOI: 10.1126/science.aau0747.
Cook G.T., Ascough P.L., Bonsall C., Hamilton W.D., Russell N., Sayle K.L., Scott E.M., Bownes J. M. 2015. Best practice methodology for 14C calibration of marine and mixed terrestrial/marine samples. Quaternary Geochronology 27: 164-171, https://doi.org/10.1016/j.quageo.2015.02.024
de Vries H. 1958. Variation in concentration of radiocarbon with time and location on Earth. Proceedings van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschap pen 61(2): 94-102.
Hajdas I., Ascough P., Garnett M.H., Fallon S.J., Pearson C.L., Quarta G., Spalding K.L., Yamaguchi H., Yoneda M. 2021. Radiocarbon dating. Nature Reviews Methods Primers 1(62), https://doi.org/10.1038/s43586-021-00058-7
Hughen K., Southon J., Bertrand C., Frantz B., Zermeno P. 2004. Cariaco Basin calibration update: revisions to calendar and 14C chronologies for Core PL07-58PC. Radiocarbon 46: 1161–1188.
IntCal. 2022. Koncentracja izotopu 14C w przedziale 16 000–10 000 cal BP oraz 30 000–15 000 cal BP wyrażone jako Δ14C. IntCal Working Group (IWG). Online: https:// www.intcal.org/ (data ostatniego dostępu: 30.09.2022).
Lerman J.C., Mook W.G., Vogel J.C. 1970. 14C in tree rings from different localities. W: I.U. Olsson (red.) Radiocarbon variations and absolute chronology. John Wiley and Sons, New York: 257-299.
Marsh E.J., Bruno M.C., Fritz S.C., Baker P., Capriles J.M., Hastorf C.A. 2018. IntCal, SHCal or a Mixed Curve? Choosing a 14C Calibration Curve for Archaeological and Paleoenvironmental Records from Tropical South America. Radiocarbon 60(3): 925-940, https://doi.org/10.1017/RDC.2018.16
Michczyńska D.J., Pazdur M.F., Walanus A. 1990. Bayesian Approach to Probabilistic Calibration of Radiocarbon Ages. PACT 29: 69-79.
Michczyński A. 2011. Tworzenie chronologii bezwzględnych na podstawie datowania metodą radiowęglową. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice.
Pazdur M.F., Michczyńska D.J. 1989. Improvement of the procedure for probabilistic calibration of radiocarbon dates. Radiocarbon 31(3): 824-832, https://doi.org/10.1017/S0033822200012443
Pearson G.W., Stuiver M. 1986. High-precision calibration of the radiocarbon time scale, 500–2500 BC. Radiocarbon 28(2B): 839- -862, https://doi.org/10.1017/S0033822200060173
Reimer P.J. 2022. Evolution of Radiocarbon Calibration. Radiocarbon 64(3): 523–539, https://doi.org/10.1017/RDC.2021.62
Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H., Hajdas I., Hate C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K. A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E. M., Southon J.R., Staff R. A., Turney C.S.M., van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0– –50 000 Years Cal BP. Radiocarbon 55(4): 1869-1887, https://doi.org/10.2458/azu_js_rc.55.16947
Reimer P.J., Austin W.E.N., Bard E., Bayliss A., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C.,
Butzin M., Cheng H., Edwards R.L., Friedrich M., Grootes P.M., Guilderson T.P., Muscheler R., Palmer J.G., Pearson C.,
Scott E.M., Southon J.R., Turney C.S.M., Hajdas I., Heaton T.J., Hogg A.G., Hughen K.A., Kromer B., Manning S.W., Van Der Plicht J., Reimer R.W., Richards D.A., Wacker L., Adolphi F., Büntgen U., Capano M., Fahrni S.M., Fogtmann-Schulz A., Friedrich R., Köhler P., Kudsk S., Miyake F., Olsen J., Reinig F., Sakamoto M., Sookdeo A., Talamo S. 2020. The IntCal20 Northern Hemisphere Radiocarbon Age Calibration Curve (0– –55 cal BP). Radiocarbon 62(4): 725-757, https://doi.org/10.1017/RDC.2020.41
Stuiver M., Pearson G.W. 1986. Highprecision calibration of the radiocarbon time scale, AD 1950–500 BC. Radiocarbon 28(2B): 805-838, http://dx.doi.org/10.1017/S0033822200060161
Stuiver M., Polach H.A. 1977. Reporting of 14C data. Radiocarbon 19(3): 355-363.
Stuiver M., Reimer P.J. 1993. Extended 14C data base and revised CALIB 3.0 14C age calibration program. Radiocarbon 35(1): 215--230, https://doi.org/10.1017/S0033822200013904
Turney C., Fifield L., Hogg A., Palmer J., Hughen K., Baillie M., Galbraith R., Ogden J., Lorrey A., Tims S., Jones R. 2010. The potential of New Zealand kauri (Agathis australis) for testing the synchronicity of abrupt climate change during the Last Glacial Interval (60 000–11 700 years ago). Quaternary Science Reviews 29: 3677-3682, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2010.08.017
